8. Ásmundur drap kappa Hildibrands

Ok nú er Ásmundi sagt, ok nú biðr hann taka sinn hest ok sín herklæði.

Hertugar mæltu: "Vér bjóðum þér várt lið."

Hann kvað einn skyldu einum í mót koma. Hann ríðr nú þangat, sem hólmstefnan skyldi vera, ok nú riðust þeir at með brugðnum sverðum, ok it fyrsta högg hjó Ásmundr hann sundr í miðju, fleygði síðan hlutunum út á ána ok rak þá fyrir höfuðborg konungs.

Hildibrandr mælti: "Seint sækist várum félaga at leysa þenna inn ókunna mann."

Síðan mælti maðr einn: "Herra," segir sá, "hér mun kostr at sjá hann, er hann rekr eptir ánni, ok er nú í tveim hlutum."

Hann mælti: "Ærit er þessi stórhöggr, ok skipizt nú tveir af várum mönnum ok leysið hann því skjótara af hendi."

Þeir kváðu eigi þat mikit verk. Hildibrandr mælti: "Várt gagn er þat, ef þit vinnið skjótt sigr á honum."

Ok annan dag eptir riðu þeir til vígvallar tveir móti Ásmundi.

Hann mælti: "Hér hafa berserkir fásén lög, er tvau sverð koma í móti einu, en allbúinn em ek at frelsa þetta víg við ykkr tvá."

Þeim þótti óvirðuligt at standa tveir fyrir einum ok hjuggu báðir til hans, en hann brá fyrir sik skildi ok hjó sínu höggi hvárn til bana. Síðan reið hann aptr til hertuganna, en þeir gengu í mót honum með fagnaði. Hann kveðst ætla, at aptr hefði unnizt þrjú bú þeim til handa í hans ferð.

Þá mælti systir hertuganna: "Eigi hafa villzt várir draumar um þessa manns kvámu."

Hann sat nú þar í veg miklum ok hlaut af þessu frægð mikla.

Þetta var nú sagt Hildibrandi, ok hann mælti: "Ekki undr þykki mér þetta, þó at einn maðr sigri tvá menn. Nú skal skipa fjórum mönnum í mót honum."

Kapparnir kváðu þat auðsætt, at þeir mundu skipta honum í sundr í fjóra staði, ok nú riðu þeir til vígvallarins með góðum hjálmum ok hvítum brynjum ok hvössum sverðum. Nú kómu þessi tíðendi fyrir Ásmund ok hertugana. Þá báðu þeir, at hann skyldi fara með jafnmörgum mönnum. Hann kveðst eigi þat vilja, lét þat vænst, at einn mundi senn einum í móti, en kvað mikit árnast, ef fjögur bú fengist. Ok því næst fundust þeir.

Ásmundr mælti: "Þat er auðsætt, at þér þykkizt lítils verðir, ok þér skipizt fjórir í móti einum, ok eigi mega þeir kappar heita, heldr safnaðarmenn."

Þeir urðu ákafa reiðir við orð hans ok sóttu at honum þegar, en þat sverð, er hann bar, beit brynjur ok hjálma jafnslétt sem næfr ok eirði ekki mannsbeinum né holdi, en sá reiddi til, er sterkan armlegg hafði ok gott hjarta. Þeir fengu stór sár af honum, ok skammt var í milli, ok drap hann þá fjóra ok rak þá út á ána með hestunum.

Nú fréttir Hildibrandr þetta ok mælti: "Er nú annathvárt, at menn várir eru minni til herskapar en vér hugðum, eða elligar er sá forgangsmaðr."

Hann kallar þá til sín fimm ina grimmustu kappa, segir ok kvað þeim eigi ofætlat, þótt þeir sigraði einn mann. Þeir kváðust ætla at færa í hóf hans dul ok gefa dýrum hræ hans. Síðan ganga þeir út.

En er Ásmundr spyrr þetta, þá mælti hann: "Í dag ætla ek at vinna til borðhalds mér."

Þeir kváðust ætla ugga, at hann mundi of mikit ætla sér, en kváðust alla sæmd honum at launa eiga. Síðan hittast þeir ok börðust þegar, ok hjó Ásmundr stórt ok tíðum, ok lauk svá, at hann drap þá alla.

En er Hildibrandr spyrr þetta, mælti hann: "Seint dofnar hans hönd, ok skammt skal til, at hann skal ná at berjast."

Þá gerist í skálanum ymr mikill af grenjun berserkjanna, er sá einn maðr skal ganga yfir svá marga menn.

