9. Oddr ok Hjálmarr gerðu félag sitt

Þat er at segja frá þeim Oddi, at þeir sigla ór Hrafnistu, þegar þeim gaf byr, ok er ekki sagt af ferð þeira, fyrr en þeir koma við Svíþjóð, þar sem eitt nes gekk af meginlandi til hafs. Þar tjalda þeir yfir skipum sínum. Oddr gengr á land upp at sjá tíðendi, en þar liggja öðrum megin undir nesinu fimmtán skip en herbúðir standa á landi. Hann sér, at þar eru leikir úti hjá tjöldunum. Þar ráða þeir fyrir skipum, Hjálmarr ok Þórðr.

Nú gengr Oddr aptr til skipa sinna ok segir þessi tíðendi. Guðmundr spurði, hvat þá skal til ráða taka.

"Nú munu vér skipta liði váru í helminga," sagði Oddr. "Þér skuluð halda skipum yðrum fram fyrir nesit ok æpa þeim heróp, sem á landi eru, en ek mun ganga á land með helming liðs ok fram it efra eptir skóginum, ok skulu vér æpa þeim annat heróp, ok má þá vera," sagði hann, "at þeim bregði nokkut við. Mér kemr þat í hug, at þeir flýi í burt á skóga ok þurfi vér eigi við meira."

En þat er sagt frá tiltekju þeira Hjálmars, at þá er þeir heyrðu heróp þeira Guðmundar, at þeir bregða sér hvergi við, en er þeir heyrðu annat heróp á land upp, námu þeir stað á meðan. En er þat líðr af, leika þeir sem áðr.

Nú snúa þeir aptr hvárirtveggja undir nesit, ok finnast þeir Oddr ok Guðmundr. "Eigi veit ek víst," sagði Oddr, "hvárt þessir eru svá skelfir, sem vér höfum hér fundit."

"Hvat viltu nú ráða taka?" sagði Guðmundr.

"Skjót eru nú mín ráð," sagði Oddr, "hér skal ekki stelast á þessa menn. Hér munu vér liggja í nótt undir nesinu ok bíða hér morguns."

Þá ganga þeir á land með lið sitt allt til fundar við Hjálmar, en þegar þeir sjá víkinga á land ganga, þá herklæðast þeir ok ganga á mót þeim Oddi. Hjálmarr spyrr, er þeir finnast, hverr fyrir liði réði.

Oddr svarar: "Hér eru fleiri höfðingjar en einn."

"Hvat heitir þú?" sagði Hjálmarr.

"Ek heiti Oddr, sonr Gríms loðinkinna ór Hrafnistu."

"Ertu sá Oddr, at fór til Bjarmalands fyrir skömmu, eða hvert er erendi þitt hingat?"

"Ek vil vita," sagði Oddr, "hvárr okkar meiri maðr skal vera."

"Hvé margt hefir þú skipa?" sagði Hjálmarr.

"Ek hefi fimm skip," sagði Oddr, "eða hversu mikit lið hafi þér?"

"Vér höfum fimmtán skip," sagði Hjálmarr.

"Þá er liðsmunr mikill," sagði Oddr.

"Hér skulu sitja hjá tíu skipshafnir," sagði Hjálmarr, "ok skal maðr manni á mót vera."

Nú búast hvárirtveggja til bardaga ok fylkja liði sínu ok berjast, meðan dagrinn endist. Þá er kveldar, var haldit upp friðskildi, ok spyrr Hjálmarr Odd, hversu honum þætti at hafa farit um daginn. En hann lét vel yfir.

"Viltu eiga leik þenna optar?" sagði Hjálmarr.

"Ekki ætla ek annat," sagði Oddr, "fyrir því at ek hefi eigi betri drengi hitta né harðfengari menn, ok munu vér taka til bardaga at ljósum degi."

Ok var nú svá gert sem Oddr mælti fyrir, ok binda menn sár sín ok fara til herbúða um kveldit. En um morguninn eptir fylktu hvárirtveggja sínu liði til bardaga ok berjast þann dag allan. Ok er á leið daginn, var brugðit upp friðskildi. Þá spyrr Oddr, hversu Hjálmari þótti ganga orrostan um daginn. En hann lét vel yfir.

