17. Frá hernaði Sóta

Menelaus er konungr nefndr. Hann réð fyrir Tattararíki. Hann var ríkr konungr ok mikill fyrir sér. Tattararíki er eitt kallat mest ok gullauðgast í Austrríki. Þar eru menn stórir ok sterkir ok harðir til bardaga. Undir Menelaus konung lágu margir konungar ok mikils háttar menn.

Svá er sagt, at milli Garðaríkis ok Tattararíkis liggr ey ein, er Heðinsey heitir. Hún er eitt jarlsríki. Þat er fróðra manna sögn, at Heðinn konungr Hjarrandason tæki fyrst land við þá ey, er hann sigldi til Danmerkr af Indíalandi, ok þaðan tók eyin af honum nafn síðan. Um þessa ey stríddi jafnan Tattarakonungr ok Garðakonungr, ok þó lá hún undir Tattarakrúnu. Eirekr konungr hafði herjat um ey þessa, áðr hann kom í Garðaríki, ok gert þar mikit hervirki.

Menelaus konungr hafði sett þann mann yfir eyna, er Sóti hét. Hann var þar ættaðr at móðurkyni, en föðurkyni í Hólmgarðaríki. Sóti var þá eigi í landi, er Eirekr konungr kom þar. Hann var it mesta tröllmenni fyrir sakir afls ok vaxtar. Yfirlitr hans var eptir nafni hans. Hann herjaði víða ok hafði jafnan sigr. Sóti átti fóstru gamla ok fjölkunniga. Hún hafði gert honum laug þá, er hann bitu eigi járn síðan. Gekk hann því hlífarlauss í orrostum. Hún hafði ok sagt honum, at á þessu hausti væri honum vænst til hefnda við Eirek konung ok nú væri engir kappar hans heima í landinu. En er Sóti vissi þat, fór hann til Menelauss konungs ok fekk mikinn styrk af honum, helt síðan til Garðaríkis. Hann hafði margar þúsundir hermanna. Sá maðr var með Sóta, er Norðri hét. Hann var mikill ok sterkr ok bar jafnan merki hans ok var inn mesti kappi.

En er Eirekr konungr frétti, at Sóti var við land kominn með mikinn her, lætr hann herör upp skera á alla vega frá sér ok bauð til sín koma hverjum, er mætti, ok safnaðist til hans mikit fjölmenni.

Eirekr konungr kallaði Vilhjálm til sín ok mælti: "Nú hefir þú unnit tvá hluti, er ek hefi fyrir þik lagt, ok veit ek eigi, hvárt þú hefir þat gert. Nú skaltu vinna inn þriðja hlut, svá at ek sé nær staddr, at drepa Sóta berserk. Mun ek þá eigi í móti mæla, at þú eigir systur mína, ef þú vinnr þetta vel af hendi. Skal ek þá halda allan skildaga við þik, sem vit höfum áðr talat."

Vilhjálmr segir: "Þess er ek búinn, at ganga í móti Sóta. Þykki mér nú gott, at þér megið nú sjá, hverr afreksmaðr ek er. Ok skuluð þér velja mér öll in beztu vápn ok sterkasta hest, sem þér eigið, því at ek mun mjök reyna hans, áðr þessi orrosta lýkst."

Var svá gert sem Vilhjálmr bað. Hrólfr fór með honum ok gekk eptir vanda sínum. Fór konungr með herinn, til þess er hann fann Sóta. Váru þar sléttir vellir ok þykkr skógr öðrum megin. Bjuggust nú hvárirtveggju til orrostu, ok var þar mikill herr saman kominn. Var þar lúðragangr mikill, ok sigu saman fylkingar, ok æptu hvárrtveggi heróp.

18. Hrólfr vann Sóta

Eirekr konungr var þá í miðju brjósti fylkingar sinnar ok gekk þar vel fram í öndverðri orrostunni. Sóti fylkti ok móti honum. Varð þar in harðasta orrosta, ok gengu hvárirtveggju vel fram. En þegar orrostan tókst, reið Vilhjálmr út í skóginn í rjóðr eitt.