Þá mælti Hildibrandr: "Búizt nú sex várir menn, ok mætti þér þá vinna þá frægð at hefna várra manna."

Síðan fóru þeir til hólms, ok þá er Ásmundr spyrr þetta, bjóst hann skjótt ok mælti: "Þat sverð hefi ek, at jafngott er at drepa með sex menn sem þrjá."

Ok síðan fundust þeir. Þá mæltu kapparnir, at hann skyldi laust láta sverðit ok gefast upp.

Hann segir: "Þat mun eigi at óhöggnum skildi. Er yðr ok ærin nauðsyn at hefna yðvarra manna."

Síðan börðust þeir, ok sóttu hann fast. Hann kunni it sama lag á at höggva sverðsegginni nú ok fyrr, ok þótt hann fengi sár, þá linaði hann ekki sverðshöggunum ok hjó suma sundr í miðju, ok svá lauk, at hann drap þá alla ok fór aptr til hertuganna. Þeir gerðust fjölmennir, er ríkit vannst æ undir þá, ok nú er í hvers manns húsi umræða um þenna kappa.

Ok enn kómu þessi tíðendi fyrir Hildibrand, ok mælti hann: "Rýrt verðr nú tal várra manna, eða hvat er nú eptir?"

"Herra," sögðu þeir, "eptir eru sex ok tuttugu."

Hildibrandr svarar: "Svá mun nú mega metast heðan í frá, at þessi inn ókunni maðr mun taliðr með stórköppum, ok svá bleðr hann af sem vit munim hittast verða, en senda skal enn sjau, þá er lengi hafa í minni þjónustu verit."

Síðan bjuggust þeir. Ásmundi var sagt nú, at eigi mundi setuefni.

Hann segir: "Er þat þá eins snæðings hald, ef næðist sjau bú."

Síðan fór hann, ok kómu í móti honum sjau kappar. Þá mælti Ásmundr: "Fyrir hví hleypir Hildibrandr út mönnum sínum, en sitr heima sjálfr ok etr á mik smámenni?"

Þeir reiddust mjök við orð hans ok kváðu hann í enga raun koma skulu at berjast við Hildibrand. Síðan börðust þeir, ok hversu sem at ortist, þá drap hann þá alla. Síðan hratt hann þeim út á ána.

En er Hildibrandr frá þat, þá mælti hann: "Miklu eru nú stærri atburðir orðnir en vér megim láta af hyggjast. Nú skulu at honum átta berserkir, því at engum várum er líft við þat, ef eigi verða hefndir."

Síðan grenjuðu þeir mjök ok bitu ór skjöldum, þat er tók. En Ásmundr var með hertugunum, ok kómu honum þessi tíðendi, at enn muni kostr at berjast.

Þá mælti systir hertuga: "Sæmd sú, er vér létum, er nú öll aptr komin ok með meira mætti en vér höfum spurdaga til."

Ásmundr segir: "Skulum vér til hætta, því at hann vill berserkjunum út egna, en engi máttr er yfir þeim, ok betra mundi, at þeira ríkdómr legðist við várt ríki, því at þér misstuð rangliga."

Síðan reið hann í mót þeim, ok þegar þeir fundust, börðust þeir, ok var sá fundr lengstr, en svá lýkr, at hann drepr þá alla.

En er Hildibrandr spyrr þetta, eiskraði hann mjök ok mælti: "Sá maðr er hamingjudrjúgr, er ekki tjóar mannmergð í móti. Nú skulu at honum þeir ellifu, sem eptir eru."

Ok er Ásmundr spyrr þetta, þá þagnaði hann.

Hertugarnir mæltu: "Nú viljum vér skipa liði með þér, en þú ver foringinn, ok mun þér þá sigrast, en þú berst eigi einn við svá marga ofrhuga."

Ásmundr svarar engu, ok kom aptann, ok snæða menn ok fóru síðan at sofa.

Ásmund dreymdi, at konur stóðu yfir honum með hervápnum ok mæltu: "Hvat veit óttabragð þitt? Þú ert ætlaðr at vera forgangsmaðr annarra, en þú óttast ellifu menn. Vér erum spádísir þínar, ok skulum vér vörn veita þér móti mönnum, er at berjast við hertugana, en þá, er þú hefir at reyna við þik."

Við þetta spratt hann upp ok bjóst, en flestir löttu hann. Síðan reið hann í mót köppunum, en þeir þóttust ráð hans í gaupnum hafa ok létu honum betr hent at ganga á hönd Hildibrandi en látast. Hann kvað þá sér eigi ófalari til dauða en þeir, sem fyrr drap hann, ok kvað þat auðvitat, at mikill mundi verða frægðar munur eins ok ellifu. Síðan börðust þeir, ok kringdu um hann, en hann var torsóttr, ok festust vápnin lítt við hann, en sverð hans beit allt þat, sem fyrir varð ok þat tók, ok lauk svá, at hann veitti þeim öllum bana.

