Chapter 4

Greg. Tur. vitae patrum 6: Eunte rege (Theoderico) in Agrippinam urbem, et ipse (S. Gallus) simul abiit. erat autem ibi fanum quoddam diversis ornamentis refertum, in quo barbaris (l. Barbarus) opima libamina exhibens usque ad vomitum cibo potuque replebatur. ibi et simulacra ut deum adorans, membra, secundum quod unumquemque dolor attigisset, sculpebat in ligno. quod ubi S. Gallus audivit, statim illuc cum uno tantum clerico properat, accensoque igne, cum nullus ex stultis Paganis adesset, ad fanum applicat et succendit. at illi videntes fumum delubri ad coelum usque conscendere, auctorem incendii quaerunt, inventumque evaginatis gladiis prosequuntur; ille vero in fugam versus aulae se regiae condidit. verum postquam rex quae acta fuerant Paganis minantibus recognovit, blandis eos sermonibus lenivit. This Gallus is distinct from the one who appears in Alamannia half a century later; he died about 553, and by the king is meant Theoderic I of Austrasia.

Vita S. Lupi Senonensis (Duchesne 1, 562. Bouquet 3, 491): Rex Chlotarius virum Dei Lupum episcopum retrusit in pago quodam Neustriae nuncupante Vinemaco (le Vimeu), traditum duci pagano (i.e. duci terrae), nomine Bosoni Landegisilo (no doubt a Frank) quem ille direxit in villa quae dicitur Andesagina super fluvium Auciam, ubi erant templa fanatica a decurionibus culta. (A.D. 614) Andesagina is Ausenne, Aucia was afterwards called la Bresle, Briselle.

Beda, hist. eccl. 2, 13, relates how the Northumbrian king Eadwine, baptized 627, slain 633, resolved after mature consultation with men of understanding to adopt christianity, and was especially made to waver in his ancient faith by Coifi (Cæfi) his chief heathen priest himself: Cumque a praefato pontiface sacrorum suorum quaereret, quis aras et fana idolorum cum septis quibus erant circumdata primus profanare deberet? respondit: ego. quis enim ea, quae per stultitiam colui, nunc ad exemplum omnium aptius quam ipse per sapientiam mihi a Deo vero donatam destruam?..........Accinctus ergo gladio accepit lanceam in manu et ascendens emissarium regis (all three unlawful and improper things for a heathen priest), pergebat ad idola. quod aspiciens vulgus aestimabat eum insanire. nec distulit ille. mox ut appropinquabat ad fanum, profanare illud, injecta in eo lancea quam tenebat, multumque gavisus de agnitione veri Dei cultus, jussit sociis destruere ac succendere fanum cum omnibus septis suis. Ostenditur autem locus ille quondam idolorum non longe ab Eboraco ad orientem ultra amnem Dorowentionem et vocatur hodie Godmundinga hâm, ubi pontifex ipse, inspirante Deo vero, polluit ac destruxit eas, quas ipse sacraverat, aras. (27)

Vita S. Bertuffi Bobbiensis (d. 640) in Acta Bened. sec. 2, p. 164: Ad quandam villam Iriae fluvio adjacentem accessit, ubi fanum quoddam arboribus consitum videns allatum ignem ei admovit, congestis in modum pirae lignis. Id vero cernentes fani cultores Meroveum apprehensum diuque fustibus caesum et ictibus contusum in fluvium illud demergere conantur.---The Iria runs into the Po; the event occurs among Lombards.

Walafridi Strabonis vita S. Galli (d. 640) in actis Bened. sec. 2 p. 219, 220: Venerunt (S. Columbanus et Gallus) infra partes Alemanniae ad fluvium, qui Lindimacus vocatur, juxta quem ad superiora tendentes pervenerunt Turicinum. cumque per littus ambulantes venissent ad caput lacus ipsius, in locum qui Tucconia dicitur, placuit illis loci qualitas ad inhabitandum. porro homines ibidem commanentes crudeles erant et impii, simulacra colentes, idola sacrificiis venerantes, observantes auguria et divinationes et multa quae contraria sunt cultui divino superstitiosa sectantes. Sancti igitur homines cum coepissent inter illos habitare, docebant eos adorare Patrem et Filium et Spiritum sanctum, et custodire fidei veritatem. Beatus quoque Gallus sancti viri discipulus zelo pietatis armatus fana, in quibus daemoniis sacrificabant, igni succendit et quaecumque invenit oblata demersit in lacum.---Here follows an important passage which will be quoted further onæ it says expressly: cumque ejusdem templi solemnitas ageretur.