Hrólfr mælti: "Nú er þér, Vilhjálmr, at ríða fram ok vinna til meyjarinnar ok drepa Sóta."

Vilhjálmr segir: "Verði mér þat til konu ok ríkis, sem auðit verðr, en þat vinn ek til engra hluta at voga mínu lífi í slíka orrostu, eða hvat skal mér jungfrú eða ríki, ef ek missi lífit? Er þér miklu nær at frelsa mik ór ánauð ok þrældómi. Tak nú vápn mín ok hest, ríð fram ok drep Sóta, ella muntu mér þjóna verða um þína daga."

Hrólfr tók þá hestinn ok vápnin Vilhjálms ok reið til bardagans. Orrostan var mjök mannskæð ok hallaðist mjök á Eirek konung, því at þeir Tattararnir gengu hart fram. Sóti ok Norðri ruddust um fast, ok hrökk undan allt. Sóti hafði atgeir at vega með ok gerði ýmist hann hjó eða lagði. Norðri hafði sverð gott, ok gekk hart fram. Eirekr konungr hafði sótt með miklu kappi í miðjan her Sóta, þar til er Norðri kom móti honum ok margir Tattarar. Þeir sóttu fast at konungi. Fell þá mjök lið hans, svá at hann var nauðliga staddr milli sinna óvina. Hrólfr reið nú fram með vápnum Vilhjálms svá hart, at fylking Sóta hrökk fyrir honum, hjó ok lagði til beggja handa ok felldi margan mann, þar til hann kom móti Eireki konungi. Hrólfr drap þar meir en þrjá tugi manna.

En er Sóti sér þat, eirir honum stórilla ok sneri þangat, sem Hrólfr var, ok lagði til hans með atgeirnum. Hann kom skildi fyrir sik ok lagði í móti fyrir brjóst Sóta, ok beit ekki á, en brotnaði spjótit í falnum. Sóti hjó tveim höndum til Hrólfs. Höggit kom á miðjan skjöldinn, ok þar í sundr, ok hestinn fyrir framan bóguna, svá at í jörðu nam staðar. Var Hrólfr þá á fæti mjök móðr, því at hann hafði ákafliga barizt áðr um daginn. Eirekr konungr barðist við Norðra. Var þeira atgangr harðr. Hrólfr hjó þá höfuð af hesti Sóta. Váru þeir þá bádir gangandi. Sóti hjó til Hrólfs, en hann veik sér undan, ok sökk atgeirrinn í jörðina allt upp at höndum honum. Hrólfr hjó með báðum höndum á öxl Sóta, svá at sverðit gekk sundr fyrir framan hjöltin. Hrólfr varð reiðr mjök ok hljóp at Sóta ok setti gaddhjaltit í höfuð honum, svá at stóð í heilanum, en við því gat hann eigi gert. Fell Sóti þar til jarðar ok var þegar dauðr. Eirekr konungr hafði þá drepit Norðra. Brast þá flótti í liði Tattara, ok rann hverr til sem mest mátti. Eirekr konungr rak flóttann ok hans menn ok drápu hvern, er þeir náðu. Fengu þeir þar mikit herfang í gulli ok silfri, vápnum, klæðum ok öðrum dýrgripum.

Hrólfr vildi eigi reka flóttann. Tók hann sér hest ok hljóp á bak ok reið út í skóginn til Vilhjálms ok segir honum, hversu farit hafi. Bað Hrólfr hann taka hest þenna ok vápn sín, — "lát nú at öllu hraustliga ok flýt nú brullaupsgerðinni."

Vilhjálmr mælti: "Vel höfum vit fram gengit, ok er mikils vert um ráð mín ok vitsmuni, hversu mikit ek get til leiðar komit, ok mun ek frægðarmaðr verða."

