44. Frá Yrsu drottningu ok Hrólfi konungi

Nú taka þeir þetta til ráðs, at þeir hlaupa á þilin svá hart ok heimsliga, at þau brotna í sundr, ok komast svá út. Er þá alþakit stræti borgarinnar af brynjuðu fólki. Tekst þar þá inn harðasti bardagi með þeim, ok gengr Hrólfr konungr ok kappar hans grimmliga fram. Verðr mjök rýrt fyrir þeim liðit. Mæta þeir aldri neinum svá stoltum né dramblátum, at ekki verði at krjúpa fyrir þeira stórum höggum.

Ok í þessum harða bardaga kemr haukr Hrólfs konungs fljúgandi ór borginni ok sezt á öxl Hrólfs konungs svá látandi, svá sem hann eigi miklum sigri at hrósa.

Böðvarr mælti: "Svá lætr hann nú sem hann hafi nokkurn frama unnit."

Sá maðr skundaði til eins lopts, sem haukana átti at annast ok þeir váru í geymdir, ok þykkir honum undarligt, at haukr Hrólfs konungs er í burtu, en hann finnr dauða alla hauka Aðils konungs.

Lýkr með því bardaganum, at þeir drepa þar fjölda manna, ok stenzt eigi neitt fyrir þeim. En Aðils konungr er þá horfinn, ok eigi þykkjast þeir vita, hvat af honum er orðit. Þeir biðja sér griða, sem uppi standa af mönnum Aðils konungs, ok veita þeir þeim þat.

Eptir þetta ganga þeir til hallar ok inn í höllina djarfliga. Þá spyrr Böðvarr, á hvern bekk Hrólfr konungr vill sitja.

Hrólfr konungr svarar: "Á konungspallinn sjálfan skulum vér setjast, ok mun ek setjast í öndvegi."

Aðils konungr kom eigi í höllina, ok þóttist hann þungt af bíða ok mikla smán hafa fengit, hverra bragða sem hann leitaði. Þeir sátu nú um hríð með hvíld ok ró.

Þá mælti Hjalti inn hugprúði: "Mun ekki ráð, at einhverr viti hesta várra ok vita, hvárt þá skortir eigi þat, sem þeir þurfa við?"

Ok nú var svá gert, en þegar sá kom aptr, sagði hann hestana háðuliga út leikna ok skammfæra ok sagði frá, hvernig þeir váru út leiknir, svá sem fyrr var sagt. Ekki gaf Hrólfr konungr sik at þessu, nema hann sagði, at allt færi á einn veg fyrir Aðils konungi.

Nú kemr Yrsa drottning í höllina ok gengr fyrir Hrólf konung ok kvaddi hann með list ok prýði. Hann tók vel kveðju hennar.

Hún mælti: "Eigi er þér svá fagnat, frændi, sem ek vilda ok vera ætti, ok eigi skaltu hér lengr dveljast, sonr minn, í slíkum ófagnaði, því at liðsdráttr er mikill um allt Svíaveldi, ok ætlar Aðils konungr at drepa yðr alla, sem hann hefir viljat fyrir löngu, hefði hann því fram komit, ok hefir nú meira mátt auðna þín en tröllskapr hans. Ok nú er hér eitt silfrhorn, sem ek vil fá þér ok varðveittir eru í allir inir beztu hringar Aðils konungs ok sá einn, er Svíagríss heitir ok honum þykkir betri en allir aðrir," ok þar með fær hún honum mikit gull ok silfr í öðru lagi. Þetta fé var svá mikit allt saman, at varla kunni einn at virða.

Vöggr var þar viðsaddr ok þiggr mikit gull at Hrólfi konungi fyrir sína dyggðuga þjónustu.

Drottning lætr leiða fram hesta tólf, alla rauða at lit nema einn, sá var hvítr sem snjór, þeim skyldi Hrólfr konungr ríða. Þessir váru þeir, sem bezt reyndust af öllum Aðils konungs hestum, allir albrynjaðir. Hún fekk þeim skjöldu ok hjálma ok herklæði ok önnur góð klæði, sem bezt fundust, því at eldrinn hafði áðr spillt þeira klæðum ok vápnum. Alla hluti fekk hún þeim stórkostuliga, þá sem þeir þurftu at hafa.

Hrólfr konungr mælti: "Hvárt hefir þú fengit mér þvílíkt fé, sem ek átta at réttu ok faðir minn hafði átt?"

