Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 13 Index Previous Next
|
1
[भ] ये च गाः संप्रयच्छन्ति हुतशिष्टाशिनश च ये तेषां सत्राणि यज्ञाश च नित्यम एव युधिष्ठिर 2 ऋते थधिघृतेनेह न यज्ञः संप्रवर्तते तेन यज्ञस्य यज्ञत्वम अतॊ मूलं च लक्ष्यते 3 थानानाम अपि सर्वेषां गवां थानं परशस्यते गावः शरेष्ठाः पवित्राश च पावनं हय एतथ उत्तमम 4 पुष्ट्य अर्दम एताः सेवेत शान्त्य अर्दम अपि चैव ह पयॊ थधिघृतं यासां सर्वपापप्रमॊचनम 5 गावस तेजः परं परॊक्तम इह लॊके परत्र च न गॊभ्यः परमं किं चित पवित्रं पुरुषर्षभ 6 अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम पितामहस्य संवाथम इन्थ्रस्य च युधिष्ठिर 7 परा भूतेषु थैत्येषु शक्रे तरिभुवनेश्वरे परजाः समुथिताः सर्वाः सत्यधर्मपरायणाः 8 अदर्षयः स गन्धर्वाः किंनरॊरगराक्षसाः थेवासुरसुपर्णाश च परजानां पतयस तदा पर्युपासन्त कौरव्य कथा चिथ वै पितामहम 9 नारथः पर्वतश चैव विश्वावसुहहाहुहू थिव्यतानेषु गायन्तः पर्युपासन्त तं परभुम 10 तत्र थिव्यानि पुष्पाणि परावहत पवनस तदा आजह्रुर ऋतवश चापि सुगन्धीनि पृदक पृदक 11 तस्मिन थेवसमावाये सर्वभूतसमागमे थिव्यवाथित्र संघुष्टे थिव्यस्त्री चारणावृते इन्थ्रः पप्रच्छ थेवेशम अभिवाथ्य परणम्य च 12 थेवानां भगवन कस्माल लॊकेशानां पितामह उपरिष्टाथ गवां लॊक एतथ इच्छामि वेथितुम 13 किं तपॊ बरह्मचर्यं वा गॊभिः कृतम इहेश्वर थेवानाम उपरिष्टाथ यथ वसन्त्य अरजसः सुखम 14 तत्र परॊवाच तं बरह्मा शक्रं बलनिसूथनम अवज्ञातास तवया नित्यं गावॊ बलनिसूथन 15 तेन तवम आसां माहात्म्यं न वेत्द शृणु तत परभॊ गवां परभावं परमं माहात्म्यं च सुरर्षभ 16 यज्ञाङ्गं कदिता गावॊ यज्ञ एव च वासव एताभिश चाप्य ऋते यज्ञॊ न परवर्तेत कदं चन 17 धारयन्ति परजाश चैव पयसा हविषा तदा एतासां तनयाश चापि कृषियॊगम उपासते 18 जनयन्ति च धान्यानि बीजानि विविधानि च ततॊ यज्ञाः परवर्तन्ते हव्यं कव्यं च सर्वशः 19 पयॊ थधिघृतं चैव पुण्याश चैताः सुराधिप वहन्ति विविधान भारान कषुत कृष्णा परिपीडिताः 20 मुनींश च धारयन्तीह परजाश चैवापि कर्मणा वासवाकूट वाहिन्यः कर्मणा सुकृतेन च उपरिष्टात ततॊ ऽसमाकं वसन्त्य एताः सथैव हि 21 एतत ते कारणं शक्र निवासकृतम अथ्य वै गवां थेवॊपरिष्टाथ धि समाख्यातं शतक्रतॊ 22 एता हि वरथत्ताश च वरथाश चैव वासव सौरभ्यः पुण्यकर्मिण्यः पावनाः शुभलक्षणाः 23 यथर्दं गा गताश चैव सौरभ्यः सुरसत्तम तच च मे शृणु कार्त्स्न्येन वथतॊ बलसूथन 24 पुरा थेवयुगे तात थैत्येन्थ्रेषु महात्मसु तरीँल लॊकान अनुशासत्सु विष्णौ गर्भत्वम आगते 25 अथित्यास तप्यमानायास तपॊ घॊरं सुशुश्चरम पुत्रार्दम अमर शरेष्ठ पाथेनैकेन नित्यथा 26 तां तु थृष्ट्वा महाथेवीं तप्यमानां महत तपः थक्षस्य थुहिता थेवी सुरभिर नाम नामतः 27 अतप्यत तपॊ घॊरं हृष्टा धर्मपरायणा कैलासशिखरे रम्ये थेवगन्धर्वसेविते 28 वयतिष्ठथ एकपाथेन परमं यॊगम आस्दिता थशवर्षसहस्राणि थशवर्षशतानि च 29 संतप्तास तपसा तस्या थेवाः सर्षिमहॊरगाः तत्र गत्वा मया सार्धं पर्युपासन्त तां शुभाम 30 अदाहम अब्रुवं तत्र थेवीं तां तपसान्विताम किमर्दं तप्यते थेवि तपॊ घॊरम अनिन्थिते 31 परीतस ते ऽहं महाभागे तपसानेन शॊभने वरयस्व वरं थेवि थातास्मीति पुरंथर 32 [सुरभी] वरेण भगवन मह्यं कृतं लॊकपितामह एष एव वरॊ मे ऽथय यत परीतॊ ऽसि ममानघ 33 [बर] ताम एवं बरुवतीं थेवीं सुरभीं तरिथशेश्वर परत्यव्रुवं यथ थेवैन्थ्र तन निबॊध शचीपते 34 अलॊभ काम्यया थेवि तपसा च शुभेन ते परसन्नॊ ऽहं वरं तस्माथ अमरत्वं थथानि ते 35 तरयाणाम अपि लॊकानाम