Hrólfr brosti at orðum hans ok sagði, at honum þótti hann lítit gott vinna til frægðarinnar. Vilhjálmr stígr nú á hestinn ok ríðr með öllum sínum herklæðum til Gyðu, konungs systur, ok segir mikit af sinni framgöngu ok hreystiverkum. Eirekr konungr var þá heim kominn ok genginn til drykkju í höll sína.

Vilhjálmr gekk fyrir konung ok kvaddi hann ok mælti: "Nærri var yðr nú farit í dag, herra, áðr ek hjálpaði yðr. Þurfi þér nú eigi at geta til, hverr ek er eða hvat ek fæ gert, því at mér er ekki ómáttugt."

Konungr segir: "Þat hygg ek, Vilhjálmr, at þín væri vápnin ok herklæðin, en Hrólfs hendrnar."

Hrólfr segir: "Þat hygg ek, at gjarna vildi ek eiga systur þína ok mega kenna mér at réttu hreystiverk Vilhjálms, en þat kemr mér skammt fram at ljúga þeim sæmdum á mik, er ek vinn ekki til ok ek er eigi til borinn."

Vilhjálmr mælti: "Undarligt mun þat þykkja, herra, þeim mönnum, sem til spyrja, at þér vilið mína frægð ok hreystiverk fordjarfa, eða þykkir yðr meiri sæmdarauki, at einn drengr af kotkarlaætt hafi unnit þetta ok eignist systur yðra, slíkr sem Hrólfr er, því at ósýniligr mun hann þykkja til góðs höfðingja, fólki at ráða eða fremd at vinna? En ek er jarl at nafnbót ok jarls sonr, kominn af sjálfri konungaættinni, fríðr ásýndar ok fullhugi inn mesti ok at öllum hlutum ágætr, þat er tígnum mönnum berr at hafa. Nú ef þér vilið eigi festar eða brullaupsgerð fram láta eptir skildögum, skal ek í burtu verða ok bera þinn vanheiðr á hvert land, at þér hafið níðzt á mér ok rofit orð yðar ok trú. Var þat talat í mínu landi, at hver konungsdóttir væri fullsæmd af mínu gjaforði."

Eirekr konungr mælti: "Eigi skal þat fréttast, at ek níðist á þér, ok mun ek halda allan minn skildaga, en þat undra ek, at Hrólfr gengr aldri ór hug mér, um meðferð ok athæfi ykkart, því at eigi þykki mér þat at tilskipuðu vera."

Skildu þeir nú talit, en konungr lét nú við brullaupi búast, ok var þar sótt veizla virðulig. At þeiri veizlu gekk Vilhjálmr at eiga Gyðu, systur Eireks konungs, ok hafði hún þar engi mótmæli. Fekk Vilhjálmr þá marga menn til þjónustu, ok lét hann nú mikit yfir sér.

19. Hrólfr sagði upp þjónustunni

Þat var einn morgun snemma, at Hrólfr gekk í skemmu þá, er Vilhjálmr svaf í, gekk at sænginni ok mælti: "Nú er svá komit, Vilhjálmr, at þú ert orðinn konungs mágr, en ek hefi þjónat þér allan tíma. Segi ek þér nú upp mína þjónustu ok lausan allan okkarn skilmála. Máttu nú vel láta líka þér, at vit skiljum svá búnir. Virði ek meir til þess drengskap minn en þína tilgerð."

Gekk Hrólfr síðan burt, en Vilhjálmr varð mjök hvimsa við. Gyða spyrr, hví Hrólfr færi burt svá skjótt eða fyrir hverja sök hann færi þvílíkum orðum um.

Vilhjálmr segir: "Þat er hans náttúra, at hann vill hvergi vera í sama stað meira en mánuð eða tvá, ef hann réði, en ek hefi lengi haldit honum hræddum. Nú er þat til þrautar, at sá hefir verr, er hans þjónustu hefir, því at honum er allt illa gefit. Er hann bæði þjófr ok illmenni, en eigi veit ek, hvárt ek nenni at láta drepa hann hér í ókunnu landi, en þó mun hann skjótt birta, hverr maðr hann er, ok mun hann þeim illa launa, er bezt gerir til hans."