Hún segir: "Mörgum hlutum er þetta meira en þú áttir at heimta, ok hafi þér hér mikinn frama unnit ok þínir menn. Búið yðr nú sem bezt, svá at eigi megi á yðr ganga, því at þér munuð enn reyndir verða.

Eptir þetta stigu þeir á hesta sína. Hrólfr konungr mælir ástsamliga til móður sinnar, ok skilja þau með blíðu.

45. Skilnaðr Hrólfs ok Aðils konungs

Hrólfr konungr ok kappar hans ríða nú leið sína ofan frá Uppsölum ok þar um, sem heitir á Fýrisvöllum, ok sá Hrólfr konungr, at gullhringr mikill glóaði í götunni fyrir þeim ok glumraði við, er þeir ríða yfir hann.

"Því gellr hann svá hátt," sagði Hrólfr konungr, "at honum þykkir illt einsömlum," ok rennir hann af sér gullhringnum ok í götuna til hins ok mælti: "Þat skal fyrir berast, at ek taki ekki upp gull, þótt á götu liggi, ok sé engi minna manna svá djarfr, at hann taki upp. Því er honum hér kastat, at hann skuli hepta ferð vára."

Þeir hétu honum því, ok í því heyra þeir lúðragang um allar áttir. Þeir sjá ógrynni liðs fara eptir sér. Þetta lið ferr svá geyst, at hverr hleypr slíkt allt, er hans hestr má af taka. Þeir Hrólfr konungr ríða rétt áfram it sama.

Böðvarr mælti: "Þessir sækja hart eptir, ok víst vilda ek, at nokkurir hefði erendi, ok þeir vilja víst oss finna."

Konungr mælti: "Gefum oss lítit at, þeir munu sjálfir dveljast." Réttir hann nú höndina til hornsins, þess sem gullit var í ok Beigaðr reið með ok helt í hendi sér. Hann sáir nú gullinu víða í götuna, þar sem þeir ríða um alla Fýrisvöllu, svá at göturnar glóa sem gull.

En er liðit sér þat, sem eptir ferr, at gullit glóir víða í götunni, þá hlaupa flestir af baki, ok þykkist sá bezt leika, sem skjótastr verðr til upp at taka, ok verða þar inar mestu hrifsingar ok áhöld, ok hefir sá helzt, sem sterkastr er, ok sóttist því seint eptirferðin.

Ok er þetta sér Aðils konungr, liggr honum við at ganga af vitinu ok ávítar þá með hörðum orðum ok segir þeir taki upp it minna, en láti sleppa hjá sér it meira, ok muni þessi fúla skömm á hvert land spyrjast, — "at þér skuluð láta eina tólf menn rekast hér undan oss, svá ótöluligum fjölda sem ek hefi nú saman dregit af öllum heruðum Svíaveldis."

Aðils konungr hleypir nú undan öllum, því at hann var reiðastr, en múgr manns eptir honum.

Nú sem Hrólfr konungr sér Aðils konung þeyta næst sér, þá tekr hann hringinn Svíagrís ok kastar á götuna.

Ok sem Aðils konungr sér hringinn, mælti hann: "Hollari hefir sá verit Hrólfi konungi en mér, sem honum hefir fengit þessa gersemi, ok eigi at síðr skal ek nú njóta hans, en eigi Hrólfr konungr," réttir nú til spjótskapt sitt, þar sem hringrinn lá, ok vildi fyrir hvern mun ná honum, beygist nú mjök á hestinum, er hann stakk niðr spjótinu í buginn á hringnum.

Hrólfr konungr sér nú þetta. Þá snýr hann aptr hestinum ok mælti: "Svínbeygða ek nú þann, sem Svíanna er ríkastr."

En er Aðils konungr ætlar at draga at sér spjótskaptit ok þar með hringinn, þá hleypir þar at honum Hrólfr konungr ok hjó af honum báða þjóhnappana allt niðr at beini með sverðinu Sköfnung, er allra sverða bezt hefir verit borit á Norðrlöndum.

Hrólfr konungr mælti þá til Aðils konungs ok bað hann halda þessari skömm um hríð, — "ok máttu nú kenna Hrólf kraka, hvar hann er, sem þú hefir lengi eptir sótt."

Aðils konung sækir þá mikil blóðrás, svá at hann ómættir af, ok verðr nú at snúa aptr við verr búit, en Hrólfr konungr tók aptr Svíagrís. Skilr þar með þeim at sinni. Er þat ok ekki sagt, at þeir hafi fundizt síðan. Drepa þeir ok alla þá menn, sem mest höfðu fram riðit ok mest höfðu hætt í, því at ekki þurftu þeir lengi at bíða Hrólfs konungs ok kappa hans, ok þóttist engi þeira of góðr at embætta þeim, ok mattist engi þeira við annan, þegar færit gafst.

