25. Fall Hugleiks konungs

Hugleikr hét son Álfs, er konungdóm tók yfir Svíum eptir þá bræðr, því at synir Yngva váru þá börn aldri. Hugleikr konungr var engi hermaðr, ok sat hann at löndum í kyrrsæti. Hann var auðigr mjök ok sínkr af fé. Hann hafði mjök í hirð sinni allskonar leikara, harpara ok gígjara ok fiðlara; hann hafði ok með sér seiðmenn ok allskonar fjölkunnigt fólk. Haki ok Hagbarðr hétu bræðr tveir, ok váru ágætir mjök. Þeir váru sækonungar ok höfðu lið mikit, fóru stundum báðir samt, stundum sér hvárr þeirra: margir kappar váru með hvárumtveggja þeirra. Haki konungr fór með her sinn til Svíþjóðar á hendr Hugleiki konungi, en Hugleikr konungr samnaði her fyrir; þá kómu til liðs við hann bræðr tveir, Svipdagr ok Geigaðr, ágætir menn báðir ok hinir mestu kappar. Haki konungr hafði með sér 12 kappa, þar var þá Starkaðr hinn gamli með honum; Haki konungr var ok hinn mesti kappi. Þeir hittust á Fyrisvöllum; varð þar orrosta mikil, féll brátt lit Hugleiks konungs. Þá sóttu fram kapparnir Svipdagr ok Geigaðr; en kappar Haka géngu 6 á móti hvárum þeirra, ok urðu þeir handteknir. Þá gékk Haki konungr inn í skjaldborg at Hugleiki konungi, ok drap hann þar ok sonu hans tvá. Eptir þat flýðu Svíar, en Haki konungr lagði lönd undir sik ok gerðist konungr yfir Svíum. Hann sat þá at löndum 3 vetr, en í því kyrrsæti fóru kappar hans frá honum ok í víking ok féngu sér svá fjár.

26. Dauði Guðlaugs konungs

Jörundr ok Eiríkr váru synir Yngva Alrekssonar; þeir lágu úti á herskipum þessa hríð alla, ok váru hermenn miklir. Á einu sumri herjuðu þeir í Danmörk, ok þá hittu þeir Guðlaug Háleygja konung ok áttu við hann orrostu; ok lauk svá, at skip Guðlaugs var hroðit, en hann varð handtekinn. Þeir fluttu hann til lands á Straumeyjarnes ok hengðu hann þar. Urpu menn hans þar haug eptir hann. Svá segir Eyvindr skáldaspillir:

En Guðlaugr
grimman tamdi,
við ofrkapp
Austrkonunga,
Sigars jó,
er synir Yngva
menglötuð
við meið reiddu.
Ok náreiðr
á nesi drúpir
Vinga meiðr,
þar er víkr deilir.
Þar er fjölkunt
um fylkis hrör
steini merkt,
Straumeyjarnes.

27. Frá Haka konungi

Eiríkr ok Jörundr bræðr urðu af verki þessu frægir mjök, þóttust þeir miklu meiri menn en áðr. Þeir spurðu at Haki konungr í Svíþjóð hafði sent frá sér kappa sína; þá halda þeir til Svíþjóðar, ok draga síðan her at sér. En er Svíar spyrja, at Ynglingar eru þar komnir, þá drífr úgrynni liðs til þeirra. Síðan leggja þeir í Löginn upp ok halda til Uppsala á hendr Haka konungi; en hann ferr í móti þeim á Fyrisvöllu, ok hafði lið miklu minna. Varð þar mikil orrosta, gékk Haki konungr svá hart fram, at hann felldi þá alla, er honum váru næstir, ok at lyktum feldi hann Eirík konung ok hjó niðr merki þeirra bræðra. Þá flýði Jörundr konungr til skipa, ok alt lið hans. Haki konungr fékk svá stór sár, at hann sá, at hans lífdagar mundu eigi langir verða. Þá lét hann taka skeið, er hann átti, ok lét hlaða dauðum mönnum ok vápnum, lét þá flytja út til hafs ok leggja stýri í lag ok draga upp segl, en leggja eld í tyrvið ok gera bál á skipinu. Veðr stóð af landi. Haki var þá atkominn dauða eða dauðr, er hann var lagiðr á bálit. Sigldi skipit síðan logandi út í haf, ok var þetta allfrægt lengi síðan.