Jonae Bobbiensis vita S. Columbani (d. 615) cap. 17. in act. Bened. 2, 12. 13: Cumque jam multorum monachorum societate densaretur, coepit cogitare, ut potiorem locum in eadem eremo (i.e. Vosago saltu) quaereret, quo monasterium construeret. inventique castrum firmissimo munimine olim fuisse cultum, a supra dicto loco distans plus minus octo millibus, quem prisca tempora Luxovium nuncupabant, ibique aquae calidae cultu eximio constructae habebantur. ibi imaginum lapidearum densitas vicina saltus densabat, (28) quas cultu miserabili rituque profano vetusta Paganorum tempora honorabant.---This Burgundian place then (Luxeuil in Franche Comtè, near Vesoul) contained old Roman thermae adorned with statues. Had the Burgundian settlers connected their own worship with these? The same castrum is spoken of in the....

Vita S. Agili Resbacensis (d. 650), in Acta Ben. sec. 2, p. 317: Castrum namque intra vasta eremi septa, quae Vosagus dicitur, fuerat fanaticorum cultui olim dedicatum, sed tunc ad solum usque dirutum, quod hujus saltus incolae, quamquam ignoto praesagio, Luxovium [qu. lux ovium?] nominavere. A church is then built on the heathen site: ut, ubi olim prophano ritu veteres coluerunt fana, ibi Christi figerentur arae et erigerentur vexilla, habitaculum Deo militantium, quo adversus aërias potestates dimicarent superni Regis tirones. p. 319: Ingressique (Agilus cum Eustasio) hujus itineris viam, juvante Christo, Warascos praedicatori accelerant, qui agrestium fanis decepti, quos vulgi faunos vocant, gentilium quoque errore seducti, in perfidiam devenerant, Fotini seu Bonosi virus infecti, quos, errore depulso, matri ecclesiae reconiliatos veros Christi fecere servos.

Vita S. Willibrordi (d. 789), in Acta Bened. sec. 3, p. 609: Pervenit in confinio Fresonum et Danorum ad quandam insulam, quae a quodam deo suo Fosite ab accolis terrae Fositesland appellatur, quia in ea ejusdem dei fana fuere constructa. Qui locus a paganis tanta veneratione habebatur, ut nil in eo vel animalium ibi pascentium vel aliarum quarumlibet rerum gentilium quisquam tangere audebat, nec etiam a fonte qui ibi ebulliebat aquam haurire nisi tacens praesumebat.

Vita S. Willehadi (d. 793), in Pertz 2, 381: Unde contigit, ut quidam discipulorum ejus, divino cumpuncti ardore, fana in morem gentilium circumquaque erecta coepissent evertere et ad nihilum, prout poterant, redigere; quo facto barbari, qui adhuc forte perstiterant, furore nimio succensi, irruerunt super eos repente cum impetu, volentes eos funditus interimere, ibique Dei famulum fustibus caesum multis admodum plagis affecere.---This happened in the Frisian pagus Thrianta (Drente) before 779.  



ENDNOTES:

27. The A.S. translation renders arae by wigbed [[altar]] (see p. 67), fana by heargas [[harrows]], idola by deofolgild [[devil-yield (i.e. devil-worship)]], septa once by hegas (hedges), and the other time by getymbro. The spear hurled at the hearg gave the signal for its destruction.  (back)

28. The multitude of statues made the adjoining wood thicker? Must we not supply an acc. copiam or speciem after imag. lapid.? [vicina saltus densabat evidently means crowded the adjoining part of the wood. So in Ovid: densae foliis buxi. ---TRANS.]  (back)