46. Frá Hrana bónda

Þeir Hrólfr konungr ok hans menn fóru nú veg sinn ok ríða þann dag nær allan. Ok sem nátta tók, finna þeir bæ einn ok kómu til dyra. Er þar fyrir Hrani bóndi ok býðr þeim allan greiðskap ok kallaði, at ekki hefði farit fjarri eptir því, sem hann gat til um ferðir þeira. Konungr sannar þat ok kallar hann vera óreykblindan.

"Hér eru vápn, er ek vil gefa þér," segir Hrani bóndi.

Konungr mælti: "Ferlig vápn eru þetta, karl," en þat var skjöldr ok sverð ok brynja. Ekki vill Hrólfr konungr þiggja vápnin.

Hrani bregzt við þetta nær reiðr ok þykkir gerð til sín svívirðing mikil í þessu. "Ekki ertu þér svá hagfelldr í þessu, Hrólfr konungr," sagði Hrani, "sem þú munt ætla, ok eru þér jafnan eigi svá vitrir sem þér þykkizt," ok tók bóndi á þessu hrakliga.

Varð nú eigi af nætrgreiðanum, ok vilja þeir nú ríða veg sinn, þó at nótt sé myrk. Hrani er óhýrligr undir brún at líta ok þykkist nú lítils virtr, er þeir þágu eigi gjafir af honum, letr hann nú eigi, at þeir ríði sem þeim líkar. Riðu þeir nú á burt við svá búit, ok varð ekki af kveðjum.

Ok sem þeir eru ekki langt komnir, nemr Böðvarr bjarki staðar. Hann tók svá til orða: "Eptir koma ósvinnum ráð í hug, ok svá mun mér nú fara. Þat grunar mik oss muni ekki allsvinnliga til tekizt hafa, at vér höfum því neitat, sem vér áttum at játa, ok munum vér sigri hafa neitat."

Hrólfr konungr segir: "Þat it sama grunar mik, því at þetta mun Óðinn gamli verit hafa, ok at vísu var maðrinn einsýnn."

"Snúum nú aptr sem hvatast," segir Svipdagr, "ok reynum þetta."

Þeir koma nú aptr, ok er þá horfinn bærinn ok karlinn.

"Eigi stoðar hans at leita," segir Hrólfr konungr, "því at þat er illr andi."

Þeir fara nú leið sína, ok er ekki sagt af ferðum þeira, fyrr en þeir koma í Danmörk í ríki sitt, ok setjast nú um kyrrt.

Þat ráð gaf Böðvarr konunginum, at hann sé lítt í orrostum þaðan í frá. Lízt þeim þá líkara, at lítt mundi á þá leitat, ef þeir væri kyrrir, en lézt hræddr vera um þat, hversu konungrinn mundi sigrsæll upp frá þessu, ef hann treysti nokkut á þat.

Hrólfr konungr segir: "Auðna ræðr hvers manns lífi, en ekki sá illi andi."

Böðvarr mælti: "Þik vildum vér sízt láta, ef vér ættum at ráða, en þó hefi ek meiri grun, at skammt muni til stórra tíðenda fyrir oss öllum."

Hættu þeir svá þessu tali, ok urðu þeir stórliga frægir af þessari ferð.

Af Skuldarbardaga ok ævilokum Hrólfs konungs kraka ok kappa hans

47. Ráðagerð Skuldar drottningar

Nú leið svá langar stundir, at Hrólfr konungr ok kappar hans sátu með friði í Danmörk. Leitaði engi á þá. Stóðu allir hans skattkonungar í hlýðni við hann ok guldu honum sína skatta, ok svá gerði Hjörvarðr, mágr hans.

Nú var eitthvert sinn, at Skuld drottning mælti við Hjörvarð konung, bónda sinn, með þungum anda: "Þat fellr mér lítt, at vit skulum gjalda skatt Hrólfi konungi ok vera nauðpínd undir hann, ok skal þat ekki vera lengr, at þú sért undirmaðr hans."

Hjörvarðr segir: "Þat mun oss bezt gegna sem öðrum at líða þat ok láta allt vera kyrrt."

"Þat er lítill þú ert fyrir þér," sagði hún, "at þú vilt þola hvers kyns skammir, er þér eru gerðar."

Hann sagði: "Þat er ekki möguligt at fást við Hrólf konung, því at engi þorir móti honum rönd at reisa."