Skildu þau nú talit. Leið veizlan vel fram.

Svá er sagt, at lið þat, er undan komst af her Sóta, sigldi heim í Tattararíki, ok höfðu fengit mikinn mannskaða. Þótti Menelaus konungi þeira ferð ill orðin, ok varð svá búit at vera.

Snemma um várit kómu þeir Sörkvir ok Brynjólfr af Jötunheimum ok færðu Eireki konungi marga fáséna gripi. Höfðu þeir Grímr átt margar orrostur ok fengit jafnan sigr. Hrólfr var með konungs hirð, ok var fátt með þeim öllum Sörkvi, Brynjólfi ok Vilhjálmi. En vel kom Hrólfr sér við sessunaut sinn, því at hann gaf jafnan silfr á báðar hendr, en engum gerði hann gott, meðan hann var hjá Vilhjálmi. Sá var nú inn þriði vetr, er konungsdóttir átti at fá mann til burtreiðar við Sörkvi, ok hugsaði Eirekr konungr nú til sín ok þótti sem konungsdóttir mundi engan mann fá.

20. Ingigerðr kaus Hrólf

Litlu síðar kómu sendimenn konungsdóttur til Eireks konungs með þeim erendum, at hún beiddi, at hann léti þing stefna fjölmennt mjök, ok á því þingi vildi hún kjósa mann til burtreiðar við Sörkvi, en ef hún fengi engan þann, er til þess vildi verða, þá vill hún ganga með konungi, eptir því sem fyrr váru skildagar ok sættir þeira í milli. Við þeiri orðsending varð konungur mjök léttbrýnn ok þótti nú jungfrúin sér í hendi. Lét hann nú þing kveða ok boða þangat múg ok margmenni af borgum ok kastölum ok ór nálægum heruðum, svá ok it sama konungsdóttir af sínu ríki bauð til sín mannvali því, er röskvast var innanlands. Kom þar ok margr óboðinn, því at mörgum var forvitni á, hversu til mundi ganga. Váru allir landsmenn hugsjúkir fyrir hennar hönd.

Þingit var sett skammt frá kastala Ingigerðar konungsdóttur. Eirekr konungr kom til þingsins með miklu fjölmenni. Var þar með honum Sörkvir ok Brynjólfr ok Vilhjálmr, mágr hans, ok létu allir mikit yfir sér. Hrólfr var ok þar í för ok hafði með sér vápnin Hreggviðarnaut, ok þótti lítils um hann vert. Var þar nú saman komit mikit fjölmenni. Svá var skipat mönnum á þinginu, at raðir váru settar í hringa ok eitt hlið á, er ganga mátti í milli. Vilhjálmr sat it næsta konunginum, þá Sörkvir ok Brynjólfr út í frá, en aðrir vildarmenn sátu sér. Hrólfr sat utarliga í yzta hringnum ok mjök lágt.

At svá skipuðu gengr Ingigerðr konungsdóttir á þingit svá fögr ok lystilig, at eigi mátti ofsögum segja af hennar vænleik. Horfðu allir menn á hana nema Hrólfr. Hann leit eigi til hennar ok dró niðr höttinn fyrir andlitit. Konungsdóttir gekk fyrir hvern mann ok leit í augu þeim. Gekk hún svá annan hring ofan, en annan fram. At lyktum kom hún þar, er Hrólfr sat, ok þreif í hönd honum, en hann sat sem áðr.

Hún hnykkir þá upp kápuhettinum ok mælti: "Eigi er hér gott val á mönnum, en þenna kýs ek til burtreiðar fyrir mik móti Sörkvi, ok skal sjá maðr með mér fara, ef hann vill."

Hrólfr segir: "Allheimskliga kýss þú, því at ek kann eigi at ríða einn saman, svá at ek falli eigi ofan. Er ek ok hræddr, þegar menn ýglast á mik."

Konungsdóttir segir: "Aldri sá ek þik fyrr, en þó skaltu eigi undan ganga, ef ek má ráða."