"Hvárt viltu," sagði Hjálmarr, "at vit eigum þenna leik inn þriðja daginn?"

"Þá skal til stáls sverfa með okkr," sagði Oddr.

Þá tók Þórðr til orða: "Er þar fjárván væn ok mikit á skipum yðrum?"

"Þat ferr fjarri," sagði Oddr, "vér höfum einkis fjár aflat í sumar."

"Þat ætla ek," sagði Þórðr, "at ek hafi hvergi þess komit, at óvitrari menn hafi fundizt en hér, því at vér berjumst um ekki nema kapp ok metnað."

"Hversu viltu þá til hátta?" sagði Oddr.

"Þykkir yðr eigi þat ráð," sagði Þórðr, "at vér gerum félag várt?"

"Þat líkar mér vel," sagði Oddr, "en eigi veit ek, hversu Hjálmari er um þat gefit."

"Ek vil þau ein víkingalög," sagði Hjálmarr, "sem ek hefi áðr haft."

"Þat veit ek," sagði Oddr, "þá ek heyri þau, hversu skapfellt mér er um þau."

Þá mælti Hjálmarr: "Þat er fyrst at segja, at ek vil aldri eta hrátt né lið mitt, því at þat er margra manna siðr at vinda vöðva í klæðum ok kalla þat soðit, en mér þykkir þat þeira siðr, er líkari eru vörgum en mönnum. Ek vil aldri kaupmenn ræna né búkarla meir en svá sem ek þarf at hafa strandhögg á skipi mínu í nauðsyn. Ek vil ok aldri konur ræna, þó at vér finnum þær á landi uppi með miklum fjárhlutum, ok eigi skal konur til skips leiða nauðgar, ok ef hún kann þat at segja, at hún fari nauðig, þá skal sá engu fyrir týna nema lífi sínu, hvárt sem hann er ríkr eða óríkr."

"Góð þykkja mér lög þín," sagði Oddr, "ok mun þat ekki meina váru félagi."

Ok nú gera þeir félag sitt, ok er svá sagt, at nú hafa þeir jafnmikit lið allir sem þeir Hjálmarr höfðu, áðr þeir fundust.

10. Víking ok vetrseta í Svíþjóð

Eptir þetta spyrr Oddr at, hvar þeir vissi þá fengjar ván. En Hjálmarr svarar: "Á Sælund veit ek liggja fimm berserki, þá sem harðfengari eru en flestir menn aðrir, þeir sem vér höfum spurn af, ok heitir einn Brandr, annarr Agnarr, þriði Ásmundr, fjórði Ingjaldr, fimmti Álfr. Þeir eru allir bræðr ok hafa sex skip ok öll stór. Eða hversu viltu nú, Oddr, hátta til ferðum várum?"

"Þar vil ek at halda," sagði Oddr, "sem berserkirnir eru fyrir."

Þeir koma nú við Sælund fimmtán skipum ok spyrja þau tíðendi, at berserkirnir eru á land gengnir at hitta frillur sínar. Þá gengr Oddr á land upp einn saman til fundar við þá. Ok er þeir finnast, lýstr þar í bardaga, ok lýkr honum svá, at hann fellir þá alla, en varð ekki sárr.

En er Oddr var á land genginn, saknar Ásmundr hans ok sagði til Hjálmars: "Já," sagði hann, "þat mun eigi rjúfast, at Oddr mun á land genginn, ok skulu vér eigi sýslulausir á meðan."

Nú heldr Hjálmarr þangat sex skipum, sem víkingarnir váru, ok lýstr þar í bardaga, ok var þat allt jafnsnemma, at Oddr kom af landi ofan ok Hjálmarr hafði unnit skipin. Ok nú segja hvárir öðrum tíðendin ok hafa nú bæði aflat sér fjár ok metnaðar.

Nú býðr Hjálmarr þeim Oddi með sér til Svíþjóðar, ok þat þiggr Oddr. En norðr fara Háleygirnir, Guðmundr ok Sigurðr, til Hrafnistu með liði sínu, en mæla mót með sér við Elfi austr. En er þeir Hjálmarr koma í Svíþjóð, tekr Hlöðvér konungr mót þeim báðum höndum, ok sitja þeir þar um vetrinn, ok leggst þar svá mikil virðing á Odd, at konungi þótti enginn hans maki fyrir alls sakir. Skamma stund hafði Oddr þar verit, áðr konungr gaf honum fimm bú.