"Því eru þér svá litlir fyrir yðr," sagði hún, "at engi krellr er í yðr, ok hefir sá eigi jafnan, sem ekki hættir. Nú má slíkt eigi vita, fyrr en reynt er, hvárt Hrólfi konungi má ekki bella né köppum hans. En nú er svá komit," sagði hún, "at ek ætla hann muni með öllu sigrlauss, ok eigi þætti mér fjarri at reyna þat, ok þótt hann sé mér skyldr, þá skal ek honum ekki hlífa, ok því er hann einatt heima, at sjálfan hann grunar, at hann muni missa sigrinn. Skal ek nú setja ráð til, ef bíta vildi, ok skal nú ekki af draga allra bragða í at leita, at yfir taki."

Var Skuld in mesta galdrakind ok var út af álfum komin í móðurætt sína, ok þess galt Hrólfr konungr ok kappar hans. "Skal nú fyrst senda menn til Hrólfs konungs ok biðja hann þess, at hann unni mér at gjalda eigi skattinn á þremr árum inum næstu, ok þá mun ek gjalda honum allan í senn upp eptir því, sem hann á at réttu. Nú þykki mér meiri ván, at þetta bragð dugi, ok ef þetta gengst við, þá skulu vér kyrru fyrir halda."

Nú fara sendimenn í milli eptir því, sem drottning beiddi. Hrólfr konungr játar þessu um skattinn, sem beðit var.

48. Frá liðsdrætti Skuldar

Á þessari stundu safnar Skuld saman öllum þeim mönnum, sem mestir váru fyrir sér, ok öllu illþýði af öllum næstu heruðum. Þessum svikum er þó leynt, svá at Hrólfr konungr verðr ekki varr við, ok eigi grunar kappana neitt um þetta, því at þetta váru mest galdrar ok gerningar. Setr Skuld hér til inn mesta seið at vinna Hrólf konung, bróður sinn, svá at í fylgd er með henni álfar ok nornir ok annat ótöluligt illþýði, svá at mannlig náttúra má eigi slíkt standast.

En Hrólfr konungr ok kappar hans hafa gleði mikla ok skemmtun í Hleiðargarði, ok alls kyns leika, þá er menn kunnu skyn á, þá frömdu þeir með list ok kurteisi. Hverr þeira hafði frillu til skemmtunar sér.

Ok nú er frá því at segja, at albúit er liðit Hjörvarðs konungs ok Skuldar, at þau fara til Hleiðargarðs með þenna ótöluliga lýð ok kómu þar at jólum. Hrólfr konungr hefir látit hafa mikinn viðrbúnað í móti jólunum, ok drukku menn hans fast jólakveldit. Þau Hjörvarðr ok Skuld reisa tjöld sín utan borgar. Þau váru bæði stór ok löng ok með undarligum búnaði. Þar váru margir vagnar ok allir skipaðir at vápnum ok herklæðum.

Eigi gaf Hrólfr konungr gaum at þessu. Hugsar hann nú meira á stórlæti sitt ok rausn ok hugprýði ok alla þá hreysti, sem honum bjó í brjósti, at veita þeim öllum, sem þar váru til komnir, ok hans vegr færi sem víðast, ok allt hafði hann þat til, sem einn veraldligan konungs heiðr mátti prýða. En ekki er þess getit, at Hrólfr konungr ok kappar hans hafi nokkurn tíma blótat goð, heldr trúðu þeir á mátt sinn ok megin, því at þá var ekki boðuð sú heilaga trú hér á Norðrlöndum, ok höfðu þeir því lítit skyn á skapara sínum, sem bjuggu í norðrálfunni.

49. Viðbúnaðr Hrólfs konungs ok kappa hans

Þessu næst er þat at segja, at Hjalti inn hugprúði gengr til húss þess, sem frilla hans er inni. Hann sér þá glöggliga, at eigi mun vera friðsamligt undir tjöldum þeira Hjörvarðar ok Skuldar. Lætr hann þó kyrrt vera ok lætr sér ekki í brún bregða, leggst nú með frillunni. Hún var kvenna fríðust.

Ok sem hann hefir verit þar um hríð, sprettr hann upp ok mælti til frillunnar: "Hvárt þykkir þér betri tveir tvíelleftir eða einn áttræðr?"

Hún svarar: "Tveir tvíelleftir þykki mér betri en áttræðir karlar."

"Þessara orða skaltu gjalda," sagði Hjalti, "þín hóra," ok gekk at henni ok beit af henni nefit. "Kenndu mér um, ef nokkurir fljúgast á um þik, ok vænti ek, at flestum þykki lítil gersemi at þér upp frá þessu."

"Illa gerðir þú til mín ok ómakliga," sagði hún.

"Ekki verðr við öllu sét," sagði Hjalti.

Hann þrífr síðan vápn sín, því at hann sér, at alþakit er í kringum borgina af brynjuðu fólki ok merki eru upp sett. Skilr hann nú, at ekki þurfi at dyljast við lengr, at ófriðr sé fyrir höndum. Hann leitar til hallarinnar ok þangat, sem Hrólfr konungr sat ok kapparnir.

Hjalti mælti: "Vakið, herra konungr, því at ófriðr er í garðinum, ok er meiri þörf at berjast en at spenna konur, ok þat hygg ek, at lítt aukist gull í höllinni við skattinn Skuldar, systur þinnar, ok hefir hún grimmd Skjöldunga, ok þat kann ek þér at segja, at þetta er ólítill herr með hörðum sverðum ok hervápnum, ok þeir ganga í kringum borgina með reiddum sverðum, ok mun Hjörvarðr konungr óvingjarnligt erendi við þik eiga, ok eigi mun hann optar heðan í frá ætla at krefja þik ríkis. Þat er nú til," sagði Hjalti, "at vér munum stýra liði konungs várs, er ekki neitt sparir við oss. Efnum nú vel heitstrengingar várar, at vér verjum vel inn frægasta konung, sem nú er á öllum Norðrlöndum, ok látum þat á hvert land spyrjast mega ok launum honum nú vápn ok herklæði ok margt eptirlæti annat, því at vér munum þetta eigi forverkum gera. Hafa hér ok stórar bendingar fyrir borit, þótt vér höfum dulizt við langa tíma, ok er mér meiri grunr á, at hér munu stórir tilburðir eptir koma, svá at í minni munu verða, ok munu sumir þat kalla, at ek mæli nokkut af æðru, en vera kann, at Hrólfr konungr drekki nú it síðasta sinn með sínum köppum ok hirðmönnum. Upp nú allir kapparnir," segir Hjalti, "ok gerið skjótt at skilja við frillur yðar, því at annat liggr nú brýnna fyrir, at búast við því, sem eptir ferr. Upp, allir kappar, með hraðri svipan, ok vápnizt allir."

Þá stökk upp Hrómundr harði ok Hrólfr skjóthendi, Svipdagr ok Beigaðr ok Hvítserkr inn hvati, Haklangr inn sétti, Harðrefill inn sjaundi, Haki inn frækni inn áttundi, Vöttr inn mikilaflaði inn níundi, Starólfr hét inn tíundi, Hjalti inn hugprúði inn ellefti, Böðvarr bjarki inn tólfti, ok var hann því svá kallaðr, at hann rýmdi á burt öllum berserkjum Hrólfs konungs vegna þeira ofsa ok ójafnaðar, en drap suma, svá at engi þeira þreifst fyrir honum, því at þeir váru svá sem konur hjá honum, þá á átti at reyna, ok þóttust þó honum ávallt meiri ok sátu ávallt á svikráðum við hann.

Böðvarr bjarki stóð strax upp ok herklæddist ok mælti, at nú væri Hrólfi konungi þörf á stoltum drengjum, — "ok mun þeim öllum duga hjarta ok hugr, sem eigi standa á baki Hrólfs konungs."

Hrólfr konungr sprettr þá upp ok tekr til orða með engum ótta: "Takið oss þann drukk, sem beztr er til, ok skulum vér drekka áðr ok gerast kátir ok sýnum svá, hvaða menn þetta eru, Hrólfs kappar, ok stundum þat eina, at í minni sé vár hreysti, því at hingat hafa sótt inir mestu kappar af öllum löndum, sem í nánd eru, ok inir fræknustu. Segið þat Hjörvarði ok Skuld ok þeira görpum, at vér munum drekka oss glaða, áðr en vér tökum við skattinum."

Svá var gert sem konungrinn mælti.

Skuld svarar: "Ólíkr er Hrólfr konungr, bróðir minn, öllum öðrum, ok er at slíkum helzt skaði, en þó skal til skarar skríða allt at einu."

Svá mikit fannst um Hrólf konung, at hann var lofaðr bæði af vinum sínum ok óvinum.

