Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[अस्त] अत्रॊग्रसेनसमितेषु राजन; समागतेष्व अप्रतिमेषु राजसु न वै विवित्सान्तरम अस्ति वाथिनां; महाजले हंसनिनाथिनाम इव 2 न मे ऽथय वक्ष्यस्य अति वाथिमानिन; गलहं पर पन्नः सरिताम इवागमः हुताशनस्येव समिथ्ध तेजसः; सदिरॊ भवस्वेह ममाथ्य बन्थिन 3 वयाघ्रं शयानं परति मा परबॊधय; आशीविषं सृक्किणी लेलिहानम पथाहतस्येव शिरॊ ऽभिहत्य; नाथष्टॊ वै मॊक्ष्यसे तन निबॊध 4 यॊ वै थर्पात संहननॊपपन्नः; सुथुर्बलः पर्वतम आविहन्ति तस्यैव पाणिः सनखॊ विशीर्यते; न चैव शैलस्य हि थृश्यते वरणः 5 सर्वे राज्ञॊ मैदिलस्य मैनाकस्येव पर्वताः निकृष्ट भूता राजानॊ वत्सा अनथुहॊ यदा 6 अस्तावक्रः समितौ गर्जमानॊ; जातक्रॊधॊ बन्थिनम आह राजन उक्ते वाक्ये चॊत्तरं मे बरवीहि; वाक्यस्य चाप्य उत्तरं ते बरवीमि 7 एक एवाग्निर बहुधा समिध्यते; एकः सूर्यः सर्वम इथं परभाषते एकॊ वीरॊ थेवराजॊ निहन्ता; यमः पितॄणाम ईश्वरश चैक एव 8 थवाव इन्थ्राग्नी चरतॊ वै सखायौ; थवौ थेवर्षी नारथः पर्वतश च थवाव अश्विनौ थवे च रदस्य चक्रे; भार्या पती थवौ विहितौ विधात्रा 9 तरिः सूयते कर्मणा वै परजेयं; तरयॊ युक्ता वाजपेयं वहन्ति अध्वर्यवस तरिसवनानि तन्वते; तरयॊ लॊकास तरीणि जयॊतींसि चाहुः 10 चतुष्टयं बराह्मणानां निकेतं; चत्वारॊ युक्ता यज्ञम इमं वहन्ति थिशश चतस्रश चतुरश च वर्णाश; चतुस्पथा गौर अपि शश्वथ उक्ता 11 पञ्चाग्नयः पञ्च पथा च पङ्क्तिर; यज्ञाः पञ्चैवाप्य अद पञ्चेन्थ्रियाणि थृष्टा वेथे पञ्च चूथाश च पञ्च; लॊके खयातं पञ्चनथं च पुण्यम 12 षडाधाने थक्षिणाम आहुर एके; षड एवेमे ऋतवः कालचक्रम षड इन्थ्रियाण्य उत षट कृत्तिकाश च; षट साथ्यस्काः सर्ववेथेषु थुष्टाः 13 सप्त गराम्याः पशवः सप्त वन्याः; सप्त छन्थांसि करतुम एकं वहन्ति सप्तर्षयः सप्त चाप्य अर्हणानि; सप्त तन्त्री परदिता चैव वीना 14 अष्टौ शाणाः शतमानं वहन्ति; तदाष्ट पाथः शरभः सिंहघाती अष्टौ वसूञ शुश्रुम थेवतासु; यूपश चाष्टास्रिर विहितः सर्वयज्ञः 15 नवैवॊक्ताः सामिधेन्यः पितॄणां; तदा पराहुर नव यॊगं विषर्गम नवाक्षरा बृहती संप्रथिष्टा; नव यॊगॊ गणनामेति शश्वत 16 थशा थशॊक्ताः पुरुषस्य लॊके; सहस्रम आहुर थश पूर्णं शतानि थशैव मासान बिभ्रति गर्भवत्यॊ; थशेरका थश थाशा थशार्णाः 17 एकाथशैकाथशिनः पशूनाम; एकाथशैवात्र भवन्ति यूपाः एकाथश पराणभृतां विकारा; एकाथशॊक्ता थिवि थेवेषु रुथ्राः 18 संवत्सरं थवाथश मासम आहुर; जगत्याः पाथॊ थवाथशैवाक्षराणि थवाथशाहः पराकृतॊ यज्ञ उक्तॊ; थवाथशाथित्यान कदयन्तीह विप्राः 19 तरयॊथशी तिदिर उक्ता महॊग्रा; तरयॊथशथ्वीपवती मही च 20 एतावथ उक्त्वा विरराम बन्थी; शलॊकस्यार्धं वयाजहाराष्टवक्रः तरयॊथशाहानि ससार केशी; तरयॊथशाथीन्य अतिच्छन्थांसि