Konungr átti dóttur eina, þá er Ingibjörg hét. Hún var hverri konu vænni ok bezt at sér um allar íþróttir, þær er kvenmann mátti fríða.

Oddr spurði Hjálmar jafnan, hverju þat sætti, at hann bæði ekki Ingibjargar, — "fyrir því at ek sé, at hugir ykkrir falla saman."

"Ek hefi beðit hennar," sagði hann, "en konungr vill eigi gifta þeim manni dóttur sína, er eigi berr konungs nafn."

"Þá skulu vit draga saman her at sumri," sagði Oddr, "ok gerum konungi tvá kosti, annathvárt at berjast við okkr eða gefa þér dóttur sína."

"Eigi veit ek þat," sagði Hjálmarr, "því ek hefi lengi haft hér friðland."

Sitja þeir nú þar um kyrrt um vetrinn. En um várit halda þeir í hernað, þegar þeir váru búnir.

11. Fall Ásmundar á Írlandi

Nú er ekki sagt af ferðum þeira, fyrr en þeir finnast við Gautelfi, ok leggja þeir nú í umræðu með sér, hvert nú skal halda um sumarit. En Oddr sagðist fúsastr at halda vestr um haf. Þeir hafa nú tuttugu skip, ok stýrir Oddr drekanum Hálfdanarnaut. Þeir koma við Skotland ok gera þar upprásir, herja ok brenna hvervetna, þar er þeir koma, ok eigi létta þeir fyrr en þeir skattgilda landit. Þaðan fara þeir til Orkneyja ok leggja þær undir sik ok sitja þar um vetrinn. En um várit fara þeir til Írlands ok herja þar bæði með sjónum ok upp á landit. Þess fór Oddr hvergi, at eigi fylgdi Ásmundr honum. En þar flýðu undan bæði á merkr ok skóga börn ok konur ok karlar, en fálu fjárhlut sinn ok sjálfa sik.

Þar var einn dag, at þeir Oddr ok Ásmundr váru tveir saman staddir á landi uppi. Oddr var svá búinn, at hann hafði örvamæli sinn á baki sér, en boga í hendi, ok vildu leita manna nokkurra, ef þeir fyndi. Nú finnr Oddr eigi fyrr en strengr gellr við, ok flýgr ör af skógi ok nemr eigi fyrr staðar en hún kemr at Ásmundi, ok fell hann við ok dó skjótt. Þetta þótti Oddi svá mikil tíðendi ok ill, at hann þykkist aldri slíkan skaða beðit hafa á sinni ævi.

Hann gengr nú á land upp, en Ásmundr lá þar eptir, ok er Oddr svá í illum hug, at hann ætlar sér ekki annat en gera Írum allt þat illt, er honum kemr í hug. Hann kom nú at rjóðri einu ok sér þar fjölda mikinn, bæði konur ok karla. Hann sér mann standa upp í guðvefjarkyrtli, ok hafði boga í hendi, en örvarnar stóðu í vellinum hjá honum. Þat þykkir Oddi at vísu mega ganga, at hann muni þar eptir hefndum eiga at leita, þar sem sá maðr er. Því tekr hann ör eina af Gusisnautum ok leggr á streng ok skýtr at þessum manni. Kom sú á hann miðjan, ok fell hann þegar dauðr niðr. Nú skýtr hann hverri at annarri, svá at hann drap þar þrjá menn aðra. Ok nú flýði liðit á skóga. En Oddr er svá í illum hug við Íra, at hann ætlar at vinna þeim allt þat illt, er hann megi orka. Hann gengr nú eptir skógarbraut einni mikilli. Hann kippir nú upp hverjum runni með rótum, þeim sem fyrir honum verðr. Hann kippir þeim runni upp einum, er lausari var fyrir en aðrir. Þar sér hann hurð undir ok kippir henni upp ok gengr þar niðr í jörð. Þar finnr hann fjórar konur í jarðhúsinu, ok var ein miklu vænst. Hann þrífr þegar í hönd henni ok vill kippa henni ór húsinu.

Hún tók þá til orða: "Láttu mik lausa, Oddr," sagði hún.

