22. Frá Mjöll og Frosta

Þat var sagt, at einhvern dag kallar Sturlaugr til sín Frosta ok talar við hann: "Sendiför hefi ek þér ætlat."

Hann spurði at, hver sú væri. "Þú skalt fara norðr á Finnmörk ok koma kefli þessu í kné dóttur Snæs konungs."

Hann játar ferðinni. Eptir þetta býst Frosti á burt ok ferr nú í haf. Hann kemr á Finnmörk ok fyrir Snæ konung ok heilsar á hann. Konungr tók vel kveðju hans ok spyrr hann at nafni.

Hann kveðst Gestr heita, "ok biðja verð ek yðr, at þér takið við mér."

Konungr kveðst svá gera skyldu. Hann var fáskiptinn ok óhlutsamr um þat, sem við bar. Var hann þar um vetrinn, ok var konungi vel til hans. Skammt frá höllinni var skemma ein ok tveir skíðgarðar svá hávir, at eigi komst yfir utan fugl fljúgandi. Jafnan sitr Frosti um skíðgarðinn ok vildi sjá Mjöll konungsdóttur ok gat þat aldri leikit. Líðr vetrinn, ok gerist eigi til tíðenda.

Ok einn dag, er menn váru á leiki með konungi, gengr Frosti til skíðgarðsins ok sér, at opinn er skíðgarðrinn ok svá skemman. Hann gengr inn ok sér, at þar sitr kona á stóli ok kembir sér með gullkambi. Hárit lá á dýnunni hjá henni fagrt sem silki. Hann sér nú yfirlit hennar, ok þóttist hann eigi hafa sét fegri konu en þessa. Hann mátti eigi kyrr vera, er hann mátti eigi fram koma því, er hann vildi, tekr nú keflit ok kastar í kné hennar. Hún sópar frá sér hárinu ok tekr keflit ok lítr á. Ok er hún hafði á litit ok lesit, lítr hún út til skíðgarðsins ok brosti ok þótti allvænliga um þat, sem á var ristit keflinu. Kómu nú þjónustumeyjar hennar í skemmuna, en Gestr gekk í burt ok heim til hallar ok mátti hvárki neyta svefns né matar fyrir áhyggju þeiri, er hann hafði á ferð sinni.

Ok er allir menn váru í svefni, var tekit á brjósti Frosta. Hann fylgir upp hendinni. Gullhringr fell fram af handleggnum. Hann stendr upp ok gengr út. Þar er þá Mjöll konungsdóttir ok mælti: "Er þat satt, er ritat er á keflit?" segir hún.

"Satt er þat," segir hann.

Hún mælti: "Saman kemr þat með okkr Sturlaugi, því at sá er engi maðr undir heims sólunni, at mér finnist meira til. Vilda ek gjarna vera hans frilla, ef hann vildi svá. Munda ek eigi spara alla blíðu honum at veita með faðmlögum ok hæverskligum blíðubrögðum, kossum ok kærleikum."

"Þetta vill hann allt blíðligi þiggja," segir hann, "ef þú kemr til hans."

"Ertu þá búinn, Frosti?" segir hún.

"Fyrir löngu em ek albúinn," segir hann. Hún gengr þá at hallardyrum ok hefir þar nokkurn formála, áðr hún fari í burt.

Eptir þat fara þau, ok gat Frosti varla fylgt henni. Hún mælti: "Harðla seinfærr ertu, Frosti minn, ok taktu undir belti mér."

Hann þóttist vindfullr verða, svá fór hún hart. Ok er eigi sagt frá ferð þeira, fyrr en þau kómu í Svíþjóð. Tóku konur þá Mjöll konungsdóttur til sín í skemmu, en Frosti fann Sturlaug ok segir honum frá ferðum sínum ok svá sem þá er komit.

Sturlaugr mælti: "Nú er genginn refr ór skorum. Skaltu nú drekka brullaup til hennar ok fara í skrúða minn inn bezta. Mun hún hyggja ek sé, því at vit erum menn mjök líkir at öllu áliti."

Frosti mælti: "Þínum ráðum öllum vil ek fram fara."

Þá segir Sturlaugr: "Þat vil ek, Frosti, þá þú kemr í sæng hjá Mjöll konungsdóttur, at þú spyrir hana at, af hverjum rökum úrarhorn sé komit, því at hún ein veit þat, en ek mun standa undir tjaldinu, meðan þit talið þetta."

Hann kveðst svá gera skyldu. Nú gengr hann inn í höllina með fjölda manns í fögrum skrúða ok sezt í hásæti, ok ætla allir Sturlaug. Mjöll lítr allhýrliga til brúðgumans ok hyggr allgott til ráðanna.