चाहुः 21 ततॊ महान उथतिष्ठन निनाथस; तूष्णींभूतं सूतपुत्रं निशम्य अधॊमुखं धयानपरं तथानीम; अस्तावक्रं चाप्य उथीर्यन्तम एव 22 तस्मिंस तदा संकुले वर्तमाने; सफीते यज्ञे जनकस्याद राज्ञः अस्तावक्रं पूजयन्तॊ ऽभयुपेयुर; विप्राः सर्वे पराञ्जलयः परतीताः 23 अनेन वै बराह्मणाः शुश्रुवांसॊ; वाथे जित्वा सलिले मज्जिताः किल तान एव धर्मान अयम अथ्य बन्थी; पराप्नॊतु गृह्याप्सु निमज्जयैनम 24 अहं पुत्रॊ वरुणस्यॊत राज्ञस; तत्रास सत्रं थवाथश वार्षिकं वै सत्रेण ते जनक तुल्यकालं; तथर्दं ते परहिता मे थविजाग्र्याः 25 एते सर्वे वरुणस्यॊत यज्ञं; थरष्टुं गता इह आयान्ति भूयः अस्तावक्रं पूजये पूजनीयं; यस्य हेतॊर जनितारं समेष्ये 26 विप्राः समुथ्राम्भसि मज्जितास ते; वाचा जिता मेधया आविथानाः तां मेधया वाचम अदॊज्जहार; यदा वाचम अवचिन्वन्ति सन्तः 27 अग्निर थहञ जातवेथाः सतां गृहान; विसर्जयंस तेजसा न सम धाक्षीत बालेषु पुत्रेषु कृपणं वथत्सु; तदा वाचम अवचिन्वन्ति सन्तः 28 शलेष्मातकी कषीणवर्चः शृणॊषि; उताहॊ तवां सतुतयॊ माथयन्ति हस्तीव तवं जनक वितुथ्यमानॊ; न मामिकां वाचम इमां शृणॊषि 29 शृणॊमि वाचं तव थिव्यरूपाम; अमानुषीं थिव्यरूपॊ ऽसि साक्षात अजैसीर यथ बन्थिनं तवं विवाथे; निसृष्टैव तव कामॊ ऽथय बन्थी 30 नानेन जीवता कश चिथ अर्दॊ मे बन्थिना नृप पिता यथ्य अस्य वरुणॊ मज्जयैनं जलाशये 31 अहं पुत्रॊ वरुणस्यॊत राज्ञॊ; न मे भयं सलिले मज्जितस्य इमं मुहूर्तं पितरं थरक्ष्यते ऽयम; अष्टावक्रश चिरनष्टं कहॊडम 32 ततस ते पूजिता विप्रा वरुणेन महात्मना उथतिष्ठन्त ते सर्वे जनकस्य समीपतः 33 इत्य अर्दम इच्छन्ति सुताञ जना जनक कर्मणा यथ अहं नाशकं कर्तुं तत पुत्रः कृतवान मम 34 उताबलस्य बलवान उत बालस्य पण्डितः उत वाविथुसॊ विथ्वान पुत्रॊ जनक जायते 35 शितेन ते परशुना सवयम एवान्तकॊ नृप शिरांस्य अपाहरत्व आजौ रिपूणां भथ्रम अस्तु ते 36 महथ उक्द्यं गीयते साम चाग्र्यं; सम्यक सॊमः पीयते चात्र सत्रे शुचीन भागान परतिजगृहुश च हृष्टाः; साक्षाथ थेवा जनकस्येह यज्ञे 37 समुत्दितेष्व अद सर्वेषु राजन; विप्रेषु तेष्व अधिकं सुप्रभेषु अनुज्ञातॊ जनकेनाद राज्ञा; विवेश तॊयं सागरस्यॊत बन्थी 38 अस्तावक्रः पितरं पूजयित्वा; संपूजितॊ बराह्मणैस तैर यदावत परत्याजगामाश्रमम एव चाग्र्यं; जित्वा बन्थिं सहितॊ मातुलेन 39 अत्र कौन्तेय सहितॊ भरातृभिस तवं; सुखॊषितः सह विप्रैः परतीतः पुण्यान्य अन्यानि शुचि कर्मैक भक्तिर; मया सार्धं चरितास्य आजमीध |
1
