Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 12 Index Previous Next
|
1
[गुरु] रजसा साध्यते मॊहस तमसा च नरर्षभ करॊधलॊभौ भयं थर्प एतेषां साधनाच छुचिः 2 परमं परमात्मानं थेवम अक्षयम अव्ययम विष्णुम अव्यक्तसंस्दानं विशन्ते थेव सत्तमम 3 तस्य माया विथग्धाङ्गा जञानभ्रष्टा निराशिषः मानवा जञानसंमॊहात ततः कामं परयान्ति वै 4 कामात करॊधम अवाप्याद लॊभमॊहौ च मानवाः मानथर्पाथ अहंकारम अहंकारात ततः करियाः 5 करियाभिः सनेहसंबन्धः सनेहाच छॊकम अनन्तरम सुखथुःखसमारम्भाज जन्माजन्म कृतक्षणाः 6 जन्मतॊ गर्भवासं तु शुक्रशॊनित संभवम पुरीस मूत्र विक्लेथ शॊनित परभवाविलम 7 तृष्णाभिभूतस तैर बथ्धस तान एवाभिपरिप्लवन संसारतन्त्र वाहिन्यस तत्र बुध्येत यॊषितः 8 परकृत्या कषेत्रभूतास ता नराः कषेत्रज्ञलक्षणाः तस्माथ एता विशेषेण नरॊ ऽतीयुर विपश्चितः 9 कृत्या हय एता घॊररूपा मॊहयन्त्य अविचक्षणान रजस्य अन्तर्हिता मूर्तिर इन्थ्रियाणां सनातनी 10 तस्मात तर्षात्मकाथ राजाथ बीजाज जायन्ति जन्तवः सवथेहजान अस्व संज्ञान यथ्वथ अङ्गात कृमींस तयजेत सवसंज्ञान अस्वजांस तथ्वत सुत संज्ञान कृमींस तयजेत 11 शुक्रतॊ रजतश चैव सनेहाज जायन्ति जन्तवः सवभावात कर्मयॊगाथ वा तान उपेक्षेत बुथ्धिमान 12 रजस तमसि पर्यस्तं सत्त्वं तमसि संस्दितम जञानाधिष्ठानम अज्ञानं बुथ्ध्यहंकारलक्षणम 13 तथ बीजं थेहिनाम आहुस तथ बीजं जीव संज्ञितम कर्मणा कालयुक्तेन संसारपरिवर्तकम 14 रमत्य अयं यदा सवप्ने मनसा थेहवान इव कर्म गर्भैर गुणैर थेही गर्भे तथ उपपथ्यते 15 कर्मणा बीजभूतेन चॊथ्यते यथ यथ इन्थ्रियम जायते तथ अहंकाराथ रागयुक्तेन चेतसा 16 शब्थरागाच छरॊत्रम अस्य जायते भावितात्मनः रूपरागात तदा चक्षुर घराणं गन्धचिकीर्षया 17 सपर्शनेभ्यस तदा वायुः पराणापान वयपाश्रयः वयानॊथानौ समानश च पञ्चधा थेहयापना 18 संजातैर जायते गातैः कर्मजैर बरह्मणा वृतः थुःखाथ्य अन्तैर थुःखमध्यैर नरः शारीर मानसैः 19 थुःखं विथ्याथ उपाथानाथ अभिमानाच च वर्धते तयागात तेभ्यॊ निरॊधः सयान निरॊधज्ञॊ विमुच्यते 20 इन्थ्रियाणां रजस्य एव परभव परलयाव उभौ परीक्ष्य संचरेथ विथ्वान यदावच छास्त्र चक्षुषा 21 जञानेन्थ्रियाणीन्थ्रियार्दान नॊपसर्पन्त्य अतर्षुलम जञातैश च कारणैर थेही न थेहं पुनर अर्हति |
1
[guru] rajasā sādhyate mohas tamasā ca nararṣabha krodhalobhau bhayaṃ darpa eteṣāṃ sādhanāc chuciḥ 2 paramaṃ paramātmānaṃ devam akṣayam avyayam viṣṇum avyaktasaṃsthānaṃ viśante deva sattamam 3 tasya māyā vidagdhāṅgā jñānabhraṣṭā nirāśiṣaḥ mānavā jñānasaṃmohāt tataḥ kāmaṃ prayānti vai 4 kāmāt krodham avāpyātha lobhamohau ca mānavāḥ mānadarpād ahaṃkāram ahaṃkārāt tataḥ kriyāḥ 5 kriyābhiḥ snehasaṃbandhaḥ snehāc chokam anantaram sukhaduḥkhasamārambhāj janmājanma kṛtakṣaṇāḥ 6 janmato garbhavāsaṃ tu śukraśonita saṃbhavam purīsa mūtra vikleda śonita prabhavāvilam 7 tṛṣṇābhibhūtas tair baddhas tān evābhipariplavan saṃsāratantra vāhinyas tatra budhyeta yoṣitaḥ 8 prakṛtyā kṣetrabhūtās tā narāḥ kṣetrajñalakṣaṇāḥ tasmād etā viśeṣeṇa naro 'tīyur vipaścitaḥ 9 kṛtyā hy etā ghorarūpā mohayanty avicakṣaṇān rajasy antarhitā mūrtir indriyāṇāṃ sanātanī 10 tasmāt tarṣātmakād rājād bījāj jāyanti jantavaḥ svadehajān asva saṃjñān yadvad aṅgāt kṛmīṃs tyajet svasaṃjñān asvajāṃs tadvat suta saṃjñān kṛmīṃs tyajet 11 śukrato rajataś caiva snehāj jāyanti jantavaḥ svabhāvāt karmayogād vā tān upekṣeta buddhimān 12 rajas tamasi paryastaṃ sattvaṃ tamasi saṃsthitam jñānādhiṣṭhānam ajñānaṃ buddhyahaṃkāralakṣaṇam 13 tad bījaṃ dehinām āhus tad bījaṃ jīva saṃjñitam karmaṇā kālayuktena saṃsāraparivartakam 14 ramaty ayaṃ yathā svapne manasā dehavān iva karma garbhair guṇair dehī garbhe tad upapadyate 15 karmaṇā bījabhūtena codyate yad yad indriyam jāyate tad ahaṃkārād rāgayuktena cetasā 16 śabdarāgāc chrotram asya jāyate bhāvitātmanaḥ rūparāgāt tathā cakṣur ghrāṇaṃ gandhacikīrṣayā 17 sparśanebhyas tathā vāyuḥ prāṇāpāna vyapāśrayaḥ vyānodānau samānaś ca pañcadhā dehayāpanā 18 saṃjātair jāyate gātaiḥ karmajair brahmaṇā vṛtaḥ duḥkhādy antair duḥkhamadhyair naraḥ śārīra mānasaiḥ 19 duḥkhaṃ vidyād upādānād abhimānāc ca vardhate tyāgāt tebhyo nirodhaḥ syān nirodhajño vimucyate 20 indriyāṇāṃ rajasy eva prabhava pralayāv ubhau parīkṣya saṃcared vidvān yathāvac chāstra cakṣuṣā 21 jñānendriyāṇīndriyārthān nopasarpanty atarṣulam jñātaiś ca kāraṇair dehī na dehaṃ punar arhati |