Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 8 Index Previous Next
|
1
[स] हते थरॊणे महेष्वासे तस्मिन्न अहनि भारत कृते च मॊघसंकल्पे थरॊणपुत्रे महारदे 2 थरवमाणे महाराज कौरवाणां बले तदा वयूह्य पार्दः सवकं सैन्यम अतिष्ठथ भरातृभिः सह 3 तम अवस्दितम आज्ञाय पुत्रस ते भरतर्षभ थरवच च सवबलं थृष्ट्वा पौरुषेण नयवारयत 4 सवम अनीकम अवस्दाप्य बाहुवीर्ये वयवस्दितः युथ्ध्वा च सुचिरं कालं पाण्डवैः सह भारत 5 लब्धलक्षैः परैर हृष्टैर वयायच्छथ्भिश चिरं तथा संध्याकालं समासाथ्य परत्याहारम अकारयत 6 कृत्वावहारं सैन्यानां परविश्य शिबिरं सवकम कुरवॊ ऽऽतमहितं मन्त्रं मन्त्रयां चक्रिरे तथा 7 पर्यङ्केषु परार्ध्येषु सपर्ध्यास्तरणवत्सु च वरासनेषूपविष्टाः सुखशय्यास्व इवामराः 8 ततॊ थुर्यॊधनॊ राजा साम्ना परमवल्गुना तान आभाष्य महेष्वासान पराप्तकालम अभाषत 9 मतिं मतिमतां शरेष्ठाः सर्वे परब्रूत माचिरम एवंगते तु यत कार्यं भवेत कार्यकरं नृपाः 10 एवम उक्ते नरेन्थ्रेण नरसिंहा युयुत्सवः चक्रुर नानाविधाश चेष्टाः सिंहासनगतास तथा 11 तेषां निशम्येङ्गितानि युथ्धे पराणाञ जुहूषताम समुथ्वीक्ष्य मुखं राज्ञॊ बालार्कसमवर्चसः आचार्य पुत्रॊ मेधावी वाक्यज्ञॊ वाक्यम आथथे 12 रागॊ यॊगस तदा थाक्ष्यं नयश चेत्य अर्दसाधकाः उपायाः पण्डितैः परॊक्ताः सर्वे थैवसमाश्रिताः 13 लॊकप्रवीरा ये ऽसमाकं थेवकल्पा महारदाः नीतिमन्तस तदायुक्ता थक्षा रक्ताश च ते हताः 14 न तव एव कार्यं नैराश्यम अस्माभिर विजयं परति सुनीतैर इह सर्वार्दैर थैवम अप्य अनुलॊम्यते 15 ते वयं परवरं नॄणां सर्वैर गुणगुणैर युतम कर्णं सेनापतिं कृत्वा परमदिष्यामहे रिपून 16 ततॊ थुर्यॊधनः परीतः परियं शरुत्वा वचस तथा परीतिसंस्कार संयुक्तं तद्यम आत्महितं शुभम 17 सवं मनः समवस्दाप्य बाहुवीर्यम उपाश्रितः थुर्यॊधनॊ महाराज राधेयम इथम अब्ब्रवीत 18 कर्ण जानामि ते वीर्यं सौहृथं च परं मयि तदापि तवां महाबाहॊ परवक्ष्यामि हितं वचः 19 शरुत्वा यदेष्टं च कुरुवीर यत तव रॊचते भवान पराज्ञतमॊ नित्यं मम चैव परा गतिः 20 भीष्मथ्रॊणाव अतिरदौ हतौ सेनापती मम सेनापतिर भवान अस्तु ताभ्यां थरविणवत्तरः 21 वेथ्धौ च तौ महेष्वासौ सापेक्षौ च धनंजये मानितौ च मया वीरौ राधेय वचनात तव 22 पितामहत्वं संप्रेक्ष्य पाण्डुपुत्रा महारणे रक्षितास तात भीष्मेण थिवसानि थशैव ह 23 नयस्तशस्त्रे च भवति हतॊ भीष्मः पितामहः शिखण्डिनं पुरस्कृत्य फल्गुनेन महाहवे 24 हते तस्मिन महाभागे शरतल्पगते तथा तवयॊक्ते पुरुषव्याघ्र थरॊणॊ हय आसीत पुरःसरः 25 तेनापि रक्षिताः पार्दाः शिष्यत्वाथ इह संयुगे स चापि निहतॊ वृथ्धॊ धृष्टथ्युम्नेन