Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 13 Index Previous Next
|
1
[य] गार्हस्द्यं धर्मम अखिलं परब्रूहि भरतर्षभ ऋथ्धिम आप्नॊति किं कृत्वा मनुष्य इह पार्दिव 2 [भ] अत्र ते वर्तयिष्यामि पुरावृत्तं जनाधिप वासुथेवस्य संवाथं पृदिव्याश चैव भारत 3 संस्तूय पृदिवीं थेवीं वासुथेवः परतापवान पप्रच्छ भरतश्रेष्ठ यथ एतत पृच्छसे ऽथय माम 4 [वासुथेव] गार्हस्द्यं धर्मम आश्रित्य मया वा मथ्विधेन वा किम अवश्यं धरे कार्यं किं वा कृत्वा सुखी भवेत 5 [प] ऋषयः पितरॊ थेवा मनुष्याश चैव माधव इज्याश चैवार्चनीयाश च यदा चैवं निबॊध मे 6 सथा यज्ञेन थेवांश च आतिद्येन च मानवान छन्थतश च यदा नित्यम अर्हान युञ्जीत नित्यशः तेन हय ऋषिगणाः परीता भवन्ति मधुसूथन 7 नित्यम अग्निं परिचरेथ अभुक्त्वा बलिकर्म च कुर्यात तदैव थेवा वै परीयन्ते मधुसूथन 8 कुर्याथ अहर अहः शराथ्धम अन्नाथ्येनॊथकेन वा पयॊ मूलफलैर वापि पितॄणां परीतिम आहरन 9 सिथ्धान्नाथ वैश्वथेवं वै कुर्याथ अग्नौ यदाविधि अग्नीषॊमं वैश्वथेवं धान्वन्तर्यम अनन्तरम 10 परजानां पतये चैव पृदग घॊमॊ विधीयते तदैव चानुपूर्व्येण बलिकर्म परयॊजयेत 11 थक्षिणायां यमायेह परतीच्यां वरुणाय च सॊमाय चाप्य उथीच्यां वै वास्तुमध्ये थविजातये 12 धन्वन्तरेः पराग उथीच्यां पराच्यां शक्राय माधव मनॊर वै इति च पराहुर बलिं थवारे गृहस्य वै मरुथ्भ्यॊ थेवताभ्यश च बलिम अन्तर गृहे हरेत 13 तदैव विश्वे थेवेभ्यॊ बलिम आकाशतॊ हरेत निशाचरेभ्यॊ भूतेभ्यॊ बलिं नक्तं तदा हरेत 14 एवं कृत्वा बलिं सम्यग थथ्याथ भिक्षां थविजातये अलाभे बराह्मणस्याग्नाव अग्रम उत्क्षिप्य निक्षिपेत 15 यथा शराथ्धं पितृभ्यश च थतुम इच्छेत मानवः तथा पश्चात परकुर्वीत निवृत्ते शराथ्धकर्मणि 16 पितॄन संतर्पयित्वा तु बलिं कुर्याथ विधानतः वैश्वथेवं ततः कुर्यात पश्चाथ बराह्मण वाचनम 17 ततॊ ऽननेनावशेषेण भॊजयेथ अतिदीन अपि अर्चा पूर्वं महाराज ततः परीणाति मानुषान 18 अनित्यं हि सदितॊ यस्मात तस्माथ अतिदिर उच्यते 19 आचार्यस्य पितुश चैव सख्युर आप्तस्य चातिदेः इथम अस्ति गृहे मह्यम इति नित्यं निवेथयेत 20 ते यथ वथेयुस तत कुर्याथ इति धर्मॊ विधीयते गृहस्दः पुरुषः कृष्ण शिष्टाशी च सथा भवेत 21 राजर्त्विजं सनातकं च गुरुं शवशुरम एव च अर्चयेन मधुपर्केण परिसंवत्सरॊषितान 22 शवभ्यश चश्व पचेभ्यश च वयॊभ्यश चावपेथ भुवि वैश्वथेवं हि नामैतत सायंप्रातर विधीयते 23 एतांस तु धर्मान गार्हस्दान यः कुर्याथ अनसूयकः स इहर्थ्धिं परां पराप्य परेत्य नाके महीयते 24 [भ] इति भूमेर वचः शरुत्वा वासुथेवः परतापवान तदा चकार सततं तवम अप्य एवं समाचर 25 एवं गृहस्द धर्मं तवं चेतयानॊ नराधिप इह लॊके यशः पराप्य परेत्य सवर्गम अवाप्स्यसि |
1