Hertugarnir höfðu fylgt honum ok kváðu hans afrek aldri mundu fyrnast, ok gerðist þat orð manna, at hann mundi eigi undan víkja, þótt sjálfr Hildibrandr Húnakappi kæmi í móti honum, er manna var frægastr í þann tíma.

9. Bardagi Ásmundar og Hildibrands

Ok er Hildibrandr frá þetta, at kappar hans váru drepnir, þá kom á hann berserksgangr, ok snerist þegar til ferðar ok mælti: "Eigi skal þat mælt, at ek hætta mönnum mínum út, en þora ek eigi sjálfr at berjast."

En í vanstilli þessu, er á honum var ok hann var á ferðina kominn, þá sá hann son sinn ok drap hann þegar. Síðan ók hann upp með ánni Rín til móts við Ásmund. Þann skjöld hafði hann, er á váru markaðir menn svá margir sem hann hafði drepit. En er Ásmundr spurði þetta, þá bjóst hann til móts við hann.

En þegar er þeir fundust, þá börðust þeir, ok váru flest högg ærit stór. En er þeir höfðu lengi barizt af mikilli reiði, þá neytti Hildibrandr afls ok hjó til Ásmundar af öllu afli tveim höndum, ok í því er sverðit kom í hjálminn, þá brast þat sundr undir hjaltinu, ok fór brandrinn grenjandi niðr í ána, en hann var þá sárr mörgum sárum. Síðan kvað hann vísur þessar:

"Mjök er vandgætt,
hvé verða skal
of borinn öðrum
at banorði.
Þik Drótt of bar
af Danmörku,
en mik sjálfan
á Svíþjóðu.

Tveir váru þeir
tyrvir gjarnir
Buðla nautar,
nú er brotinn annarr.
Svá höfðu dvergar
dauðir smíðat
sem engi mun
áðr né síðan.

Stendr mér at höfði
hlíf in brotna,
eru þar taldir
tigar ins átta
manna þeira,
er ek at morði varð.
Liggr þar inn svási
sonr at höfði,
eptirerfingi,
er ek eiga gat,
óviljandi
aldrs synjaðak.

Bið ek þik, bróðir,
bænar einnar,
einnar bænar,
eigi þú synja!
Mik skaltu verja
váðum þínum,
sem fjörs bani
fár annars mun.
Nú verð ek liggja
lífs andvana,
mæki undaðr,
þeims magnar sár."

10. Ásmundr fékk Æsu innar fögru

Eptir þat dó Hildibrandr Húnakappi, ok gerði Ásmundr virðuliga leiðslu hans ok hugði þá illa sínu verki. Hann hitti þá ekki hertugana ok fór þá á þann bæ, er móðir hans átti ok Æsa in fagra, konungsdóttir. Þá ætlar maðr at biðja hennar. Ásmundr kvað, er hann kom í hallardyrrnar:

"Lítt varði mik
laga þeira,
at mik manns einskis
ófyrr kvæði,
þá er mik til kappa
kuru Húnmegir
átta sinnum
fyr jöfurs ríki.

Börðumst einn við einn
en endr við tvá,
fimm ok fjóra
fletmegninga,
sex ok við sjau
senn á velli,
einn ek við átta;
þó ek enn lifi.

Þá hvarflaði
hugr í brjósti,
er menn ellifu
ofrkapp buðu,
áðr mér í svefni
sögðu dísir,
at ek hjörleik þann
heyja skyldak.

Þá kom inn hári
Hildibrandr
Húnakappi,
hann var mér ómakr,
ok ek markaða
meðan á honum
herkumbl harðlig
fyr hjálm neðan."

Eptir þat fögnuðu menn honum ve, ok var hann kallaðr Ásmundr kappabani. Konungsdóttir bað hann af sér reiði, þótt hún hefði verit í tilstilli um þetta, ok lét várkunn við sik, en lét mikit atkvæði fylgt hafa vápnunum. En þótt hann hefði reiðzt henni, þá minntist hann ástar hennar ok gerði brúðlaup sitt ok gekk at eiga Æsu ina fögru, en drap þann, er hennar hafði beðit, ok er sá eigi nefndr. Síðan gerðist Ásmundr kappabani víðfrægr ok nafnkunnugr maðr, ok lýkr þar þessari sögu.