Líðr á kveldit, þar til er þau koma í eina sæng. Þá snýst brúðrin at bónda sínum ok talar allblíðliga við hann.

Frosti segir til hennar: "Hversu þykkir þér snúit ráði þínu?"

"Nú þykkir mér at óskum ganga, Sturlaugr minn," segir hún, "eða þykki þér eigi svá?"

"Svá er mér ok einninn um gefit," segir hann, "en einn er sá hlutr, er ek vilda, at þú segðir mér."

"Hverr er sá?" segir hún.

"Þat er með því móti," segir hann, "at heitstrenging er á hendi mér, at ek skylda vita, af hverjum rökum úrarhorn er komit."

"Þat kann ek at segja þér," segir hún. "Er þar þá fyrst frá at segja, at Haraldr konungr herjaði víða um lönd ok fekk jafnan sigr, þar sem hann kom, en jafnan kom hallæri mikit víða um lönd ok mest á Bjarmaland, svá at bæði eyddi fé ok mönnum. Þá tóku þeir dýr eitt ok blótuðu ok kölluðu þat úr. Þat gapti á þá kjaptinum, ok köstuðu þeir ofan í þat gulli ok silfri, ok svá mögnuðu þeir þat, at þat varð hverju dýri meinna ok verra. Þat tók þá bæði at eta menn ok fénað, ok allt braut þat undir sik ok eyddi allt fyrir vestan ána Vínu, svá at ekkert kvikendi komst undan. Engi var sá kappi, at þyrði at ganga á móti þessu dýri, þar til at Haraldr konungr frétti þessi tíðendi ok þat, at þar var féván mikil, ok heldr þangat með þrjú hundruð skipa, ok kómu at Bjarmalandi. Þar bar svá til, at Haraldr konungr sofnaði. Kom at honum kona ok lét heldr ríkuliga.

Hún mælti við konunginn: "Hér liggr þú ok ætlar at sigra dýr várt, er úr heitir."

Konungr mælti: "Hvert er heiti þitt?"

"Goðríðr," segir hún, "ok er ek skammt á land upp, en ef þú vilt mín ráð hafa, þá skaltu fara á land upp á morgin með helming liðs þíns, þá muntu sjá dýrit. Þat mun óttast mannfjöldann ok taka undan til sjóvar. Þá skaltu at hleypa öllum hinum hernum ok bera at stórtré ok lemja þat með. Dýrit mun hlaupa undan út á sjóinn. Þá mun Goðríðr renna sér fyrir þat, en þat mun hneppa mik á kaf undir sik ok halda niðri. Þat mun eptir þat dautt upp koma. Þá skaltu taka þat, en ek skal eiga kjörgrip af dýrinu, en þat er horn, er stendr fram ór höfðinu."

"Svá skal vera," segir konungr. Leið af nóttin, ok allt fór á sömu leið, sem hún sagði, at þeir gátu unnit dýrit. Þá kom þar þessi kona ok tók horn þetta. "Þat it sama sóttir þú, Sturlaugr minn, til Bjarmalands í hofit. Nú hefi ek sagt þér, af hverjum rökum úrarhorn er upp runnit."

Hann segir: "Vel hefir þú nú gert," segir hann.

Ok eptir þat gengr Sturlaugr í burt, ok er nú eldr lagðr í skemmuna ok brennd at köldum kolum Frosti ok Mjöll. Létu þau þar svá líf sitt. Váru þetta allt ráð Véfreyju, því at Mjöll var svá fjölkunnig, at hún mundi þegar kastat hafa fjölkynngi einhverju á þau Sturlaug ok Véfreyju, ef hún hefði þetta fyrir vitat.

23. Áki fekk Ingibjargar

Þat er þessu næst at segja, at Sturlaugr konungr ok Áki senda Sighvat inn mikla austr til Garðaríkis at biðja Ingibjargar konungsdóttur. Hann hefir tíu skip, ok eptir þat siglir hann til Gautlands. Honum ferr vel ok drengiliga, unz hann kemr til Garðaríkis ok ferr á konungsfund ok kveðr hann vel ok virðuliga. Konungr tók vel kveðju hans ok spyrr, hverr hann væri.

Hann svarar: "Ek heiti Sighvatr, ok er þat erendi mitt at biðja Ingibjargar, dóttur yðar, til handa Áka, fóstbróður mínum."

"Bæði er þat," segir konungr, "at þér eruð miklir fyrir yðr fóstbræðr, enda þykkizt þér konungum meiri, ok þér ætlið, at ek muni kasta svá út fé ok konunni, löndum ok þegnum, at gefa þrælum Sturlaugs konungs dóttur mína, ok takið þá höndum, ok skulu þeir spenna inn hæsta gálga."