स तवरम 26 निहताभ्यां परधानाभ्यां ताभ्याम अमितविक्रम तवत्समं समरे यॊथ्धं नान्यं पश्यामि चिन्तयन 27 भवान एव तु नः शक्तॊ विजयाय न संशयः पूर्वं मध्ये च पश्च्चाच च तवैव विथितं हि तत 28 स भवान धुर्यवत संख्ये थुरम उथ्वॊढुम अर्हसि अभिषेचय सेनान्ये सवयम आत्मानम आत्मना 29 थेवतानां यदा सकन्थः सेनानीः परभुर अव्ययः तदा भवान इमां सेनां धार्तराष्ट्रीं बिभर्तु मे जहि शत्रुगणान सर्वान महेन्थ्र इव थानवान 30 अवस्दितं रणे जञात्वा पाण्डवास तवां महारदम थरविष्यन्ति स पाञ्चाला विष्णुं थृष्ट्वेव थानवाः तस्मात तवं पुरुषव्याघ्र परकर्षेदा महाचमूम 31 भवत्य अवस्दिते यत ते पाण्डवा गतचेतसः भविष्यन्ति सहामात्याः पाञ्चालैः सृञ्जयैः सह 32 यदा हय अभ्युथितः सूर्यः परतपन सवेन तेजसा वयपॊहति तमस तीव्रं तदा शत्रून वयपॊह नः 33 [कर्ण] उक्तम एतन मया पूर्वं गान्धरे तव संनिधौ जेष्यामि पाण्डवान राजन सपुत्रान सजनार्थनान 34 सेनापतिर भविष्यामि तवाहं नात्र संशयः सदिरॊ भव महाराज जितान विथ्धि च पाण्डवान 35 [स] एवम उक्तॊ महातेजास ततॊ थुर्यॊधनॊ नृपः उत्तस्दौ राजभिः सार्धं थेवैर इव शतक्रतुः सेनापत्येन सत्कर्तुं कर्णं सकन्थम इवामराः 36 ततॊ ऽभिषिषिचुस तूर्णं विधिथृष्टेन कर्मणा थुर्यॊधनमुखा राजन राजानॊ विजयैषिणः शातकौम्भ मयैः कुम्भैर माहेयैश चाभिमन्त्रितैः 37 तॊयपूर्णैर विषाणैश च थवीपिखड्गमहर्षभैः मणिमुक्ता मयैश चान्यैः पुण्यगन्धैस तदौषधैः 38 औथुम्बरे समासीनम आसने कषौमसंवृतम शास्त्रथृष्टेन विधिना संभारैश च सुसंभृतैः 39 जय पार्दान स गॊविन्थान सानुगांस तवं महाहवे इति तं बन्थिनः पराहुर थविजाश च भरतर्षभ 40 जहि पार्दान सपाञ्चालान राधेय विजयाय नः उथ्यन्न इव सथा भानुस तमांस्य उग्रैर गभस्तिभिः 41 न हय अलं तवथ विसृष्टानां शराणां ते स केशवाः कृतघ्नाः सूर्यरश्मीनां जवलताम इव थर्शने 42 न हि पार्दाः सपाञ्चालाः सदातुं शक्तास तवाग्रतः आत्तशस्त्रस्य समरे महेन्थ्रस्येव थानवाः 43 अभिषिक्तस तु राधेयः परभया सॊ ऽमितप्रभः वयत्यरिच्यत रूपेण थिवाकर इवापरः 44 सेनापत्येन राधेयम अभिषिच्य सुतस तव अमन्यत तथात्मानं कृतार्दं कालचॊथितः 45 कर्णॊ ऽपि राजन संप्राप्य सेनापत्यम अरिंथमः यॊगम आज्ञापयाम आस सूर्यस्यॊथयनं परति 46 तव पुत्रैर वृतः कर्णः शुशुभे तत्र भारत थेवैर इव यदा सकन्थः संग्रामे तारका मये |
1