50. Frá athöfn Böðvars bjarka

Hrólfr konungr sprettr nú ór hásætinu, er hann hafði áðr drukkit um hríð ok allir hans kappar, skilja nú við drukkinn góða at sinni ok eru úti því næst nema Böðvarr bjarki. Hann sjá þeir hvergi ok undrast þat mjök, ok þykkir þeim ekki örvænt, at hann sé annathvárt hertekinn eða drepinn.

Ok þegar sem þeir eru út komnir, brestr í ógurligr bardagi. Hrólfr konungr fylgir sjálfr fram merkjunum ok kappar hans þar með á báðar síður ok allr annarr borgarmúgr, hverr eigi var fár at telja, þó at þeir kæmi til lítils. Þar mátti sjá stór högg í hjálmum ok brynjum, sverð ok spjót mátti þar mörg á lopti sjá, ok svá margr hrævardalr, at þaktar váru allar grundir.

Hjalti inn hugprúði mælti: "Mörg brynja er nú slitin ok mörg vápn brotin ok margr hjálmr spilltr ok margr hraustur riddari af baki stunginn, ok hefir konungr várr gott skap, því at nú er hann svá glaðr sem þá hann drakk öl fastast ok vegr jafnt með báðum höndum, ok er hann mjök ólíkr öðrum konungum í bardögum, því at svá lízt mér sem hann hafi tólf konunga afl, ok margan hraustan mann hefir hann drepit, ok nú má Hjörvarðr konungr sjá þat, at sverðit Sköfnungr bítr, ok gnestr hann nú hátt í þeira hausum."

En náttúra Sköfnungs var sú, at hann kvað við hátt, þá hann kenndi beinanna. Lýstr nú í bardaga allákafan, svá at ekki neitt stendr við Hrólfi konungi ok köppum hans. Hrólfr konungr vegr svá með Sköfnung, at undrum þótti gegna, ok orka nú mjök á liðit Hjörvarðs konungs, ok fellr þat at handamáli.

Þat sjá þeir Hjörvarðr ok menn hans, at björn einn mikill ferr fyrir Hrólfs konungs mönnum ok jafnan þar næst, sem konungrinn var. Hann drepr fleiri menn með sínum hrammi en fimm aðrir kappar konungs. Hrjóta af honum högg ok skotvápn. En hann brýtr undir sik bæði menn ok hesta af liði Hjörvarðs konungs, ok allt þat, sem í nánd er, mylr hann með sínum tönnum, svá at illr kurr kemr í lið Hjörvarðs konungs.

Hjalti litast nú um ok sér eigi Böðvar, félaga sinn, ok mælti til Hrólfs konungs: "Hverju mun þetta gegna, at Böðvarr hlífir sér svá ok kemr eigi næri konunginum, þvílíkan kappa sem vér hugðum hann vera ok hann opt reynzt hefir?"

Hrólfr konungr segir: "Þar nokkurs staðar mun hann vera, sem oss bezt gegnir, ef hann er sjálfráðr. Haltu þinni prýði ok framgöngu, en hallmæl honum ekki, því at engi yðar er hans jafningi, ok áfrý ek þó engan yðar, því at þér eruð allir inir hraustustu kappar."

Hjalti hefr nú á rás ok heim til konungsins herbergja ok sér, hvar hann sitr ok hefst ekki at.

Hjalti mælti: "Hversu lengi skulu vér bíða ins frægasta kappa, ok er þetta mikil ódæmi, at þú stendr ekki á þína réttu fætr ok reynir nú þína styrku armleggi, sem svá eru sterkir sem alibirnir. Upp nú, Böðvarr bjarki ok minn yfirmann, ella mun ek brenna húsit ok sjálfan þik, ok er þetta höfuðskömm, þvílíkr kappi sem þú ert, at konungrinn skuli leggja sik í háska fyrir oss, ok týnir þú svá þínu mikla lofi, sem þú hefir um stund haft."