Eirekr konungr mælti: "Þat hugða ek, jungfrú, at þér skylduð mann kjósa innlenzkan, en eigi ór öðrum ríkjum. Er Hrólfr sveinn Vilhjálms ok minn mann. Skal hann því frjáls af þessu."

Hrólfr segir: "Einkis manns sveinn er ek hér í landi. Skal ek ok at vísu veita konungsdóttur ina fyrstu bæn, er hún biðr, ef hún þykkist nokkut frjálsari eptir en áðr."

Stendr Hrólfr upp síðan ok gengr með konungsdóttur ok allir hennar menn heim í kastalann. Setr hún Hrólf í hásæti ok veitir honum allan prís ok gleði.

Eirekr konungr fór í annan kastala af þinginu ok var mjök ókátr. Flestir menn undruðust, at konungsdóttir kjöri þenna mann, er ósigrstrangligastr var. Iðraðist konungr mjök, er hann hafði játat þessu konungsdóttur, ok bað Sörkvi nú duga eptir megni ok spara engi sín konstr, er hann mætti frammi hafa, — "hefir mér jafnan sagt þungt hugr um þenna mann. Skaltu nú ok vel geyma herklæðin Hreggviðarnauta, at eigi megi oss þat meina."

Hrólfr var nú í kastalanum hjá konungsdóttur í góðum fagnaði, ok segir hann henni sitt erendi jarlsins vegna, en hún segist þat gerla áðr vita mundu ok því ráða, — "at ek fara með þér burt heðan, en þú þætti mér makligastr mín at njóta, ef þú frelsaðir mik af óvina valdi." Skildu þau at svá mæltu.

Um morgun var Hrólfr snemma á fótum ok fór í herklæðin Hreggviðarnauta, en gyrði sik með sverðinu góða. Konungsdóttir fekk honum burtstöngina ok skjöldinn, er faðir hennar hafði átt. Bað hún hann þá til ganga ok taka hestinn Dúlcifal. Var hann þá rekinn í sterkar grindr með mörgum hrossum. Beit hann ok barði ok drap mörg hrossin. Hrólfr gekk at grindunum ok drap stönginni á skjöldinn. Dúlcifal gekk at Hrólfi, en svá söng í stönginni ok skildinum, at öllum þótti undr í, er hjá váru. Hrólfr tók nú hestinn ok lagði á söðulinn ok hljóp upp fimliga með öllum sínum herklæðum, en Dúlcifal sprang af stað ok stökk út yfir grindrnar, svá at hann kom hvergi nærri, ok síðan fram á völlinn. Nú var Sörkvir ok kominn til leikvallar ok konungr með honum, Vilhjálmr ok Brynjólfr ok mikill múgr manns.

21. Burtreið Hrólfs ok Sörkvis

Skikkar nú hvárr sinni burtstöng til lags, ok ríðr hvárr móti öðrum sem hestarnir kunna harðast. Leggr þá hvárr til annars með miklu afli. Spjót Sörkvis kom í skjöld Hrólfs ok renndi út af, en Hrólfr stakk hjálminum af Sörkvi. Átti hann þá þriðjung skeiðs eptir, er Hrólfr var af. Dúlcifal vill eigi staðar gefa ok snýr aptr í móti, ok hefir Sörkvir eigi af riðit fjórðung, áðr en þeir mætast. Leggr enn hvárr til annars, ok fór sem fyrr, at Sörkvir vann ekki á, en hann missti skjöldinn. Þeir ríða þá at í þriðja sinn. Ferr þá Dúlcifal sem fugl flygi, þar til þeir mættust. Hrólfr leggr til Sörkvis, svá at festi í brynjunni, ok vegr hann upp ór söðlinum ok hleypir með hann um völlinn, þar til hann steypir honum at höfðinu í einn fúlan pytt, svá at Sörkvir gekk ór hálsliðnum. Stóð þá Dúlcifal kyrr, sem hann væri grafinn niðr. Varð nú konungsdóttir mjök fegin ok allr landslýðr.

