12. Viðreign við tröllkonur

Halda þeir nú víða um sumarit, ok varð þeim gott til fjár, en fengu sjó stóran ok storma mikla. En um haustit kómu þeir at stóru landi. Þar var fjörðr mikill ok fjöll stór.

Hörðr mælti: "Hér munum vér á landi sofa."

Hjálmþér mælti í móti. Hörðr kveðst ráða vilja. Var svá gert. Váru tjöld á land borin.

Hjálmþér segir: "Illa skal við þá gera, sem á skipunum eru."

"Eigi skal þat," segir Hörðr.

Hann gekk út á skipin ok bað menn gera sik lystuga ok gaf þeim vín at drekka. Sinn grip gaf hann hverjum þeira. Urðu þeir skjótt drukknir. Hörðr tók mat ok öl ok gekk á land. Hjálmþér gekk í burt ór tjaldinu, er þeir váru sofnaðir, fram með sjónum. Fjall mikit ok ógna hátt stóð við sjóinn, en í miðju fjallinu leit hann standa tröllkonu stórskorna. Hún hafði gullofinn dúk á knjám sér ok kembdi sér með gullkambi. Brunnr var niðr við sjóinn. Hún tók hendi sinni í hann ok þvoði með hár sitt. Hjálmþér kvað vísu:

"Hvert er þat bákn,
er í bjargi sitr
ok sér of konungs sveit?
Enga veit ek
ámátligri
alna fyr jörð ofan."

Hún greiddi hárit frá augum sér ok varð reið við orð hans ok kvað:

"Illa kveðr þú til mín,
því at, inn ungi, munt
fyrst hafðr á seyði
af seggjum þínum.
Með gullofnum dúki
má sjá in glaða mær
þerra sína ljósa lokka."

"Illa er sá dúkr kominn, er þitt hár þerrar ok at þínum glyrnum gengr," segir Hjálmþér ok kvað:

"Mun þik snerta
Snarvendill fyrr
en þú á seyði
setir konungs arfa.
Handar muntu missa
ok hátt æpa,
svá munum vit skilja,
skauð it aumasta."

Hún segir hann margt orð tala svívirðiliga, — "væri hitt tilheyriliga mannligum manni at hafa aðra viðleitni við unga stúlku ok hreinliga en tala illa. Þykki mér þú efniligr maðr, en mér væri forvitni á at prófa ungan mann ok missa minn meydóm ok láta handtéra mik um mittit.

Hún seildist nú hendinni í brunninn. Hjálmþér brá sverðinu ok hjó af henni höndina í úlfliðnum.

Hún rak upp skræk mikinn ok leit í stúfinn ok mælti: "Lítit framaverk er þetta einum ágætum konungssyni at leynast at mér, en þat hlægir mik, at hefnt muni þessa verks, ok mun eigi langt til." Hún kvað:

"Víst gleðr mik eitt,
þótt vitir eigi,
jöfurr inn ógndjarfi,
hvat um er at vera:
Munu systr mínar
at ná gera
út á herskipum
alla menn þína."

Hjálmþér sá á sjóinn ok sá níu tröllkonur svá stórar ok illúðligar, at engar þóttist hann sét hafa þeim líkar. Þær höfðu rifit í sundr öll skipin, en drepit alla mennina ok borit góz allt á land ok váru eigi litlar í starfinu. Þær höfðu heyrt öll orð þeira Hjálmþés ok Ýmu. Þær hétu svá: Hergunnr, Hremsa, Nál ok Nefja, Runa ok Trana, Greip ok Glyrna, Margerðr in níunda. Hún hafði kryppu stóra, ok bar hana hæra en höfuðit. Hún hafði eitt auga, ok stóð þat í miðju enni, ok var kerla ekki frýnilig yfirlits. Hún gekk fyrir þeim systrum. Hún hafði nef ok klær af járni ok tvær tennr álnar langar, ok stóðu fram ór kjapti hennar, en vörrin in neðri tók niðr á bringuna. Þat sá Hjálmþér, at hún mundi mega gefa gildan koss, ef hún kynni svá fyrir sik at koma vörrinni sem hún var stór til. Þær váru stuttklæddar píkurnar ok göptu kjöptunum, en skóku höfuðin.