[s] hate droṇe maheṣvāse tasminn ahani bhārata kṛte ca moghasaṃkalpe droṇaputre mahārathe 2 dravamāṇe mahārāja kauravāṇāṃ bale tathā vyūhya pārthaḥ svakaṃ sainyam atiṣṭhad bhrātṛbhiḥ saha 3 tam avasthitam ājñāya putras te bharatarṣabha dravac ca svabalaṃ dṛṣṭvā pauruṣeṇa nyavārayat 4 svam anīkam avasthāpya bāhuvīrye vyavasthitaḥ yuddhvā ca suciraṃ kālaṃ pāṇḍavaiḥ saha bhārata 5 labdhalakṣaiḥ parair hṛṣṭair vyāyacchadbhiś ciraṃ tadā saṃdhyākālaṃ samāsādya pratyāhāram akārayat 6 kṛtvāvahāraṃ sainyānāṃ praviśya śibiraṃ svakam kuravo ''tmahitaṃ mantraṃ mantrayāṃ cakrire tadā 7 paryaṅkeṣu parārdhyeṣu spardhyāstaraṇavatsu ca varāsaneṣūpaviṣṭāḥ sukhaśayyāsv ivāmarāḥ 8 tato duryodhano rājā sāmnā paramavalgunā tān ābhāṣya maheṣvāsān prāptakālam abhāṣata 9 matiṃ matimatāṃ śreṣṭhāḥ sarve prabrūta māciram evaṃgate tu yat kāryaṃ bhavet kāryakaraṃ nṛpāḥ 10 evam ukte narendreṇa narasiṃhā yuyutsavaḥ cakrur nānāvidhāś ceṣṭāḥ siṃhāsanagatās tadā 11 teṣāṃ niśamyeṅgitāni yuddhe prāṇāñ juhūṣatām samudvīkṣya mukhaṃ rājño bālārkasamavarcasaḥ ācārya putro medhāvī vākyajño vākyam ādade 12 rāgo yogas tathā dākṣyaṃ nayaś cety arthasādhakāḥ upāyāḥ paṇḍitaiḥ proktāḥ sarve daivasamāśritāḥ 13 lokapravīrā ye 'smākaṃ devakalpā mahārathāḥ nītimantas tathāyuktā dakṣā raktāś ca te hatāḥ 14 na tv eva kāryaṃ nairāśyam asmābhir vijayaṃ prati sunītair iha sarvārthair daivam apy anulomyate 15 te vayaṃ pravaraṃ nṝṇāṃ sarvair guṇaguṇair yutam karṇaṃ senāpatiṃ kṛtvā pramathiṣyāmahe ripūn 16 tato duryodhanaḥ prītaḥ priyaṃ śrutvā vacas tadā prītisaṃskāra saṃyuktaṃ tathyam ātmahitaṃ śubham 17 svaṃ manaḥ samavasthāpya bāhuvīryam upāśritaḥ duryodhano mahārāja rādheyam idam abbravīt 18 karṇa jānāmi te vīryaṃ sauhṛdaṃ ca paraṃ mayi tathāpi tvāṃ mahābāho pravakṣyāmi hitaṃ vacaḥ 19 śrutvā yatheṣṭaṃ ca kuruvīra yat tava rocate bhavān prājñatamo nityaṃ mama caiva parā gatiḥ 20 bhīṣmadroṇāv atirathau hatau senāpatī mama senāpatir bhavān astu tābhyāṃ draviṇavattaraḥ 21 veddhau ca tau maheṣvāsau sāpekṣau ca dhanaṃjaye mānitau ca mayā vīrau rādheya vacanāt tava 22 pitāmahatvaṃ saṃprekṣya pāṇḍuputrā mahāraṇe rakṣitās tāta bhīṣmeṇa divasāni daśaiva ha 23 nyastaśastre ca bhavati hato bhīṣmaḥ pitāmahaḥ śikhaṇḍinaṃ puraskṛtya phalgunena mahāhave 24 hate tasmin mahābhāge śaratalpagate tadā tvayokte puruṣavyāghra droṇo hy āsīt puraḥsaraḥ 25 tenāpi rakṣitāḥ pārthāḥ śiṣyatvād iha saṃyuge sa cāpi nihato vṛddho dhṛṣṭadyumnena sa tvaram 26 nihatābhyāṃ pradhānābhyāṃ tābhyām amitavikrama tvatsamaṃ samare yoddhaṃ nānyaṃ paśyāmi cintayan 27 bhavān eva tu naḥ śakto vijayāya na saṃśayaḥ pūrvaṃ madhye ca paśccāc ca tavaiva viditaṃ hi tat 28 sa bhavān dhuryavat saṃkhye duram udvoḍhum arhasi abhiṣecaya senānye svayam ātmānam ātmanā 29 devatānāṃ yathā skandaḥ senānīḥ prabhur avyayaḥ tathā bhavān imāṃ senāṃ dhārtarāṣṭrīṃ bibhartu me jahi śatrugaṇān sarvān mahendra iva dānavān 30 avasthitaṃ raṇe jñātvā pāṇḍavās tvāṃ mahāratham draviṣyanti sa pāñcālā viṣṇuṃ dṛṣṭveva dānavāḥ tasmāt tvaṃ puruṣavyāghra prakarṣethā mahācamūm 31 bhavaty avasthite yat te pāṇḍavā gatacetasaḥ bhaviṣyanti sahāmātyāḥ pāñcālaiḥ sṛñjayaiḥ saha 32 yathā hy abhyuditaḥ sūryaḥ pratapan svena tejasā vyapohati tamas tīvraṃ tathā śatrūn vyapoha naḥ 33 [karṇa] uktam etan mayā pūrvaṃ gāndhare tava saṃnidhau jeṣyāmi pāṇḍavān rājan saputrān sajanārdanān 34 senāpatir bhaviṣyāmi tavāhaṃ nātra saṃśayaḥ sthiro bhava mahārāja jitān viddhi ca pāṇḍavān 35 [s] evam ukto mahātejās tato duryodhano nṛpaḥ uttasthau rājabhiḥ sārdhaṃ devair iva śatakratuḥ senāpatyena satkartuṃ karṇaṃ skandam ivāmarāḥ 36 tato 'bhiṣiṣicus tūrṇaṃ vidhidṛṣṭena karmaṇā duryodhanamukhā rājan rājāno vijayaiṣiṇaḥ śātakaumbha mayaiḥ kumbhair māheyaiś cābhimantritaiḥ 37 toyapūrṇair viṣāṇaiś ca dvīpikhaḍgamaharṣabhaiḥ maṇimuktā mayaiś cānyaiḥ puṇyagandhais tathauṣadhaiḥ 38 audumbare samāsīnam āsane kṣaumasaṃvṛtam śāstradṛṣṭena vidhinā saṃbhāraiś ca susaṃbhṛtaiḥ 39 jaya pārthān sa govindān sānugāṃs tvaṃ mahāhave iti taṃ bandinaḥ prāhur dvijāś ca bharatarṣabha 40 jahi pārthān sapāñcālān rādheya vijayāya naḥ udyann iva sadā bhānus tamāṃsy ugrair gabhastibhiḥ 41 na hy alaṃ tvad visṛṣṭānāṃ śarāṇāṃ te sa keśavāḥ kṛtaghnāḥ sūryaraśmīnāṃ jvalatām iva darśane 42 na hi pārthāḥ sapāñcālāḥ sthātuṃ śaktās tavāgrataḥ āttaśastrasya samare mahendrasyeva dānavāḥ 43 abhiṣiktas tu rādheyaḥ prabhayā so 'mitaprabhaḥ vyatyaricyata rūpeṇa divākara ivāparaḥ 44 senāpatyena rādheyam abhiṣicya sutas tava amanyata tadātmānaṃ kṛtārthaṃ kālacoditaḥ 45 karṇo 'pi rājan saṃprāpya senāpatyam ariṃdamaḥ yogam ājñāpayām āsa sūryasyodayanaṃ prati 46 tava putrair vṛtaḥ karṇaḥ śuśubhe tatra bhārata devair iva yathā skandaḥ saṃgrāme tārakā maye |