En er Eirekr konungr sér þetta, verðr hann ákafliga reiðr ok bað alla sína menn slá hring um Hrólf ok drepa hann sem skjótast ok kvað hann síðar verr gera mundu, ef hann yrði nú lauss. Var nú svá gert sem konungrinn mælti, at sótt var at Hrólfi öllum megin. En er Dúlcifal sér þat, ríss hann upp örðugr ok lamdi með framfótunum ok beit með tönnunum marga menn til bana. Augu hans sýndust sem blóðsegar, en eldr þótti brenna ór nösum honum ok munni. Fór hann svá hlaupandi, at hann braut menn undir sik. Hrólfr sat ok eigi kyrr á baki. Reyndi hann nú sverðit Hreggviðarnaut. Hann hjó ok lagði til beggja handa bæði menn ok hesta. Var hverjum víss dauðinn, er fyrir honum varð. Stökk nú allt undan. Hrólfr reið þar at, er konungr var fyrir, en hann hafði á hlaupi undan. Drap Hrólfr þá meir en hundrað manna, áðr hann komst á skóg, ok var móðr, en ekki sárr. Þóttist nú Eirekr konungr hafa fengit mikinn mannskaða ok fór heim í kastala sinn um kveldit mjök óglaðr.

Þetta sama kveld gerði konungsdóttir sik blíða við menn sína ok veitti þeim kappsamliga. Hún gerði allar sínar skemmumeyjar svá drukknar, at þær fellu sofnar niðr, en er skammt var af nótt, kom Hrólfr í kastalann ok hitti konungsdóttur ok bað hana búna með sér at fara. Hún segir sér þá ekki at vanbúnu. Hrólfr hafði með sér tvá kistla stóra, ok váru í dýrgripir konungsdóttur. Stíga þau síðan á Dúlcifal ok riðu leið sína. Eigi er þat greint, hvar þau fara eða hversu lengi þau váru á leiðinni, en meir fóru þau um nætr en um daga.

22. Heitstrenging Vilhjálms

Nú er at segja frá Eireki konungi, at hann vaknar um morguninn ok bað menn herklæðast ok leita eptir Hrólfi. Var nú svá gert, ok leituðu hans þrjá daga ok fundu hann eigi. Lét konungr þá leita til kastalans konungsdóttur, ok var hún þaðan í burtu, svá at engi maðr vissi, hvat af henni var orðit. Fekk nú konunginum mikils ótta allt saman, ok var mjök reiðr.

Hann mælti til Vilhjálms: "Þat sé ek, at þú hefir logit allt at mér, bæði frá þér ok Hrólfi. Má nú sjá, at hann er allr annarr maðr en þú hefir sagt. Sé ek, at Hrólfr hefir í hauginn farit, en eigi þú. Hefir hann fengit in góðu herklæðin, en ek þau, er engu eru nýt. Mátti þat á honum sjá, at hann var stórra manna, en þú ert dáðlauss svikari, ragr í hverja taug. Hefir þú vitat alla hans fyrirætlan ok þorat eigi at segja mér. Hygg ek þik at heldr eiga ríki eða aðra góða hluti, at ek ætla þik þrælborinn þorpara í allar ættir. Værir þú makligr, at ek léti hengja þik á gálga fyrir þat fals ok svik, er þú hefir mér gert ok minni systur, ok mun sá dauði fyrir þér liggja, þó at hann komi nú eigi fram."

Við þessi orð konungsins varð Vilhjálmr hræddr mjök ok mælti: "Ek skal þat enn skjótt birta, hverr maðr ek er. Stíg ek á stokk ok strengi ek þess heit, at ek skal eigi fyrr koma í sæng hjá Gyðu, systur þinni, fyrr en ek hefi Hrólf af lífi tekit ok fært yðr höfuð hans ok jungfrúna. Skal ek hér einkis manns styrk til hafa né fylgi."