Hjálmþér hugsaði, at sér mundi eigi svá búit duga, ok gekk ór fjallinu ok fyrir tjalddyrrnar. Þær ganga síðan at tjaldinu. Hjálmþér hugsar, at hann má eigi við þeim öllum. Hann kvað vísu:

"Vak þú, Ölvir,
ef þú vilt víf sjá;
þú ert kossmildr
við konur harðla.
Hér bíða þín
Hrauðungs meyjar.
Hverf þú við,
ef þér hugr dugir."

Ölvir kvað:

"Hvat skal kalls þetta,
hvat þarftu mér bregða,
konungr, um kvensemi,
kátr um miðnætti?
En hverja hýsnoppu,
sem þú á heiðum finnr,
viltu, at þér í sinni
séu allar."

Hörðr mælti: "Stöndum upp, nokkurs mun Hjálmþé nú um vert þykkja." Hergunnr kvað:

"Held ek upp hrömmum,
hér mátt, jöfurr, líta
hendr Hergunnar;
hefi ek negl óskorna;
rifna mun þín ólpa,
ef vit, jöfurr, finnumst;
þér skal eigi kyrrt klappa,
konungr inn suðræni."

Hann kvað:

"Gakk þú framar hóti,
fyrr en þú á seyð dragir
þenna þjóðkonung,
þú ert flagð it ferligsta;
ettu fram járnhrömmum,
ef þú afli treystir,
drósin dulrífa,
en ek mun dvergasmíði."

Í því kómu þeir út. Margerðr ræðr þegar á Ölvi, en hann tekr fast á móti. Hún kvað:

"Illa leikr þú, Ölvir,
eigi ert hæfr vífum;
má eigi fang festa
á fylki vel bornum;
eggjar eru eitrblandnar,
æfr er döglingr,
oddar alblóðgir,
eigi munu vér sigrast."

Hörðr barðist við systrnar sjau. Þær váru fullfimar ok höfðu stórar skálmir hver þeira ok sóttu nú ákaft at honum. Hann varðist drengiliga, ok þar kom um síðir, at hann drap þær allar, enda var hann þá mjök móðr. Hjálmþér átti mjök harðan leik við Hergunni. Hafði hún vænt sax í hendi ok varðist vel. Hann þóttist aldri í meiri mannraun komit hafa sakir mjúkleika hennar, því at hvar sem hann hjó til hennar, kom jafnan á saxit, þar til at hún mæddist. Bárust þá sár á hana, svá at hún flakti öll í sundr af sárum. Hún kallar þá hátt upp ok kvað:

"Hvar ertu, Margerðr,
mær in öflgasta?
Vinnr þú sigr lítinn
á siklings liði;
hryggr er hálflaminn,
en herðar brotnar,
sterkr er stafnbúi,
stökkva mun nú verða."

Þær bregða við hart, ok hleypr hver sem meira mátti ok stigu mjök stórum, en Hörðr eptir upp undir fjallit. Hergunnr sneri þá í móti honum. Hann hjó til hennar, svá at af hraut höfuðit.

"Högg þú allra manna armastr," sagði Margerðr, "mína systur."

"Skammt mun þér til slíks," segir Hörðr. Hann slæmdi til hennar sverðinu ok tók hana sundr í miðju. Veik hann aptr til tjaldsins. Þeir Hjálmþér ok Ölvir váru komnir inn í tjaldit ok sváfu.

Hörðr gekk til sjóvar ok safnar saman skipviðum. Þar af gerði hann hús lítit ok fagrt, þar sem mest skýldu björgin. Þangat bar hann mat ok öl ok öll þeira föng. Síðan gekk hann aptr til þeira. Standa þeir fóstbræðr upp síðan, ok ganga þeir fram með sjónum.

Hjálmþér sá hús upp undir bjarginu. Hann mælti: "Hús er þarna."

Hörðr svarar: "Mun hún ekki þar Hervör, sem þú þreyir eptir."

Þeir ganga í húsit. Þar var sæng ein ok tafl á stóli ok könnur ok ker með. Hörðr gaf þeim at drekka. En þá er þá varði sem minnst, gekk hann út ok skelldi húsinu í lás.