Sighvatr snaraðist út ór höllinni, komst undan til skips, biðr sína menn ferðast skjótt, unz þeir koma heim ok segja Sturlaugi, hvat til bar á reisunni.

Býst Sturlaugr nú skjótt, ok þeir fóstbræðr fylgja honum ok fara vestr til Gautlands. Sturlaugr konungr tók Dag konung höndum, því at hann hafði eigi liðsafla á móti þeim, ok gerði honum tvá kosti, at hann skyldi gifta Áka dóttur sína eða deyja ella. En með því at konungr sér sik yfirkominn, þá kaus hann at gifta Áka dóttur sína. Áki festir sér Ingibjörgu, ok því næst var búit til veizlu, ok gekk Áki at eiga Ingibjörgu konungsdóttur, ok dvelst hann þar eptir, ok er hann ór þessari sögu. Síðan fór Sturlaugr heim í ríki sitt ok sat um kyrrt.

24. Frá bónorði Framars

Nú er þar til máls at taka, at Framarr vill efna heitstrenging sína. Býr hann nú ferð sína ór landi ok hefir sex tigi skipa, ok halda í Austrveg ok herjuðu um sumarit ok heldu herliði sínu til Aldeigjuborgar. Þar réð fyrir Ingvarr konungr. Hann var vitr maðr ok höfðingi mikill. Ingigerðr hét dóttir hans. Hún var hverri konu fríðari at sjá, en spök at viti, læknir góðr, sóttu ok margir menn til hennar, þegar þeir þurftu við græðslu. Svá er frá sagt, at hún sjálf skyldi kjósa sér mann til eignar. Margir höfðingjar höfðu beðit hennar, ok hafði hún þeim öllum með hæverskligum svörum frá vísat. Framarr sendi menn sína til Aldeigjuborgar á fund Ingvars konungs at biðja dóttur hans honum til handa.

Konungr segir þeim orðum í móti, at hann mun þing stefna ok biðr hann þar koma, — "ok skal hún sér sjálf mann kjósa."

Framarr dvelst nú þar til, at kemr sá dagr, er þingit skyldi vera. Býr Framarr sik með öllum konungsskrúða ok sækir á þingit með mörgu liði. Hann lét setja stól undir sik. Ingvarr konungr kemr þar með mörgu stórmenni.

Konungr spyrr: "Hverr er sá maðr, er svá lætr ríkuliga?"

"Ek heiti Snækollr," segir hann, "kominn þess erendis hingat til yðar at biðja dóttur yðar."

Konungr segir: "Hvar eru lönd þín ok þegnar, miklir fjárhlutir ok fremdir?"

"Ek ætla bæði frama ok fjárhluti til þín sækja, ef ek mægjumst við þik," segir Framarr.

Konungr segir: "Hefir þú eigi þat spurt, at hún skal sjálf kjósa sér mann?"

"Heyrt hefi ek þat," segir hann.

Þá er sent eptir Ingigerði, ok er hún kom á þingit, kvaddi hún föður sinn. Hann tók henni vel ok virðuliga.

"Biðli áttu hér at heilsa, dóttir," segir hann.

"Hverr er sá?" segir hún.

"Snækollr heitir hann," segir konungr.

"Svá má jafnt vera," segir hún ok gengr fyrir þenna mann inn mikla ok horfir á hann um hríð ok mælti síðan brosandi: "Alldrengiligr maðr ertu," segir hún, "enda þykkir yðr þat fóstbræðrum, at þér þykkizt konungum meiri at metorðum. Kenni ek þik gerla, Framarr," segir hún, "ok þarftu eigi at dyljast fyrir mér."

Eptir þat var slitit þinginu.

25. Frá Framari og Ingigerði

Fór Framarr til skips, ok halda út undir eyjar þær, er lágu næst landi. Þar lét Framarr tjalda yfir skipum sínum. Síðan tók Framarr sér kaupmanna gerð ok gengr til hallar ok biðr sér vetrvistar. Konungr veitir honum þat, ok er hann nefndr Gestr. Opt sat hann um at komast í skemmu konungsdóttur, en þat gat hann aldri leikit.

Svá bar til einn dag, at hann gekk í burt frá höllinni ok eptir braut einni. Hann heyrði mannamál niðri í jörðinni hjá sér. Hann sér jarðhúss munna ok gengr niðr ok sér, at þar eru seiðmenn þrír.

Hann mælti: "Þat er vel, at vér höfum fundizt. Ek skal segja eptir yðr."