28. Dauði Jörundar

Jörundr son Yngva konungs var konungr at Uppsölumm, hann réð þá löndum ok var optliga á sumrum í hernaði. Á einhverju sumri fór hann með her sinn til Danmerkr; hann herjaði á Jótland ok fór um haustit inn í Limafjörð ok herjaði þar; hann lá liði sínu í Oddasundi. Þá kom þar með her mikinn Gýlaugr Háleygja konungr, son Guðlaugs konungs, er fyrr var getið; hann leggr til orrostu vit Jörund. En er landsmenn urðu þess varir, drífa þeir til öllum or áttum, bæði með stórum skipum ok smám. Verðr þá Jörundr konungr ofrliði borinn, ok hroðit skip hans; hljóp hann þá á sund, ok varð handtekinn ok leiddr á land upp. Lét þá Gýlaugr konungr reisa gálga, leiðir hann Jörund þar til ok lætr hengja hann. Lýkr svá hans ævi. Svá segir Þjóðólfr:

Varð Jörundr,
hinn er endr um dó,
lífs um lattr
í Limafirði,
þá er hábrjóstr
hörva sleipnir
bana Guðlaugs
um bera skyldi;
ok Hagbarðs
hersa valdi
höðnu leif
at hálsi gékk.

29. Dauði Auns konungs

Aun eða Áni hét sonr Jörundar, er konungr var yfir Svíum eptir föðr sinn; hann var vitr maðr ok blótmaðr mikill; engi var hann hermaðr, hann sat at löndum. Í þann tíma er þessir konungar váru at Uppsölum, er nú var frá sagt, var yfir Danmörku fyrst Danr hinn mikilláti, hann varð allgamall; þá sonr hans Fróði hinn mikilláti eða hinn friðsami; þá hans synir Hálfdan ok Friðleifr, þeir váru hermenn miklir. Hálfdan var eldri ok fyrir þeim um alt; hann fór með her sinn til Svíþjóðar á hendr Aun konungi, ok áttu þeir orrostur nökkurar, ok hafði Hálfdan jafnan sigr. Ok at lyktum flýði Aun konungr í vestra Gautland; þá hafði hann verit konungr yfir Uppsölum 5 vetr ok 20. Hann var ok í Gautlandi hálfan þriðja tug vetra, meðan Hálfdan konungr var at Uppsölum. Hálfdan konungr varð sóttdauðr at Uppsölum, ok er hann þar heygðr. Eptir þat kom Aun konungr enn til Uppsala, þá var hann sextugr. Þá gerði hann blót mikit ok, blét til langlífis sér, ok gaf Óðni son sinn, ok var honum blótit. Aun konungr fékk andsvör af Óðni, at hann skyldi enn lifa 60 vetra. Aun var þá enn konungr at Uppsölum 5 vetr ok 20. Þá kom Áli hinn frækni með her sinn til Svíþjóðar, son Friðleifs konungs, á hendr Aun konungi, ok áttu þeir orrostur ok hafði Áli jafnan sigr. Þá flýði Aun konungr í annat sinn ríki sitt, ok fór í vestra Gautland. Áli var konungr at Uppsölum 5 vetr ok 20, áðr Starkaðr hinn gamli drap hann. Eptir fall Ála fór Aun konungr aptr til Uppsala ok réð þar ríkinu enn 5 vetr ok 20. Þá gerði hann enn blót mikit til langlífis sér, ok blótaði öðrum syni sínum. Þá sagði Óðinn honum, at hann skyldi æ lifa, meðan hann gæfi Óðni son sinn hit tíunda hvert ár, ok þat með, at hann skyldi heiti gefa nökkuru heraði í landi sínu eptir tölu sona sinna, þeirra er hann blótaði til Óðins. En þá er hann hafði blótat 7 sonum sínum, þá lifði hann 10 vetr, svá at hann mátti eigi ganga, var hann þá á stóli borinn. Þá blótaði hann hinum áttunda syni sínum, ok lifði hann þá enn 10 vetr, ok lá þá í kör. Þá blótaði hann hinum níunda syni sínum, ok lifði þá enn 10 vetr, þá drakk hann horn sem lébarn. Þá átti hann einn son eptir, ok vildi hann þá blóta þeim, ok þá vildi hann gefa Óðni Uppsali, ok þau heruð er þar liggja til, ok láta kalla þat Tíundaland. Svíar bönnuðu honum þat, ok varð þá ekki blótit. Síðan andaðist Aun konungr, ok er hann heygðr at Uppsölum. Þat er síðan kölluð Ána-sótt, er maðr deyr verklauss af elli. Svá segir Þjóðólfr:

Knátti endr
at Uppsölum
Ánasótt
Aun um standa;
ok þrálífr
þiggja skyldi
jóðs aðal
öðru sinni.
Ok sveiðs
at sér hverfði
mækis hlut
hinn mjóvara,
er okhreins
áttunga rjóðr
lögðis odd
liggjandi drakk.
Máttit hárr
mæki hjarðar
austrkonungr
upp um halda.

30. Fra Agli Tunnudólgi

Egill hét son Auns hins gamla, er konungr var eptir föður sinn í Svíþjóð; hann var engi hermaðr ok sat at löndum í kyrrsæti. Tunni hét þræll hans, er verit hafði með Ána hinum gamla féhirðir hans. En er Áni var andaðr, þá tók Tunni of lausafjár ok gróf í jörð niðr. En er Egill var konungr, þá setti hann Tunna með þrælum öðrum; hann kunni því stórilla ok hljóp í brott, ok með honum margir þrælar; ok tóku þá upp lausaféit, er Tunni hafði fólgit, gaf hann þat mönnum sínum, en þeir tóku hann til höfðingja. Síðan dreif til hans mikit illþýðisfólk; lágu þeir úti á mörkum, stundum hljópu þeir í héruð ok ræntu menn eða drápu. Egill konungr spurði þetta, ok fór at leita þeirra með liði sínu; en er hann hafði tekit sér náttstað á einni nótt, þá kom þar Tunni með liði sínu, ok hljóp á þá úvara ok drap lið mikit af konungi. En er Egill konungr varð varr við úfri, þá snerist hann til viðtöku ok setti upp merki sitt, en lið flýði mart frá honum. Þeir Tunni sóttu at djarfliga, sá þá Egill konungr engan annan sinn kost en flýja. Þeir Tunni ráku þá flóttann alt til skógar; síðan fóru þeir aptr í bygðina, herjuðu ok ræntu, ok féngu þá enga mótstöðu. Fé þat alt er Tunni tók í héraðinu, gaf hann liðsmönnum sínum; varð hann af því vinsæll ok fjölmennr. Egill konungr samnaði her, ok fór til orrostu í móti Tunna; þeir börðust, ok hafði Tunni sigr, en Egill konungr flýði, ok lét lið mikit. Þeir Egill konungr ok Tunni áttu 8 orrostur, ok hafði Tunni sigr í öllum. Eptir þat flýði Egill konungr landit ok út í Danmörk á Selund til Fróða hins frækna; hann hét Fróða konungi til liðs skatti af Svíum. Þá fékk Fróði honum her ok kappa sína. Fór þá Egill konungr til Svíþjóðar. En er Tunni spyrr þat, fór hann í móti honum með lið sitt. Varð þá orrosta mikil; þar féll Tunni, en Egill konungr tók þá við ríki sínu, en Danir fóru aptr. Egill konungr sendi Fróða konungi góðar gjafir ok stórar á hverjum misserum, en galt engan skatt Dönum, ok hélzt þó vinfengi þeirra Fróða. Síðan er Tunni féll, réð Egill konungr einn ríkinu þrjá vetr. Þat varð í Svíþjóðu, at griðungr, sá er til blóts var ætlaðr, var gamall ok alinn svá kappsamliga at hann var mannýgr; en er menn vildu taka hann, þá hljóp hann á skóg ok varð galinn, ok var lengi á viðum ok hinn mesti spellvirki við menn. Egill konungr var veiðimaðr mikill, hann reið um daga optliga á markir dýr at veiða. Þat var eitt sinn, at hann var riðinn á veiðar með menn sína. Konungr hafði elt dýr eitt lengi, ok hleypti eptir í skóginn frá öllum mönnum. Þá verðr hann varr við griðunginn, ok reið til, ok vill drepa hann. Griðungr snýr í móti, ok kom konungr lagi á hann, ok skar or spjótit. Griðungr stakk hornunum í síðu hestinum, svá at hann féll þegar flatr, ok svá konungr. Þá hljóp konungr á fætr ok vill bregða sverði; griðungr stakk þá hornunum fyrir brjóst honum, svá at á kafi stóð. Þá kómu at konungs menn ok drápu griðunginn. Konungr lifði litla hríð, ok er hann heygðr at Uppsölum. Svá segir Þjóðólfr:

Ok lofsæll
or landi fló
Týs áttungr
Tunna ríki.
En flæming
farra trjónu
jötuns eykr
á Agli rauð,
sá er um austmörk
áðr hafði
brúna hörg
um borit lengi.
En skíðlauss
skilfinga nið
hæfis hjörr
til hjarta stóð.