Hjálmþér mælti: "Sveikstu mik nú, Hörðr, ok er illt at eiga þræl at einkavin."

Hann vildi höggva upp húsit, en sverðit beit eigi heldr en hann hyggi í stein. Sátu þeir þar um kyrrt glaðir ok kátir.

13. Hörðr vann risann

Þat er frá Herði at segja, at hann gekk fram með sjónum. Hann sá einn stein stóran í fjörunni ok gat í. Hann litast um ok sér, hvar risi einn ógnarligr kom fram á bjargit ok var eigi sveinsligr yfirlits, því at engan þóttist hann slíkan sét hafa sakir stórskorins höfuðs. Hann hafði háva stöng í hendi ok fram ór flein tvíeggjaðan, fjögurra álna langan. Hann tók niðr at fjörunni, þá hann stóð á bjarginu.

Jötunninn mælti: "Hvar er kögurbörn þau, sem drepit hafa dætr mínar? Gangi þeir nú fram, ef þeir þora, því at slíkt eru in mestu níðingsverk, svá ungar sem þær váru, því at sú var ellst, sem var tólf vetra."

"Hér em ek kominn," segir Hörðr, "ok drap ek þær dætr þínar, ok váru þær heldr miklar fyrir sér, en ek vil leita trausts til þín."

Risinn mælti: "Vel sé þér, vinr, ok ver velkominn ok far hingat."

Hörðr mælti: "Þat get ek með engu móti. Mér hefir ávallt illt verit, en nú batnar lítit um síðan í vár, at ek fór í sjóinn með þeim fóstbræðrum. Réttu heldr til mín stöng þína, ok mun ek taka þar í."

Risinn mælti: "Þat má ek vel gera, því at þau ein skip hafa hér komit, at ek hefi rekit flein í gegnum þau ok dregit þau svá upp at mér, ok mun ek rétta stöngina ofan at þér."

Hörðr tók í sem hann gat. En á meðan þeir höfðu við talazt, hafði hann reyrt sik við steininn með kaðli. Jötunninn rykkti á mjök fast.

Hörðr mælti: "Tak þú á fastara ok betr, félagi. Ekki er ek allléttr."

Jötunninn reiddist ok rak fleininn niðr í bjargit ok rykkir svá fast til, at hann sökk í hamarinn allt at bróklinda, en Herði var við því búit, at hann mundi slitna í sundr bein frá beini.

Risinn mælti: "Þú ert þungr, jafnlítill."

"Vanhertr ertu þá," segir Hörðr.

Jötunninn herðir sik því meir ok brauzt um, þar til at upp losnar steinninn sá, sem Hörðr hafði reyrt sik við, ok hóf hann frá jörðu eigi minna en sex faðma. Í því slapp af fleininum, en jötunninn datt á bak aptr, en Hörðr ofan með steininum, ok lá hann lengi í óviti.

En er hann raknaði við, sagði hann: "Miklu ósterkari ertu en ek meinti, jafnstórr, ok kannt lítit, er þú kemr mér eigi upp á bjargit. Hafðu mín ráð ok gakk niðr í tóna í bjargit ok lút vel áfram ok teyg þik sem mest."

Risinn lét at þessu ginnast ok ferr ofan í tóna ok teygir hálsinn, en réttir stöngina ofan fyrir. Hörðr tók í stöngina ok kippti risanum ofan fyrir bjargit, svá at brotnaði í honum hvert bein. En Hörðr leysti sik ok rann þegar upp bjargit ok kom at helli stórum. Þar var Ýma fyrir ok fell til fóta honum. Hann gaf henni líf. Þar var hann um vetrinn í hellinum. Þar var nóg gull ok silfr, er jötunninn hafði átt, en at vári komanda tók hann þar hring mætan ok skikkju ok sjóð stóran með gulli. Ýmu gaf hann hellinn ok góz allt. Hún bað hann nefna sik, ef hann þyrfti liðs við. Hörðr gekk þaðan ok lauk upp húsinu. Hjálmþér varð honum feginn. Eigi hafði hann munat til Hervarar á þeim vetri. Skip hafði Hörðr gert þeim um vetrinn. Þeir létu þá í haf. Skipit fór jafnhart í móti vindi sem undan.