Þeir segja: "Ger eigi þat, Framarr, ok munum vit til vinna þat, er þú vilt, ok með hverju móti sem þat er."

Þá svarar Framarr: "Þú skalt kasta manna líkþrá á mik, en ek skal þó þegar heill, er ek vil."

"Svá skal vera," segja þeir, "ok er oss eigi fyrir því at vinna þetta til."

Þá sneru þeir um holdi hans öllu, svá at hann var eigi nema hrufur ok þrymlar einar á millum hæls ok hnakka, ok hverfr hann í burt ok til skemmu konungsdóttur ok settist undir skíðgarðinn.

Ingigerðr konungsdóttir sendir skemmumey sína eina til hallar, ok er hún sér þenna inn auma mann, sneri hún aptr, segjandi konungsdóttur þetta um þenna mann, "ok mun hann þurfa þinnar miskunnar."

Þær ganga til garðsins, ok horfði konungsdóttir á hann lengi, þenna mann inn vesala, er þær höfðu engan hans líka sét sökum síns krankdæmis.

Konungsdóttir sagði: "Aumligr er sá maðr ok sóttligr mjök, en þó muntu meira þurfa við at hafa at vinna mik, áðr en þú fær mik svikit, því at kenna mun ek þik, Framarr, meðan heil eru í þér augun bæði, hverjum firnum sem þú slær á þik."

Gengr hún til skemmu sinnar aptr, en Framarr ferr á burt til seiðmanna, ok taka þeir af honum mein þat it illa. Ferr hann í burt ok hirðir aldri, hvat um líðr.

26. Framarr kom fram heitstrengingu

Hann gengr til skógar ok fram á brautina. Hann sér, hvar maðr gengr á móti sér, mikill vexti, ok heldr báðum höndum at kviðnum. Hann var í brynju ok hjálm á höfði, en sverðfetillinn hekk við brjóstit framan. Þar var kominn Guttormr, fóstbróðir hans. Varð þar fagnafundr með þeim. Framarr spyrr, hvaðan hann var at kominn. Hann lézt hafa barizt við Snækoll víking, kveðst hafa látit þar bæði menn ok fé, en komizt sjálfr með sundi í burt ok spyrr, hversu langt nú er til skemmu konungsdóttur.

Framarr segir: "Þangat er nú dagganga."

"Þat er harðla langt," segir Guttormr.

Framarr segir: "Hversu lengi hefir þú svá gengit?"

Guttormr segir: "Tvá daga, áðr vit fundumst."

Framarr mælti: "Mikill er munr hreysti okkar. Ek syrgi eina jómfrú ok fæ hana eigi, ok hefi ek ekki í nokkurn bardaga ratat, en þú gengr, sem sjá má, at úti eru í þér iðrin, en ek vilda, at þú kæmir mér í skemmu hennar, ef hún tæki við þér."

"Svá skal vera, ef ek má," segir Guttormr.

Fara þeir nú þann sama veg, sem Framarr hafði áðr farit, unz þeir koma til skíðgarðsins, ok er þá minni ván manns, þar eð Guttormr var. Ok sem þeir eru þar komnir, ferr Framarr í burt. Í þenna tíma var einni skemmumeyjunni gengit út í garðinn sinna erenda ok leit þenna mann, er úti lágu iðrin, ok gengr inn aptr í skemmuna ok segir konungsdóttur, hversu sá maðr var kominn. Konungsdóttir bregðr við skjótt ok þær tólf saman, koma at hurðinni. Sér nú konungsdóttir þenna mann inn aumliga ok hversu sárliga hann var útleikinn, at iðrin lágu úti. Hún spyrr hann at nafni. Hann kveðst Guttormr heita.

"Ertu fóstbróðir Sturlaugs konungs?" segir hún.

"Sá er maðr inn sami," segir hann, "ok vilda ek vera biðjandi, at þú veittir mér nokkura hjálp."

Hún segir: "Hvat mun ek nær mega komast Sturlaugi en græða fóstbróður hans, en svík þú mik eigi."

Eptir þat bera þær hann inn í skemmuna. Konungsdóttir átti sér læknishús lítit, ok var þar harðla ununarsamt inni fyrir sjúkar mannskepnur at vera hjá mjúktæku kvenfólki ok meðaumkunarsömu at lifa. Guttormr var í læknishúsi konungsdóttur nokkura hríð, harðla vel haldinn. Var konungsdóttir þar sjálf löngum með sínum skemmumeyjum ok læknaði Guttorm með þeiri list ok kænsku, sem hún nógliga til hafði ok hafði margan ríkan ok fátækan, konur sem karla, læknat ok heilbrigða gert.