31. Frá Óttari Vendilkráku

Óttarr hét son Egils, er ríki ok konungdóm tók eptir hann; hann vingaðist ekki við Fróða konung. Þá sendi Fróði konungr menn til Óttars konungs, at heimta skatt, þann er Egill hafði heitit honum. Óttarr svaraði svá, at Svíar hefði aldri skatt goldit Dönum, segði at hann mundi ok svá gera. Fóru aptr sendimenn. Fróði var hermaðr mikill. Þat var á einu sumri, at Fróði fór með her sinn til Svíþjóðar, gerði þar upprásir ok herjaði, drap mart fólk en sumt hertók hann. Hann fékk allmikit herfang; hann brendi ok víða bygðina ok gerði hit mesta hervirki. Annat sumar fór Fróði konungr at herja í Austrveg; þat spurði Óttarr konungr, at Fróði konungr var eigi í landinu. Þá stígr hann á herskip ok ferr út í Danmörk, ok herjar þar ok fær enga mótstöðu. Hann spyrr, at samnaðr mikill var á Selundi; stefnir hann þá vestr í Eyrarsund, siglir þá suðr til Jótlands, ok leggr í Limafjörð, ok herjar þá á Vendli, brennir þar ok gerir mjök aleyðu. Vöttr ok Fasti hétu jarlar Fróða, þá hafði Fróði sett til landvarnar í Danmörk, meðan hann var or landi. En er jarlar spurðu, at Svíakonungr herjaði í Danmörk þá, samna þeir her, ok hlaupa á skip ok sigla suðr til Limafjarðar; koma þar mjök á úvart Óttari konungi, leggja þegar til orrostu; taka Svíar vel í mót, fellr lit hvárratveggju. En svá sem lið fellr af Dönum, kom annat meira þar or héruðum, ok svá var til lagt öllum þeim skipum er í nánd váru. Lýkr svá orrostu, at þar féll Óttarr konungr, ok mestr hluti liðs hans. Danir tóku lík hans ok fluttu til lands, ok lögðu upp á haug einn, ok létu þar rífa dýr ok fugla hræin. Þeir gera trékráku eina, ok senda til Svíþjóðar, ok segja at eigi var meira verðr Óttarr konungr þeirra. Þeir kölluðu síðan Óttarr vendilkráku. Svá segir Þjóðólfr:

Féll Óttarr
und ara greipar
dugandligr,
fyrir Dana vápnum,
þann hergammr
hrægum fæti
viti borinn
á Vendli sparn.
Þau frá ek verk
Vötts ok Fasta
sænskri þjóð
at sögum verða;
at eylands
jarlar Fróða
vígframað
um veginn höfðu.

32. Kvonfang Aðils konungs

Aðils hét son Óttars konungs, er konungdóm tók eptir hann; hann var lengi konungr, ok varð mjök auðigr, var hann ok nökkur sumur í víking. Aðils konungr kom með her sinn til Saxlands; þar réð fyrir konungr er Geirþjófr hét, en kona hans hét Álöf hin ríka; ekki er getit barna þeirra. Konungr var eigi í landinu. Aðils konungr ok menn hans runnu upp til bæjar konungs, ok ræntu þar; sumir reka ofan hjörð til strandarhöggs. Hjarðarinnar hafði gætt ánauðigt fólk, karlar ok konur, ok höfðu þeir þat alt með sér. Í því liði var mær ein undarliga fögr; sú nefndist Yrsa. Fór þá Aðils konungr heim með herfang. Yrsa var ekki með ambáttum. Brátt fannst þat, at hon var vitr ok vel orðum farin ok allra hluta vel kunnandi. Fannst mönnum mikit um hana ok þó konungi mest; kom þá svá at Aðils gerði brullaup til hennar. Var Yrsa þá dróttning í Svíþjóð, ok þótti hon hinn mesti skörungr.