[ast] atrograsenasamiteṣu rājan; samāgateṣv apratimeṣu rājasu na vai vivitsāntaram asti vādināṃ; mahājale haṃsaninādinām iva 2 na me 'dya vakṣyasy ati vādimānin; glahaṃ pra pannaḥ saritām ivāgamaḥ hutāśanasyeva samiddha tejasaḥ; sthiro bhavasveha mamādya bandin 3 vyāghraṃ śayānaṃ prati mā prabodhaya; āśīviṣaṃ sṛkkiṇī lelihānam padāhatasyeva śiro 'bhihatya; nādaṣṭo vai mokṣyase tan nibodha 4 yo vai darpāt saṃhananopapannaḥ; sudurbalaḥ parvatam āvihanti tasyaiva pāṇiḥ sanakho viśīryate; na caiva śailasya hi dṛśyate vraṇaḥ 5 sarve rājño maithilasya mainākasyeva parvatāḥ nikṛṣṭa bhūtā rājāno vatsā anaduho yathā 6 astāvakraḥ samitau garjamāno; jātakrodho bandinam āha rājan ukte vākye cottaraṃ me bravīhi; vākyasya cāpy uttaraṃ te bravīmi 7 eka evāgnir bahudhā samidhyate; ekaḥ sūryaḥ sarvam idaṃ prabhāṣate eko vīro devarājo nihantā; yamaḥ pitṝṇām īśvaraś caika eva 8 dvāv indrāgnī carato vai sakhāyau; dvau devarṣī nāradaḥ parvataś ca dvāv aśvinau dve ca rathasya cakre; bhāryā patī dvau vihitau vidhātrā 9 triḥ sūyate karmaṇā vai prajeyaṃ; trayo yuktā vājapeyaṃ vahanti adhvaryavas trisavanāni tanvate; trayo lokās trīṇi jyotīṃsi cāhuḥ 10 catuṣṭayaṃ brāhmaṇānāṃ niketaṃ; catvāro yuktā yajñam imaṃ vahanti diśaś catasraś caturaś ca varṇāś; catuspadā gaur api śaśvad uktā 11 pañcāgnayaḥ pañca padā ca paṅktir; yajñāḥ pañcaivāpy atha pañcendriyāṇi dṛṣṭā vede pañca cūdāś ca pañca; loke khyātaṃ pañcanadaṃ ca puṇyam 12 ṣaḍādhāne dakṣiṇām āhur eke; ṣaḍ eveme ṛtavaḥ kālacakram ṣaḍ indriyāṇy uta ṣaṭ kṛttikāś ca; ṣaṭ sādyaskāḥ sarvavedeṣu duṣṭāḥ 13 sapta grāmyāḥ paśavaḥ sapta vanyāḥ; sapta chandāṃsi kratum ekaṃ vahanti saptarṣayaḥ sapta cāpy arhaṇāni; sapta tantrī prathitā caiva vīnā 14 aṣṭau śāṇāḥ śatamānaṃ vahanti; tathāṣṭa pādaḥ śarabhaḥ siṃhaghātī aṣṭau vasūñ śuśruma devatāsu; yūpaś cāṣṭāsrir vihitaḥ sarvayajñaḥ 15 navaivoktāḥ sāmidhenyaḥ pitṝṇāṃ; tathā prāhur nava yogaṃ viṣargam navākṣarā bṛhatī saṃpradiṣṭā; nava yogo gaṇanāmeti śaśvat 16 daśā daśoktāḥ puruṣasya loke; sahasram āhur daśa pūrṇaṃ śatāni daśaiva māsān bibhrati garbhavatyo; daśerakā daśa dāśā daśārṇāḥ 17 ekādaśaikādaśinaḥ paśūnām; ekādaśaivātra bhavanti yūpāḥ ekādaśa prāṇabhṛtāṃ vikārā; ekādaśoktā divi deveṣu rudrāḥ 18 saṃvatsaraṃ dvādaśa māsam āhur; jagatyāḥ pādo dvādaśaivākṣarāṇi dvādaśāhaḥ prākṛto yajña ukto; dvādaśādityān kathayantīha viprāḥ 19 trayodaśī tithir uktā mahogrā; trayodaśadvīpavatī mahī ca 20 etāvad uktvā virarāma bandī; ślokasyārdhaṃ vyājahārāṣṭavakraḥ trayodaśāhāni sasāra keśī; trayodaśādīny aticchandāṃsi