Böðvarr stóð þá upp ok blés við ok mælti: "Ekki þarftu, Hjalti, at hræða mik, því at ekki em ek enn hræddr, ok nú em ek albúinn at fara. Þá ek var ungr, flýða ek hvárki eld né járn, en eld hefi ek sjaldan reynt, en járngang hefi ek stundum þolat ok fyrir hvárigu gengit hingat til, ok skaltu at sönnu segja, at ek vil fullvel berjast, ok jafnan hefir Hrólfr konungr kallat mik kappa fyrir sínum mönnum. Á ek honum ok margt at launa, fyrst mægð ok tólf bú, er hann gaf mér, þar með marga dýrgripi. Ek drap Agnar berserk ok eigi síðr konung, ok er þat verk haft í minnum," telr nú upp fyrir honum mörg stórvirki, er hann hafði unnit ok banamaðr orðit margra manna, ok bað hann svá til ætla, at hann mundi óhræddr til bardaga ganga. "En þó hygg ek hér við miklu meiri undr at eiga en hvarvetna þar, sem vér höfum áðr komit. En ekki hefir þú konunginum verit svá hagfelldr í þessu tilbragði sem þér þykkir, því at næri mundi nú lagt hafa áðr, hvárir sigrazt hefði, en þér hefir nú orðit meir vitfátt en hitt, at þú mundir ekki vel vilja konunginum, ok engum skyldi öðrum hans kappa enzt hafa þetta nema þér at kalla mik út nema konunginum, ok hvern annan skyldi ek drepit hafa, ok vill nú dragast til þess, sem verða vill, at engi ráð skuli duga. Ek segi þér at sönnu, at nú má ek mörgum hlutum minna lið veita konunginum en áðr þú kallaðir mik upp heðan."

Hjalti sagði: "Þat er ljóst, at mér er vandast við þik ok Hrólf konung, en þó er vant ór at ráða, þá svá fellr."

51. Frá Skuldarbardaga

Eptir þessa eggjan Hjalta stendr Böðvarr upp ok gengr út til bardagans. Er þá björninn horfinn burt úr liðinu, ok tekr nú bardaginn at þyngjast fyrir. Hafði Skuld drottning engum brögðum við komit, á meðan björninn var í liði Hrólfs konungs, þar sem hún sat í sínu svarta tjaldi á seiðhjalli sínum. Skiptir nú svá um sem dimm nótt komi eptir bjartan dag. Sjá nú menn Hrólfs konungs, hvar kemr fram úr liði Hjörvarðs konungs einn ógurligr galti. Hann var eigi minni tilsýndar en þrevett naut ok var úlfgrár at lit, ok flýgr ör af hverju hans burstarhári, ok drepr hann hirðmenn Hrólfs konungs hrönnum niðr með fádæmum.

Böðvarr bjarki ruddist nú um fast ok hjó á tvær hendr ok hugsaði nú ekki annat en vinna sem mest, áðr hann felli, ok fellr nú hverr um þveran annan fyrir honum, ok blóðugar hefir hann báðar sínar axlir ok hlóð valköstum á alla vega í kringum sik. Lét hann líkt sem hann væri óðr. En svá margan mann sem hann drepr ok fleiri aðrir Hrólfs kappar af liði þeira Hjörvarðar ok Skuldar, eru þau ódæmi at, at aldri þverrar lið þeira at heldr, ok er sem þeir hafist ekki at, ok aldri þykkjast þeir hafa komit í slík undr.

Böðvarr mælti: "Drjúgt er liðit Skuldar, ok grunar mik nú, at þeir dauðu sveimi hér ok rísi upp aptr ok berist í móti oss, ok mun þat verða torsótt at berjast við drauga, ok svá margr leggr sem hér er klofinn ok skjöldr rifinn, hjálmr ok brynja í smátt sundr höggvinn ok margr höfðingi í sundr bolaðr, þá eru þeir nú grimmastir inir dauðu viðreignar, ok ekki höfum vér mátt við þessu, enda hvar er sá kappi Hrólfs konungs, sem mér frýði mest hugar ok mik kvaddi optast útgöngu, áðr en ek svaraði honum, ok eigi sé ek hann nú, ok em ek þó eigi vanr at hallmæla mönnum?"

Þá sagði Hjalti: "Þú segir satt, eigi ertu hallmælasamr. Hér stendr sá, sem Hjalti heitir, ok hefi ek nú nokkut verkaefni fyrir höndum, ok er eigi alllangt í millum okkar, ok þarf ek við góðra drengja, því at af mér eru höggnar allar hlífar, fóstbróðir, ok þykkist ek þó allákaft vega, ok get ek nú eigi hefnt allra minna högga, en eigi skal nú við hlífast, ef vér skulum í Valhöll gista í kveld, ok víst höfum vér aldri hitt slík undr fyrir sem hér eru nú, ok hefir oss lengi fyrir boðat þessum tíðendum, sem nú eru fram komin."

