VÖLSUNGAKVIÐA IN FORNA
(HELGAKVIÐA HUNDINGSBANA II)

Sigmundr konungr Völsungsson átti Borghildi af Brálundi. Þau hétu son sinn Helga ok eftir Helga Hjörvarðssyni. Helga fóstraði Hagall. Hundingr hét ríkr konungr. Við hann er Hundland kennt. Hann var hermaðr mikill ok átti marga sonu þá er í hernaði váru. Ófriðr ok dylgjur váru á milli þeira Hundings konungs ok Sigmundar konungs. Drápu hvárir annarra frændr. Sigmundr konungr ok hans ættmenn hétu Völsungar ok Ylfingar. Helgi fór ok njósnaði til hirðar Hundings konungs á laun. Hemingr, son Hundings konungs, var heima. En er Helgi fór í brott, þá hitti hann hjarðarsvein ok kvað:

1.
"Segðu Hemingi
at Helgi man
hvern i brynju
bragnar felldu,
ér ulf gráan
inni höfðuð,
þar er Hamal hugði
Hundingr konungr."

Hamall hét son Hagals. Hundingr konungr sendi menn til Hagals at leita Helga, en Helgi mátti eigi forðast annan veg en tók klæði ambáttar ok gekk at mala. Þeir leituðu ok fundu eigi Helga. Þá kvað Blindr inn bölvísi:

2.
"Hvöss eru augu
í Hagals þýju;
er-a þat karls ætt,
er á kvernum stendr;
steinar rifna
stökk lúðr fyrir.

3.
Nú hefir hörð dæmi
hildingr þekit,
er vísi skal
valbygg mala;
heldr er sæmri
hendi þeiri
meðalkafli
en möndultré."

Hagall svaraði ok kvað:

4.
"Þat er lítil vá
þótt lúðr þrumi
er mær konungs
möndul hrærir;
hon skævaði
skýjum efri
ok vega þorði
sem víkingar,
áðr hana Helgi
höftu gerði;
systir er hon þeira
Sigars ok Högna;
því hefir ötul augu
Ylfinga man."

Undan komst Helgi ok fór á herskip. Hann felldi Hunding konung ok var síðan kallatur Helgi Hundingsbani. Hann lá með her sinn í Brunavágum ok hafði þar strandhögg ok átu þar hrátt. Högni hét konungr. Hans dóttir var Sigrún. Hon var valkyrja ok reið loft ok lög. Hon var Sváfa endurborin. Sigrún reið at skipum Helga ok kvað:

5.
"Hverir láta fljóta
fley við bakka?
Hvar, hermegir,
heima eiguð?
Hvers bíðið ér
í Brunavágum?
Hvert lystir yðr
leið at kanna?"

Helgi kvað:

6.
"Hagall lætr fljóta
fley við bakka,
eigum heima
í Hléseyju,
bíðum byrjar
í Brunavágum,
austr lystir oss
leið at kanna."

Sigrún kvað:

7.
"Hvar hefir þú, hilmir,
hildi vakða
eða gögl alin
Gunnar systra?
Hví er brynja þín
blóði stokkin?
Hví skal und hjálmum
hrátt kjöt eta?"

Helgi kvað:

8.
"Þat vann næst nýs
niðr Ylfinga
fyr vestan ver,
ef þik vita lystir,
er ek björnu tók
í Bragalundi
ok ætt ara
oddum saddak.

9.
Nú er sagt, mær,
hvaðan sakar gerðusk,
því var á legi mér
lítt steikt etit."

Sigrún kvað:

10.
"Víg lýsir þú,
varð fyr Helga
Hundingr konungr
hníga at velli.
Bar sókn saman
er sefa hefnduð
ok busti blóð
á brimis eggjar."

Helgi kvað:

11.
"Hvat vissir þú,
at þeir séim,
snót svinnhuguð,
er sefa hefndum?
Margir ro hvassir
hildings synir
ok ámunir
ossum niðjum."

Sigrún kvað:

12.
"Vark-a ek fjarri,
folks oddviti,
gær á morgun
grams aldrlokum.
Þó tel ek slægjan
Sigmundar bur,
er í valrúnum
vígspjöll segir.