Þat var einn dag, at konungr sendi boð dóttur sinni. Fór hún þegar með skemmumeyjar sínar heim til hallarinnar, ok verðr opin skemman eptir látin, en aptr skíðgarðrinn, en hliðit var eigi læst. Framarr sætir þessu, ok kemr þar Guttormr ok leiðir hann inn í skemmuna ok í læknishúsit, ok stendr þar undir tjaldinu. Líðr á daginn, þar til konungsdóttir kemr í skemmuna, ok þegar gengr hún til Guttorms ok leysir til sáranna ok váru þá mjök gróin.

"Úti hefir þú verit í dag," segir konungsdóttir, "ok muntu nú hafa svikit mik."

En er þau talast svá við, hleypr Framarr fram undan tjaldinu ok tekr annarri hendi undir höku henni ok annarri undir hnakka ok kyssti hana einn koss.

Hún varð við illa ok biðr þá í burtu vera skjótt. "Vil ek eigi, at þit séuð hér drepnir fyrir augum mér sem makligt væri. Guttormr hefit hér verit um hríð, ok nýtr hann Sturlaugs at því, en ærit hafi þér unnit til líftjóns með þessu ykkar tiltæki, en mér er vel í þokka við Sturlaug sökum hans atgervis."

Þeir ganga nú svá sem hún mælti. Fór Framarr þegar í burtu ok út til skipa sinna, ok halda nú til Svíþjóðar ok segja Sturlaugi konungi svá búit sitt mál, biðja hann nú liðsemdar.

27. Herferð til Aldeigjuborgar

Hann verðr vel við ok lét safna liði um allt sitt ríki ok búa skipaflota mikinn, svá at hann fær þrjú hundruð skipa vel búin at öllum kostum, halda síðan til Garðaríkis með mikilli gleði ok prýði. Ok er þeir koma við land, hlaupa þeir upp með herinn, drepa ok deyða, brenna ok bræla menn ok fénað.

En er svá hafði fram farit um hríð, verða þeir varir við liðsafnað, ok er þeir Snækollr ok Ingvarr konungr verða varir við þetta, þá búast hvárir á móts við aðra. Ok sem þeir fundust, varð þar inn harðasti bardagi ok snörp atganga, at hvárir veittu öðrum. Sturlaugr gekk fram hlífarlauss, sem hann var vanr. Þeir fóstbræðr börðust af mikilli dáð ok drengskap. Orrosta sú stóð yfir þrjá daga með miklu mannfalli.

Þar með fell í þessi orrostu fyrir Sturlaugi Ingvarr konungr ok Snækollr. Hvítserkr komst undan á flótta ok margt manna með honum. Sturlaugr lét þá bregða upp friðskildi ok fór til Aldeigjuborgar með allan sinn her. Var þar mikill glaumr ok gleði ok sigróps háreysti í liði þeira Sturlaugs, ok borgin öll var í þeira valdi. Gekk fólk allt til griða ok handa Sturlaugi, þat er í var borginni.

28. Framarr fekk Ingigerðar

Síðan gifti Sturlaugr Framari Ingigerði konungsdóttur. Var sú veizla virðulig fyrir allra hluta sakir, er til þurfti at hafa, en eptir veizluna váru þeir fyrirmenninir burt leystir með góðum gjöfum, skildust svá, ok fór hverr heim til síns heimilis. Sturlaugr gaf þá borgina Aldeigju með öllu fé á vald Framars, er Ingvarr konungr hafði átt, ok þar með konungs nafn. Sezt Framarr nú at löndum ok lausum aurum ok stýrir ríki sínu með beztu manna ráði í því landi, ok er frá þeim Framari ok Ingigerði komin mikil ætt ok margt stórmenni, þó at þat greinist eigi í þessari sögu.

Eptir þetta fór Sturlaugr aptr til Svíþjóðar ok settist at sínu ríki ok var margfróðr ok fjáðr, ok alla stund var Sturlaugr í sætt við stólkonunginn í Svíþjóð, ok þótti konungi hann vera harðfengr í öllum raunum, því at fóstbræðr hans heldu vináttu ok tryggð, á meðan þeir lifðu allir.

Þau Sturlaugr ok Ása áttu tvá sonu. Hét annarr Heinrekr, en annarr Ingólfr. Þeir váru báðir miklir menn ok vænligir ok koma við margar sögur, námu alls konar íþróttir þegar á unga aldri. Þeir váru báðir konungar eptir Sturlaug, föður sinn, ok eru margar stórar ættir frá þeim komnar. Sturlaugr varð ellidauðr eptir Frið-Fróða konung.

Endast hér með sagan.