Tók nú Vilhjálmr vápn sín ok hest ok reið burt sem hvatligast ok eptir Hrólfi, en Eirekr konungr sat eptir í Garðaríki, ok þótti nú illa at fara.

23. Frá Möndli ok brögðum hans

Nú víkr sögunni aptr í Danmörk til Þorgnýs jarls ok hans manna, ok á því sama hausti, er Hrólfr fór til Garðaríkis, fór jarl um ríki sitt at veizlum, sem siðr hans var til.

Einn dag gekk maðr ókunnigr fyrir jarlinn ok nefndist Möndull Pattason ok sagðist farit hafa víða um útlönd ok lézt frá mörgu segja kunna ok mikla frægð unnit hafa. Hann var lágr á vöxt ok mjök riðvaxinn, fríðr at yfirlitum; utaneygðr var hann mjök. Jarl tók vel við þessum manni ok bað hann með sér dveljast. Þat þekktist hann. Skemmti hann jarlinum optliga ok sagði frá mörgu fróðliga. Þar kom, at jarlinn tók hann í mikla kærleika, at hann kallaði hann at hverju máli, ok var Möndull á tali við hann nætr ok daga, svá at jarl gleymdi þar fyrir sinni ríkisstjórn.

Einn tíma sem optar er Björn ráðgjafi fyrir Þorgný jarli ok ávítaði hann fyrir þat, er hann gerði ókunnigan mann sinn tryggðamann, ok þat tal tæki svá ór hófi at ganga, at hann gái eigi síns ríkis þar fyrir. Jarlinn reiðist orðum Bjarnar ok sagðist gera mundu sem hann hafði þenkt, hvat er Björn sagði. Möndull heyrir orð Bjarnar ok gaf sér ekki at. Björn talaði hér um enn mörgum orðum sannliga ok gekk burt síðan.

Björn átti hús í borginni nær jarls herbergi, en annan garð utan borgar, sem fyrr var sagt. Einn dag kom Möndull svá í herbergi Bjarnar, at hann var eigi heima ok engi maðr annarr nema Ingibjörg, kona hans. Hann lék við hana mjök blíðliga, en hún tók því vel. Þar kom, at hann leitaði við hana samfara ok fór þar um mörgum fögrum orðum. Hann bauð henni af sér at þiggja marga góða gripi, en lastaði Björn í hverju orði ok kvað hann ekki at manni vera. Ingibjörg reiddist þessu mjök ok svaraði honum hæðiliga ok sagðist aldri með honum ganga skyldu. Möndull tók þá könnu ok brá undan yfirhöfn sinni ok bað hana drekka sáttarbikar þeira, en hún sló hendinni neðan undir kerit ok upp í andlit honum.

Hann reiddist við þetta ok mælti: "Eigi skulum vér fyrr skilja, þú ok Björn, bóndi þinn, en ek hefi launat ykkr því, sem þit eruð maklig, fyrir þá svívirðing, er þit hafið mér gert, bæði með orð ok verk."

Gekk hann síðan burt ok fyrir Þorgný jarl ok mælti: "Þat vilda ek, herra, at þér sýnduð yðvart lítillæti ok þægið af mér belti eitt, er ek tók í arf eptir föður minn." Hann leggr þat á borð fyrir jarlinn. Þat var allt með gulli gert ok gimsteinum sett. Eigi þóttist jarl betra grip sét hafa. Jarl þakkaði honum ok sagðist eigi þvílíka gjöf þegit hafa af ótígnum manni. Var Möndull þar um vetrinn í sömum kærleikum, en fátt var Stefni til hans ok Birni. Jarl hafði mikla virkt á beltinu ok sýndi þat vinum sínum jafnan, þá er hann hafði veizlur.

Ingibjörg, kona Bjarnar, tók krankleika nokkurn undarligan um vetrinn. Hún gerðist öll blá sem hel, en sinnaði um engan hlut, sem hún væri vitstola. Varð Birni mikil raun at þessu, því at hann unni henni mikit.