Böðvarr bjarki mælti: "Nem, hvat ek segi: Ek hefi barizt í tólf flokkorrostum ok jafnan verit kallaðr fullhugi ok hliðat fyrir engum berserk. Ek hvatta Hrólf konung at sækja heim Aðils konung, ok mættum vér þar nokkurum brögðum, ok var þat lítils vert hjá þessum ófagnaði, en nú er svá lagt til míns hjarta, at mér er ekki jafnglatt at vega sem áðr. Ek mætta Hjörvarði konungi áðan í fyrri hríðinni, svá at okkar fund bar saman, ok kastaði hvárrgi okkar löstum á aðra. Áttu vit vápnaviðskipti um stund. Sendi hann mér lag, hvar ek kennda heljarför, en ek hjó af honum hönd ok fót, ok kom annat höggit á öxl honum, ok klauf ek svá ofan með síðunni ok með hryggnum, en svá brá hann sér við, at hann andvarpaði eigi ok svá sem hann sofnaði um stund, en ek hugða hann dauðan, ok fáir munu slíkir finnast, ok eigi barðist hann síðr ódjarfligar en áðr, ok aldri kann ek at segja, hvat hann eflir. Hér er nú margt manna saman komit á móti oss ríkra ok tíginna, er ór öllum áttum at drífr, svá at eigi má rönd við reisa, en Óðin kann ek ekki at kenna hér enn. Mér er þó mesti grunr á, at hann muni hér sveima í móti oss, herjans sonrinn inn fúli ok inn ótrúi, ok ef nokkurr kynni mér til hans at segja, skylda ek kreista hann sem annan versta ok minnsta mýsling, ok þat illa eitrkvikindi skyldi verða svívirðiliga leikit, ef ek mætti hann höndum taka, ok hverjum mundi vera meiri heipt í hug, ef hann sæi sinn lánardrottin svá út leikinn sem vér sjáum nú?"

Hjalti mælti: "Ekki er forlögin hægt at beygja né á móti náttúrunni at standa," ok hættu þeir svá sínu tali.

52. Fall Hrólfs konungs ok kappa hans

Hrólfr konungr varðist vel ok drengiliga ok af meiri hugprýði en nokkurr maðr vissi dæmi til. Sóttu þeir at honum fast, ok varð sleginn hringr um hann af einvalaliði Hjörvarðs konungs ok Skuldar. Skuld er nú komin til bardagans ok eggjar í ákafa sitt illþýði at sækja at Hrólfi konungi, því at hún sér, at kapparnir eru ekki allnær honum, ok þetta var þat, sem Böðvar bjarka angraði stórliga, at hann gat ekki veitt lið sínum herra, ok svá fleiri kappana, því at þeir váru nú svá fúsir at deyja með honum svá sem at lifa með honum, þá þeir váru í blóma æsku sinnar. Var nú gervöll hirð konungsins fallin, svá at ekki stóð einn upp, en kapparnir flestir særðir til ólífis, ok fór þetta eptir líkendum.

Sagði meistarinn Galterus, at mannligir kraptar máttu ekki standast við slíkum fjanda krapti, utan máttr guðs hefði á móti komit, — "ok stóð þér þat eitt fyrir sigrinum, Hrólfr konungr, at þú hafðir ekki skyn á skapara þínum."

Kom nú á sú galdrahríð, at kapparnir tóku at falla hverr um þveran annan, ok Hrólfr komst ór skjaldborginni ok var svá sem fallinn af mæði. Þarf þat ekki með orðum at lengja, at þar fell Hrólfr konungr ok allir hans kappar með góðum lofstír.

En hvat mikit slag þeir veittu þar, þat verðr ekki með orðum skýrt. Þar fell Hjörvarðr konungr ok allt hans lið, nema fáir níðingar stóðu upp eptir með Skuld. Tók hún svá ríkin Hrólfs konungs undir sik ok stýrði þeim illa ok skamma stund, ok hefndi Elg-Fróði Böðvars bjarka, bróður síns, sem hann hét honum, ok Þórir konungr hundsfótr, sem segir í Fróða þætti, ok fengu mikinn styrk ór Svíaríki af Yrsu drottningu, ok segja menn, at Vöggr hefði þar verit flokksforingi fyrir. Heldu þeir öllum her til Danmerkr á óvart Skuld drottningu. Gátu þeir nát hana höndum, svá at hún kom engum gerningum við, ok allt hennar illþýði drápu þeir, en kvöldu hana ýmisligum píningum ok kómu svá ríkjunum aptr undir dætr Hrólfs konungs, ok helt svá hverr heim til sinna heimkynna.

Var haugr orpinn eptir Hrólf konung ok lagt hjá honum sverðit Sköfnungr ok sinn haugr handa hverjum kappa ok nokkurt vápn hjá.

Ok endar hér sögu Hrólfs konungs kraka ok kappa hans.