"Hvat tröll veiztu til þess," sagði hann, "hvárt ek heiti Oddr eða annan veg?"

"Ek vissa þat," sagði hún, "þegar þú komt hingat, hverr þú vart, ok svá veit ek, at Hjálmarr er með þér, ok skal ek kunna at segja honum, ef ek fer nauðig til skipanna."

"Eigi skaltu fara at síðr," sagði Oddr.

Nú taka þær konurnar til hennar ok vilja halda henni, en hún biðr þær hætta. ,Ek mun kaupa at þér," sagði hún, "at þú látir mik fara í friði, því at mik skortir eigi fé."

"Fjarri ferr, at ek vilja fé þitt," sagði Oddr, "því at mik skortir eigi gull né silfr."

"Þá mun ek láta gera þér skyrtu," sagði hún.

"Þat er enn svá" sagði Oddr, "at ek á nógar skyrtur eða skyrtugerðir."

"Kost muntu eiga," sagði hún, "ok eigi þvílíkrar, sem ek mun láta gera, því at hún skal saumuð með gull, en ger ór silki. Ek mun láta fylgja þá kosti skyrtunni, at þú munt eigi eiga þvílíkrar kosti áðr."

"Lát mik heyra þá," sagði Oddr.

"Þik skal aldri kala í henni, hvárki á sjó né á landi. Þik skal eigi sund mæða, ok eigi skal þér eldr granda, ok eigi skal þik hungr sækja, ok eigi skulu þik járn bíta, ok við öllum hlutum mun ek hana gera nema við einum."

"Hverr er sá inn eini?" sagði Oddr.

"Þik munu járn bíta," sagði hún, "ef þú ert á flótta, þótt þú sért í skyrtunni."

"Annat vilda ek optar vinna í orrostum en flýja," sagði Oddr, "eða hvé nær skal hún ger?"

"At öðru sumri," sagði hún, "jafnt í þat mund dags, sem nú er, ok er nú sól í suðri. Þá skulu vit hér finnast í þessu sama rjóðri."

"Hvat kemr þér í hug," sagði Oddr, "ef þú efnir eigi þetta, hvern kost ek mun gera yðr Írum þá, svá sem ek á þeim illt at launa, er þeir hafa felldan Ásmund?"

"Þykkist þú enn eigi hafa hefnt hans," sagði hún, "þar sem þú hefir drepit föður minn ok bræðr mína þrjá?"

"Alls ekki þykki mér hans hefnt at heldr," sagði Oddr.

Þetta verðr nú kaup þeira, sem þau höfðu stofnat, ok skiljast at því.

Fór Oddr nú þar til, at Ásmundr lá, tekr hann nú upp ok leggr á bak sér ok gengr svá búinn til sjóvar. Þá var Hjálmarr kominn á land með liði sínu öllu ok ætlar at leita at Oddi. Þeir finnast skammt frá skipum, ok spyrr Hjálmarr tíðenda, en Oddr sagði honum.

"Hefir þú nokkut hefnt hans?" sagði Hjálmarr.

Þá varð Oddi ljóð á munni:

"Rann ek at víðri
vagns slóðgötu,
áðr en strengvölum
stríðum mættak.
Munda ek Ásmund
auði mínum
aptr ódáinn
öllum kaupa."

"Hvat skal nú til ráða taka?" sagði Hjálmarr. "Herja muntu nú vilja ok gera hér hvervetna illt."

"Þat ferr nú fjarri," sagði Oddr, "því at ek vil nú á burt sem skjótast."

Þetta undruðust víkingar mjök. En Hjálmarr kvað svá vera skyldu sem Oddr vildi. Þeir verpa þar haug eptir Ásmund. Svá láta víkingarnir illa yfir þessu, at þegar þeir firrast Odd augum, þá leggja þeir ámælisorð á bak honum. En hann lét sem hann vissi þat eigi.

Þeir sigla nú vestan, til þess at þeir koma við Hlésey. Þar liggr fyrir jarl sá, sem eigi er nefndr, ok hefir þrjá tigi skipa. Þeir mæla þegar til bardaga, ok var þar þegar hörð sókn. Þá rak Oddr af sér bleyðiorðit, þat sem víkingar lögðu á hönd honum á Írlandi. Þar fengu þeir Oddr ok Hjálmarr sigr í þessum bardaga.