13.
Leit ek þik um sinn
fyrr á langskipum,
þá er þú byggðir
blóðga stafna
ok úrsvalar
unnir léku,
nú vill dyljask
döglingr fyr mér,
en Högna mær
Helga kennir."

Granmarr hét ríkr konungr, er bjó at Svarinshaugi. Hann átti marga sonu: Höðbroddr, annarr Guðmundr, þriði Starkaðr. Höðbroddr var í konungastefnu. Hann fastnaði sér Sigrúnu Högnadóttur. En er hon spyrr þat þá reið hon með valkyrjur um loft ok um lög at leita Helga. Helgi var þá at Logafjöllum ok hafði barizt við Hundings sonu. Þar felldi hann þá Álf ok Eyjólf, Hjörvarð ok Hervarð, ok var hann allvígmóðr ok sat undir Arasteini. Þar hitti Sigrún hann ok rann á háls honum ok kyssti hann ok sagði honum erindi sitt, svá sem segir í Völsungakviðu inni fornu:

14.
Sótti Sigrún
sikling glaðan,
heim nam hon Helga
hönd at sækja,
kyssti ok kvaddi
konung und hjálmi;
þá varð hilmi
hugr á vífi.

15.
Fyrr lézt hon unna
af öllum hug
syni Sigmundar
en hon sét hafði.

Sigrún kvað:

16.
"Var ek Höðbroddi
í her föstnuð
en jöfur annan
eiga vildak;
þó sjámk, fylkir,
frænda reiði,
hefi ek míns föður
munráð brotit."

17.
Nam-a Högna mær
of hug mæla,
hafa kvaðsk hon Helga
hylli skyldu.

Helgi kvað:

18.
"Hirð eigi þú
Högna reiði
né illan hug
ættar þinnar.
Þú skalt, mær ung,
at mér lifa;
ætt áttu, in góða,
er ek eigi sjámk."

Helgi samnaði þá miklum skipaher ok fór til Frekasteins, ok fengu í hafi ofviðri mannhætt. Þá kómu leiftr yfir þá ok stóðu geislar í skipin. Þeir sá í loftinu at valkyrjur níu riðu ok kenndu þeir Sigrúnu. Þá lægði storminn ok kómu þeir heilir til lands. Granmarssynir sátu á bjargi nokkuru, er skipin sigldu at landi. Guðmundr hljóp á hest ok reið á njósn á bergit við höfnina. Þá hlóðu Völsungar seglum. Þá kvað Guðmundr Granmarsson:

19.
"Hver er skjöldungr
sá er skipum stýrir,
lætr gunnfana
gullinn fyr stafni?
Þykkja mér fríð
í fararbroddi,
verpr vígroða
um víkinga.

Sinfjötli kvað:

20.
"Hér má Höðbroddr
Helga kenna,
flótta trauðan
í flota miðjum,
hann hefir eðli
ættar þinnar,
arf Fjörsunga,
und sik þrungit."

Guðmundr kvað:

21.
"Því fyrr skulu
at Frekasteini
sáttir saman
um sakar dæma;
mál er, Höðbroddr,
hefnd at vinna
ef vér lægra hlut
lengi bárum."

Sinfjötli kvað:

22.
"Fyrr muntu, Guðmundr,
geitr of halda
ok bergskorar
brattar klífa,
hafa þér í hendi
heslikylfu.
Þat er þér blíðara
en brimis dómar.

Helgi kvað:

23.
"Þér er, Sinfjötli,
sæmra miklu
gunni at heyja
ok glaða örnu
en ónýtum
orðum at bregða,
þótt hildingar
heiftir deili.

24.
Þykkja-t mér góðir
Granmars synir,
þó dugir siklingum
satt at mæla,
þeir merkt hafa
á Móinsheimum,
at hug hafa
hjörum at bregða;
eru hildingar
hölzti snjallir.