[y] gārhasthyaṃ dharmam akhilaṃ prabrūhi bharatarṣabha ṛddhim āpnoti kiṃ kṛtvā manuṣya iha pārthiva 2 [bh] atra te vartayiṣyāmi purāvṛttaṃ janādhipa vāsudevasya saṃvādaṃ pṛthivyāś caiva bhārata 3 saṃstūya pṛthivīṃ devīṃ vāsudevaḥ pratāpavān papraccha bharataśreṣṭha yad etat pṛcchase 'dya mām 4 [vāsudeva] gārhasthyaṃ dharmam āśritya mayā vā madvidhena vā kim avaśyaṃ dhare kāryaṃ kiṃ vā kṛtvā sukhī bhavet 5 [p] ṛṣayaḥ pitaro devā manuṣyāś caiva mādhava ijyāś caivārcanīyāś ca yathā caivaṃ nibodha me 6 sadā yajñena devāṃś ca ātithyena ca mānavān chandataś ca yathā nityam arhān yuñjīta nityaśaḥ tena hy ṛṣigaṇāḥ prītā bhavanti madhusūdana 7 nityam agniṃ paricared abhuktvā balikarma ca kuryāt tathaiva devā vai prīyante madhusūdana 8 kuryād ahar ahaḥ śrāddham annādyenodakena vā payo mūlaphalair vāpi pitṝṇāṃ prītim āharan 9 siddhānnād vaiśvadevaṃ vai kuryād agnau yathāvidhi agnīṣomaṃ vaiśvadevaṃ dhānvantaryam anantaram 10 prajānāṃ pataye caiva pṛthag ghomo vidhīyate tathaiva cānupūrvyeṇa balikarma prayojayet 11 dakṣiṇāyāṃ yamāyeha pratīcyāṃ varuṇāya ca somāya cāpy udīcyāṃ vai vāstumadhye dvijātaye 12 dhanvantareḥ prāg udīcyāṃ prācyāṃ śakrāya mādhava manor vai iti ca prāhur baliṃ dvāre gṛhasya vai marudbhyo devatābhyaś ca balim antar gṛhe haret 13 tathaiva viśve devebhyo balim ākāśato haret niśācarebhyo bhūtebhyo baliṃ naktaṃ tathā haret 14 evaṃ kṛtvā baliṃ samyag dadyād bhikṣāṃ dvijātaye alābhe brāhmaṇasyāgnāv agram utkṣipya nikṣipet 15 yadā śrāddhaṃ pitṛbhyaś ca datum iccheta mānavaḥ tadā paścāt prakurvīta nivṛtte śrāddhakarmaṇi 16 pitṝn saṃtarpayitvā tu baliṃ kuryād vidhānataḥ vaiśvadevaṃ tataḥ kuryāt paścād brāhmaṇa vācanam 17 tato 'nnenāvaśeṣeṇa bhojayed atithīn api arcā pūrvaṃ mahārāja tataḥ prīṇāti mānuṣān 18 anityaṃ hi sthito yasmāt tasmād atithir ucyate 19 ācāryasya pituś caiva sakhyur āptasya cātitheḥ idam asti gṛhe mahyam iti nityaṃ nivedayet 20 te yad vadeyus tat kuryād iti dharmo vidhīyate gṛhasthaḥ puruṣaḥ kṛṣṇa śiṣṭāśī ca sadā bhavet 21 rājartvijaṃ snātakaṃ ca guruṃ śvaśuram eva ca arcayen madhuparkeṇa parisaṃvatsaroṣitān 22 śvabhyaś caśva pacebhyaś ca vayobhyaś cāvaped bhuvi vaiśvadevaṃ hi nāmaitat sāyaṃprātar vidhīyate 23 etāṃs tu dharmān gārhasthān yaḥ kuryād anasūyakaḥ sa iharddhiṃ parāṃ prāpya pretya nāke mahīyate 24 [bh] iti bhūmer vacaḥ śrutvā vāsudevaḥ pratāpavān tathā cakāra satataṃ tvam apy evaṃ samācara 25 evaṃ gṛhastha dharmaṃ tvaṃ cetayāno narādhipa iha loke yaśaḥ prāpya pretya svargam avāpsyasi |