Þat bar til um várit at veizlu einni, at beltit Möndulsnautr hvarf burt frá jarli. Var þess víða leitat ok fannst eigi. Þótti jarli þat mikill skaði ok lét mjök grund at gefa um eptirleitina, ok fannst þat eigi. Jarl spurði Möndul, hvat hann hugði af orðit eða hversu eptir skyldi leita.

Möndull segir: "Vant er mér at kveða á mann, hverr tekit hefir, þótt ek þykkist nærri geta munu, en þat er líkara, at sá hafi fleira frá yðr stolit en þessu einu, er beltit hefir tekit. Mun þat ríkr maðr gert hafa, sá er jafnan hefir yðarn heiðr öfundat. Nú er þat mitt ráð, at þér látið rannsókn uppi hafa, þá er alla varir minnst, ok lát engan undan ganga, þótt framr sé, en eigi mun sá sjálfkrafi sína hirzlu uppi láta, er tekit hefir, en hverr, sem þat hefir gert, má at réttu á gálga hanga."

Jarli þykkir þetta gott ráð ok segir svá vera skyldu. Lætr hann nú saman kalla alla sína hirð ok segir þeim, at hann vill rannsaka hvers manns hirzlu, fyrst Stefnis, sonar síns, ok Bjarnar ráðgjafa, svá at aðrir menn mætti því betr við una. Þeir létust þess búnir. Var nú svá gert, at Stefnir sýndi fyrst sínar féhirzlur, ok fannst þar ekki. Síðan var hjá Birni leitat ok öllum, er í váru borginni, ok kunni þat eigi at finnast.

Þá mælti Möndull: "Eiga mun Björn fleiri hirzlur en hér at eins í staðnum, ok hefir þar eigi leitat verit."

Stefnir sagði: "Víst á Björn utan borgar. Ek trúi ok eigi þangat leita mega."

Jarl segir þangat fara skyldu, ok svá gerðu þeir. Lét Björn þá uppi rannsókn sem fyrr. Möndull gengr at fornri kistu einni ok spyrr, hvat þar er í. Björn segir þar í vera fornan skipsaum. Jarl bað upp lúka. Björn leitaði at lyklinum ok fann ekki. Jarl gekk þá at, braut upp ok bar upp þat, er í var, en á neðanverðum botninum lá beltit. Allir menn undruðu þetta, en Björn þó mest, því at hann vissi sik saklausan af þessu.

Jarl varð nú reiðr mjök ok bað Björn höndum taka, — "ek skal," segir hann, "hengja þik á hæsta gálga, þegar er morginn kemr, því at þetta hefir hann fyrri gert, þó at nú at eins sé víst orðit."

Var nú Björn tekinn ok bundinn sterkliga, því at engi þorði móti at mæla, þó at hann þætti ómakligr þessa. Björn bauð skírslur fyrir sik, sem landssiðr er til, en jarl vildi þat ekki heyra. Stefnir fekk þat af föður sínum, at hann lifði sjau nætr, ef þat fyndist nokkut í, at honum væri til hjálpar, ok skyldi hann vera í varðhaldi Mönduls ok eigi í borgina heim koma. Margir hörmuðu þetta, því at Björn var mjök vinsæll. Fór jarl nú heim í staðinn með mönnum sínum, ok gengu undir drykkjuborð. En þegar hirðin hafði kennt fyrsta rétt ok drukkit fyrsta bikar, var öllum horfin vinátta við Björn, ok þótti þá öllum sem hann mundi sannr at sök.

Möndull var nú í garði Bjarnar ok rak í burtu alla hans heimamenn. Hann tók Ingibjörgu ok lagði í sæng hjá sér hverja nótt, Birni ásjáanda, ok hafði hún allt blíðlæti við hann, en mundi ekki til Bjarnar, bónda síns. Þótti nú Birni þungliga at fara, ok líða nú svá þessar sjau nætr, sem frá var sagt.

Víkr nú aptr sögunni þangat, er fyrr var frá horfit, því at eigi verðr af tveimr hlutum sagt í senn, þótt báðir hafi jafnfram orðit.