Guðmundr reið heim með hersögu. Þá sömnuðu Granmarssynir her. Kómu þar margir konungar. Þar var Högni, faðir Sigrúnar, ok synir hans, Bragi ok Dagr. Þar var orrusta mikil ok féllu allir Granmarssynir ok allir þeira höfðingjar nema Dagr Högnason fekk grið ok vann eiða Völsungum. Sigrún gekk í valinn ok hitti Höðbrodd at kominn dauða. Hon kvað:

25.
"Mun-a þér Sigrún
frá Sefafjöllum
Höðbroddr konungr,
hníga at armi,
liðin er ævi
- oft náir hrævi
gránstóð gríðar, -
Granmars sona."

Þá hitti hon Helga ok varð allfegin. Hann kvað:

26.
"Er-at þér at öllu,
alvitr, gefit,
- þó kveð ek nökkvi
nornir valda -:
fellu í morgun
at Frekasteini
Bragi ok Högni,
varð ek bani þeira.

27.
En at Styrkleifum
Starkaðr konungr,
en at Hlébjörgum
Hrollaugs synir.
Þann sá ek gylfa
grimmúðgastan,
er barðisk bolr,
var á brott höfuð.

28.
Liggja at jörðu
allra flestir
niðjar þínir
at náum orðnir.
Vannt-at-tu vígi,
var þér þat skapat
at þú at rógi
ríkmenni vart."

Þá grét Sigrún. Hann kvað:

29.
"Huggastu, Sigrún,
Hildr hefr þú oss verið;
vinna-t skjöldungar sköpum."

Sigrún kvað:

30.
"Lifna mynda ek nú kjósa
er liðnir eru,
ok knætta ek þér þó í faðmi felask."

Helgi fekk Sigrúnar ok áttu þau sonu. Var Helgi eigi gamall. Dagr Högnason blótaði Óðin til föðurhefnda. Óðinn léði Dag geirs síns. Dagr fann Helga, mág sinn, þar sem heitir at Fjöturlundi. Hann lagði í gögnum Helga með geirnum. Þar fell Helgi en Dagr reið til Sefafjalla ok sagði Sigrúnu tíðindi.

31.
"Trauður em ek, systir,
trega þér at segja,
því at ek hefi nauðigr
nifti grætta;
fell í morgun
und Fjöturlundi
buðlungr, sá er var
beztr í heimi
ok hildingum
á halsi stóð."

Sigrún kvað:

32.
"Þik skyli allir
eiðar bíta
þeir er Helga
hafðir unna
at inu ljósa
Leiftrar vatni
ok at úrsvölum
Unnarsteini.

33.
Skríði-at þat skip
er und þér skríði
þótt óskabyrr
eftir leggisk;
renni-a sá marr
er und þér renni
þóttú fjándr þína
forðask eigir.

34.
Bíti-a þér þat sverð
er þú bregðir
nema sjalfum þér
syngvi of höfði.
Þá væri þér hefnt
Helga dauða
ef þú værir vargr
á viðum úti,
auðs andvani
ok alls gamans,
hefðir eigi mat
nema á hræjum spryngir."

Dagur kvað:

35.
"Ær ertu, systir,
ok örvita
er þú bræðr þínum
biðr forskapa,
einn veldr Óðinn
öllu bölvi
því at með sifjungum
sakrúnar bar.

36.
Þér býðr bróðir
bauga rauða,
öll Vandilsvé
ok Vígdali;
hafðu halfan heim
harms at gjöldum,
brúðr baugvarið
ok burir þínir."

Sigrún kvað:

37.
"Sitk-a ek svo sæl
at Sefafjöllum
ár né um nætr
at ek una lífi
nema at liði lofðungs
ljóma bregði,
renni und vísa
Vígblær þinig,
gullbitli vanr,
knega ek grami fagna.

38.
Svá hafði Helgi
hrædda görva
fjándr sína alla
ok frændr þeira
sem fyr ulfi
óðar rynni
geitr af fjalli
geiskafullar.

39.
Svá bar Helgi
af hildingum
sem ítrskapaðr
askr af þyrni
eða sá dýrkalfr
döggu slunginn
er efri ferr
öllum dýrum
ok horn glóa
við himin sjalfan."