Þaðan halda þeir til Danmerkr ok spyrja þar þau tíðendi, at lið væri gert fyrir þá at hefna þeira fimm berserkja, er þeir felldu, áðr þeir færi vestr til Írlands. Tveir jarlar hafa fyrir ráðit liðinu, ok lýkur svá fundi þeira, at þeir fella þá báða, en skattgilda landit.

12. Oddr þá skyrtuna ok fekk Ölvarar

Nú skilja þeir lið sitt, ok sigla þeir Guðmundr ok Sigurðr norðr til Hrafnistu, ok setjast þeir þar at kyrrðum ok vilja létta hernaði. En Oddr sitr eptir í Danmörku um vetrinn, en Hjálmarr fór til Svíþjóðar með sínu liði, ok mæla mót með sér austr á Skáney um várit, ok sitja nú um kyrrt hvárirtveggja þann vetr. En er vár kom, halda þeir Hjálmarr austan ok Þórðr stafnglámi í þat mund, sem mælt var til móts við þá. Er þeir finnast, þá spyrr Hjálmarr, hvert Oddr vill halda um sumarit. En hann sagði, at hann vill til Írlands.

"Eigi vildir þú þar herja í fyrra sumar," sagði Hjálmarr.

"Hverninn sem þat var," sagði hann, "þá skal nú þangat fara í sumar."

Sigla þeir nú ór landi, ok gaf þeim vel byri, þar til at þeir koma við Írland. Þá mælti Oddr: "Nú munu vér tjalda hér, en ek mun ganga á land upp einn saman."

"Ek mun fylgja þér," sagði Hjálmarr.

"Einn vil ek fara," sagði Oddr, "því at ek á hér mælt mót við konur nokkurar í skóginum."

Oddr fór nú, þar til at hann kemr í þat sama rjóðr, sem þau Ölvör höfðu sammælzt, ok var hún þá eigi komin. Hann fyllist nú þegar upp mikillar reiði við þá Íra ok ætlar þegar á land upp ok herja slíkt allt, er hann má. En er hann hefir farit um hríð, heyrir hann, at vagnar ganga í mót honum.

Þar finnast þau Ölvör, ok heilsar hún honum fyrri: "Nú vil ek, at þú sért mér eigi reiðr, þó at ek hafi seinni orðit en ek kvað á."

"Er nú búin skyrtan?" sagði Oddr.

"Eigi trauðar þat," sagði hún, "ok skaltu nú setjast niðr hjá mér, ok vil ek sjá, hverninn þér sami skyrtan."

Ok svá gerir hann, tekr við ok rekr í sundr ok ferr í síðan, ok var hún honum hæfiliga mikil at öllum hlutum.

"Hvárt fylgja nú allir kostir skyrtunni," sagði Oddr, "þeir sem ákveðnir váru?"

"Svá er þat," sagði hún.

"Hverninn er," sagði Oddr, "hvárt hefir þú ein gert góðgrip þenna?"

Þá varð henni ljóð á munni:

"Serk of frák ór silki
ok í sex stöðum gervan:
ermr á Íralandi,
önnur norðr með Finnum,
slógu Saxa meyjar,
en suðreyskar spunnu,
váfu valskar brúðir,
varp Óþjóðans móðir."

Þá varð Oddi ljóð á munni:

"Varat sem brynja
eða bláir hringar
ísköld um mik
áðan felli,
þá er um síður
silkiskyrta,
gulli saumuð,
gekk fast ofan."

"Hversu líkar þér nú skyrtan?" sagði hún. En hann lét vel yfir.

"Nú skaltu kjósa þér laun fyrir skyrtugerðina," sagði Oddr.

"Svá er hér herskátt," sagði hún, "síðan faðir minn var felldr, at við er búit, at landit gangi undan mér. Því kýs ek þau launin, at þér sitið hér þrjá vetr."

"Þá munu vit kaupa fleira," sagði Oddr, "ok skaltu þat til vinna at ganga með mér ok vera mín eiginkona."

"Manngjarnliga mun þér mælt þykkja," sagði hún, "ok skal þetta kjósa."

Þá litast Oddr um ok sér skammt frá sér riðul manna. Hann spyrr, hvárt þat lið sé sett til höfuðs honum. "Fjarri ferr því," sagði hún. "Þessir menn skulu fylla flokk þinn til skipa, ok skaltu nú fara með meira sóma en it fyrra sumar."