cāhuḥ 21 tato mahān udatiṣṭhan ninādas; tūṣṇīṃbhūtaṃ sūtaputraṃ niśamya adhomukhaṃ dhyānaparaṃ tadānīm; astāvakraṃ cāpy udīryantam eva 22 tasmiṃs tathā saṃkule vartamāne; sphīte yajñe janakasyātha rājñaḥ astāvakraṃ pūjayanto 'bhyupeyur; viprāḥ sarve prāñjalayaḥ pratītāḥ 23 anena vai brāhmaṇāḥ śuśruvāṃso; vāde jitvā salile majjitāḥ kila tān eva dharmān ayam adya bandī; prāpnotu gṛhyāpsu nimajjayainam 24 ahaṃ putro varuṇasyota rājñas; tatrāsa satraṃ dvādaśa vārṣikaṃ vai satreṇa te janaka tulyakālaṃ; tadarthaṃ te prahitā me dvijāgryāḥ 25 ete sarve varuṇasyota yajñaṃ; draṣṭuṃ gatā iha āyānti bhūyaḥ astāvakraṃ pūjaye pūjanīyaṃ; yasya hetor janitāraṃ sameṣye 26 viprāḥ samudrāmbhasi majjitās te; vācā jitā medhayā āvidānāḥ tāṃ medhayā vācam athojjahāra; yathā vācam avacinvanti santaḥ 27 agnir dahañ jātavedāḥ satāṃ gṛhān; visarjayaṃs tejasā na sma dhākṣīt bāleṣu putreṣu kṛpaṇaṃ vadatsu; tathā vācam avacinvanti santaḥ 28 śleṣmātakī kṣīṇavarcaḥ śṛṇoṣi; utāho tvāṃ stutayo mādayanti hastīva tvaṃ janaka vitudyamāno; na māmikāṃ vācam imāṃ śṛṇoṣi 29 śṛṇomi vācaṃ tava divyarūpām; amānuṣīṃ divyarūpo 'si sākṣāt ajaisīr yad bandinaṃ tvaṃ vivāde; nisṛṣṭaiva tava kāmo 'dya bandī 30 nānena jīvatā kaś cid artho me bandinā nṛpa pitā yady asya varuṇo majjayainaṃ jalāśaye 31 ahaṃ putro varuṇasyota rājño; na me bhayaṃ salile majjitasya imaṃ muhūrtaṃ pitaraṃ drakṣyate 'yam; aṣṭāvakraś ciranaṣṭaṃ kahoḍam 32 tatas te pūjitā viprā varuṇena mahātmanā udatiṣṭhanta te sarve janakasya samīpataḥ 33 ity artham icchanti sutāñ janā janaka karmaṇā yad ahaṃ nāśakaṃ kartuṃ tat putraḥ kṛtavān mama 34 utābalasya balavān uta bālasya paṇḍitaḥ uta vāviduso vidvān putro janaka jāyate 35 śitena te paraśunā svayam evāntako nṛpa śirāṃsy apāharatv ājau ripūṇāṃ bhadram astu te 36 mahad ukthyaṃ gīyate sāma cāgryaṃ; samyak somaḥ pīyate cātra satre śucīn bhāgān pratijagṛhuś ca hṛṣṭāḥ; sākṣād devā janakasyeha yajñe 37 samutthiteṣv atha sarveṣu rājan; vipreṣu teṣv adhikaṃ suprabheṣu anujñāto janakenātha rājñā; viveśa toyaṃ sāgarasyota bandī 38 astāvakraḥ pitaraṃ pūjayitvā; saṃpūjito brāhmaṇais tair yathāvat pratyājagāmāśramam eva cāgryaṃ; jitvā bandiṃ sahito mātulena 39 atra kaunteya sahito bhrātṛbhis tvaṃ; sukhoṣitaḥ saha vipraiḥ pratītaḥ puṇyāny anyāni śuci karmaika bhaktir; mayā sārdhaṃ caritāsy ājamīdha |