Haugr var gjörr eftir Helga. En er hann kom til Valhallar þá bauð Óðinn honum öllu at ráða með sér. Helgi kvað:

40.
"Þú skalt, Hundingr,
hverjum manni
fótlaug geta
ok funa kynda,
hunda binda,
hesta gæta,
gefa svínum soð
áðr sofa gangir."

Ambótt Sigrúnar gekk um aftan hjá haugi Helga ok sá at Helgi reið til haugsins með marga menn. Ambótt kvað:

41.
"Hvárt eru þat svik ein,
er ek sjá þykkjumk,
eða ragnarök,
- ríða menn dauðir,
er jóa yðra
oddum keyrið -
eða er hildingum
heimför gefin?"

Helgi kvað:

42.
"Er-a þat svik ein,
er þú sjá þykkisk,
né aldar rof
þóttú oss lítir,
þótt vér jóa óra
oddum keyrim,
né er hildingum
heimför gefin."

Heim gekk ambótt ok sagði Sigrúnu:

43.
"Út gakk þú, Sigrún
frá Sefafjöllum,
ef þik folks jaðar
finna lystir,
upp er haugr lokinn,
kominn er Helgi,
dolgspor dreyra,
döglingr bað þik
at þú sárdropa
svefja skyldir."

Sigrún gekk í hauginn til Helga ok kvað:

44.
"Nú em ek svá fegin
fundi okkrum
sem átfrekir
Óðins haukar
er val vitu,
varmar bráðir,
eða dögglitir
dagsbrún sjá.

45.
Fyrr vil ek kyssa
konung ólifðan
en þú blóðugri
brynju kastir,
hár er þitt, Helgi,
hélu þrungit,
allr er vísi
valdögg sleginn,
hendr úrsvalar
Högna mági;
hvé skal ek þér, buðlungr,
þess bót um vinna?"

Helgi kvað:

46.
"Ein veldr þú, Sigrún
frá Sefafjöllum,
er Helgi er
harmdögg sleginn;
grætr þú, gullvarið,
grimmum tárum,
sólbjört, suðræn,
áðr sofa gangir.
Hvert fellr blóðugt
á brjóst grami,
úrsvalt, innfjalgt,
ekka þrungit.

47.
Vel skulum drekka
dýrar veigar,
þótt misst hafim
munar ok landa;
skal engi maðr
angrljóð kveða
þótt mér á brjósti
benjar líti,
nú eru brúðir
byrgðar í haugi,
lofða dísir
hjá oss liðnum."
Sigrún bjó sæing í hauginum.

48.
"Hér hefi ek þér, Helgi,
hvílu görva
angrlausa mjök,
Ylfinga niðr,
vil ek þér í faðmi,
fylkir, sofna
sem ek lofðungi
lifnum myndak."

Helgi kvað:

49.
"Nú kveð ek enskis
örvænt vera
síð né snimma
at Sefafjöllum
er þú á armi
ólifðum sefr,
hvít, í haugi,
Högna dóttir,
ok ertu kvik
in konungborna.

50.
Mál er mér at ríða
roðnar brautir,
láta fölvan jó
flugstíg troða;
skal ek fyr vestan
vindhjalms brúar
áðr Salgófnir
sigrþjóð veki."

Þeir Helgi riðu leið sína, en þær fóru heim til bæjar. Annan aftan lét Sigrún ambótt halda vörð á hauginum. En at dagsetri er Sigrún kom til haugsins, hon kvað:

51.
"Kominn væri nú
ef koma hygði
Sigmundar burr
frá sölum Óðins;
kveð ek grams þinig
grænask vánir
er á asklimum
ernir sitja
ok drífr drótt öll
draumþinga til."

Ambátt kvað:

52.
"Vertu eigi svá ær
at ein farir,
dís skjöldunga,
draughúsa til;
verða öflgari
allir á nóttum
dauðir dolgar, mær,
en um daga ljósa."

Sigrún varð skammlíf af harmi ok trega. Þat var trúa í forneskju at menn væri endrbornir en þat er nú kölluð kerlingavilla. Helgi ok Sigrún er kallat at væri endrborin. Hét hann þá Helgi Haddingjaskati en hon Kára Hálfdanardóttir, svá sem kveðit er í Káruljóðum, ok var hon valkyrja.