Snýr hann nú til skipa ofan ok lið þetta með honum, ok hittast þeir Hjálmarr í tjöldum sínum.

Oddr biðr nú Hjálmar, at hann siti þar þessa þrjá vetr, ok því játar hann. Fær Oddr nú Ölvarar. En á sumrum liggja þeir á herskipum ok drepa víkinga þá, er þangat herjuðu. Ok er þeir höfðu setit þar slíka stund, sem ákveðit var, höfðu þeir eytt víkingum öllum, bæði nærri ok fjarri á Írlandi; sumir váru drepnir, en sumir stukku undan. Þá var Oddi svá leitt orðit at vera þar, at ekki stoðar at letja hann.

Mey hafa þau Ölvör ok Oddr getit sín á millum, ok er sú Ragnhildr nefnd. Þau eiga um þat at ræða, at Oddr vill hafa hana með sér, en Ölvör vill eigi þat. Þar kemr, at Hjálmarr skal þessu skipa, ok vill hann, at mærin vaxi upp með móður sinni.

En er þeir váru búnir, halda þeir á burt ok koma við England. Þeir hafa spurt, at þar liggr víkingr sá, er Skolli hét, ok hafði fjóra tigi skipa. Ok er þeir hafa lagt í lægi, stígr Oddr á bát ok vill finna Skolla at máli. En er þeir finnast, spyrr hann Odd, hvert erendi þeira væri þangat til lands.

"Ek ætla at eiga bardaga við þik," sagði Oddr.

"Hvat áttu mér illt at inna?" sagði Skolli.

"Ekki," sagði Oddr, "nema ek vil hafa fé þitt ok líf fyrir þat, at þú herjar á konung þann, er hér ræðr fyrir." En hann hét Játmundr.

"Ertu sá Oddr," sagði Skolli, "er fór til Bjarmalands fyrir löngu?"

"Sá er maðr inn sami," sagði Oddr.

"Ekki er ek svá dulinn at mér," sagði Skolli, "at ek ætla at halda til jafns við þik. Nú muntu vilja vita, hví ek herja á Játmund konung."

"Vel má þat," sagði Oddr.

"Þessi konungr drap föður minn hér frá landi ok marga frændr mína, en síðan settist hann í ríkit. En ek get nú stundum unnit helming af landinu, en stundum þriðjung. Nú þætti mér yðr meiri frami at snúast í lið með mér, ok dræpu vér Játmund konung, en tækim ríkit undir oss, því at ek mun þetta vitnum binda."

"Þá skaltu," sagði Oddr, "fá þér átta bændr ofan af landi til eiðafulltings."

"Svá skal vera," sagði Skolli.

Nú fór Oddr til skipa sinna ok finnr Hjálmar ok sagði honum, at ef svá gengr sem Skolli hafði talat, at þeir mundu snúast í lið með honum. Sofa þeir nú af um nóttina. En um morguninn ganga þeir á land upp með öllu liði sínu. Þá hafði Skolli þat at sýst um nóttina, at hann var kominn af landi ofan með bændrna, ok unnu þeir honum eiða. Eptir þat slá þeir saman liðinu ok ganga á land upp ok fara herskildi yfir, brenna allt ok bæla, þar er þeir koma. En landslýðrinn flýr undan ok til fundar við konung. En á sunnanverðu landinu finnast þeir, ok lýstr þar þegar í bardaga með þeim, ok börðust þrjá daga. En svá lauk, at þar fell Játmundr konungr. En þeir Oddr leggja landit undir sik ok sitja þar um vetrinn.

En um várit býðr Skolli at gefa þeim landit. En Oddr vill eigi þiggja, — "en þat ræð ek, at þú bjóðir Hjálmari." En Hjálmarr vill eigi.

"Þat ræð ek þá," sagði Oddr, "at vit gefum Skolla landit."

Ok hann þiggr ok mælti svá, at þeir skyldu þar vera ávallt, er þeir vildu, hvárt sem væri vetr eðr sumar. Þeir búa nú tuttugu skip ór landi, ok er nú ekki sagt af þeira ferð, fyrr en þeir koma suðr fyrir Skíðu.