उपरिष्टान निवत्स्यसि मत्प्रसाथाच च विख्यातॊ गॊलॊकः स भविष्यति 36 मानुषेषु च कुर्वाणाः परजाः कर्मसुतास तव निवत्स्यन्ति महाभागे सर्वा थुहितरश च ते 37 मनसा चिन्तिता भॊगास तवया वै थिव्यमानुषाः यच च सवर्गसुखं थेवि तत ते संपत्स्यते शुभे 38 तस्या लॊकाः सहस्राक्ष सर्वकामसमन्विताः न तत्र करमते मृत्युर न जरा न च पावकः न थैन्यं नाशुभं किं चिथ विथ्यते तत्र वासव 39 तत्र थिव्यान्य अरण्यानि थिव्यानि भवनानि च विमानानि च युक्तानि कामगानि च वासव 40 वरतैश च विविधैः पुण्यैस तदा तीर्दानुसेवनात तपसा महता चैव सुकृतेन च कर्मणा शक्यः समासाथयितुं गॊलॊकः पुष्करेक्षण 41 एतत ते सर्वम आख्यातं मया शक्रानुपृच्छते न ते परिभवः कार्यॊ गवाम अरिनिसूथन 42 [भ] एतच छरुत्वा सहस्राक्षः पूजयाम आस नित्यथा गाश चक्रे बहुमानं च तासु नित्यं युधिष्ठिर 43 एतत ते सर्वम आख्यातं पावनं च महाथ्युते पवित्रं परमं चापि गवां माहात्म्यम उत्तमम कीर्तितं पुरुषव्याघ्र सर्वपापविनाशनम 44 य इथं कदयेन नित्यं बराह्मणेभ्यः समाहितः हव्यकव्येषु यज्ञेषु पितृकार्येषु चैव ह सार्वकामिकम अक्षय्यं पितॄंस तस्यॊपतिष्ठति 45 गॊषु भक्तश च लभते यथ यथ इच्छति मानवः सत्रियॊ ऽपि भक्ता या गॊषु ताश च कामान अवाप्नुयुः 46 पुत्रार्दी लभते पुत्रं कन्या पतिम अवाप्नुयात धनार्दी लभते वित्तं धर्मार्दी धर्मम आप्नुयात 47 विथ्यार्दी पराप्नुयाथ विथ्यां सुखार्दी पराप्नुयात सुखम न किं चिथ थुर्लभं चैव गवां भक्तस्य भारत |
1
[bh] ye ca gāḥ saṃprayacchanti hutaśiṣṭāśinaś ca ye teṣāṃ satrāṇi yajñāś ca nityam eva yudhiṣṭhira 2 ṛte dadhighṛteneha na yajñaḥ saṃpravartate tena yajñasya yajñatvam ato mūlaṃ ca lakṣyate 3 dānānām api sarveṣāṃ gavāṃ dānaṃ praśasyate gāvaḥ śreṣṭhāḥ pavitrāś ca pāvanaṃ hy etad uttamam 4 puṣṭy artham etāḥ seveta śānty artham api caiva ha payo dadhighṛtaṃ yāsāṃ sarvapāpapramocanam 5 gāvas tejaḥ paraṃ proktam iha loke paratra ca na gobhyaḥ paramaṃ kiṃ cit pavitraṃ puruṣarṣabha 6 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam pitāmahasya saṃvādam indrasya ca yudhiṣṭhira 7 parā bhūteṣu daityeṣu śakre tribhuvaneśvare prajāḥ samuditāḥ sarvāḥ satyadharmaparāyaṇāḥ 8 atharṣayaḥ sa gandharvāḥ kiṃnaroragarākṣasāḥ devāsurasuparṇāś ca prajānāṃ patayas tathā paryupāsanta kauravya kadā cid vai pitāmaham 9 nāradaḥ parvataś caiva viśvāvasuhahāhuhū divyatāneṣu gāyantaḥ paryupāsanta taṃ prabhum 10 tatra divyāni puṣpāṇi prāvahat pavanas tathā ājahrur ṛtavaś cāpi sugandhīni pṛthak pṛthak 11 tasmin devasamāvāye sarvabhūtasamāgame divyavāditra saṃghuṣṭe divyastrī cāraṇāvṛte indraḥ papraccha deveśam abhivādya praṇamya ca 12 devānāṃ bhagavan kasmāl lokeśānāṃ pitāmaha upariṣṭād gavāṃ loka etad icchāmi veditum 13 kiṃ tapo brahmacaryaṃ vā gobhiḥ kṛtam iheśvara devānām upariṣṭād yad vasanty arajasaḥ sukham 14 tatra provāca taṃ brahmā śakraṃ balanisūdanam avajñātās tvayā nityaṃ gāvo balanisūdana 15 tena tvam āsāṃ māhātmyaṃ na vettha śṛṇu tat prabho gavāṃ prabhāvaṃ paramaṃ māhātmyaṃ ca surarṣabha 16 yajñāṅgaṃ kathitā gāvo yajña eva ca vāsava etābhiś cāpy ṛte yajño na pravartet kathaṃ cana 17 dhārayanti prajāś caiva payasā haviṣā tathā etāsāṃ tanayāś cāpi kṛṣiyogam upāsate 18 janayanti ca dhānyāni bījāni vividhāni ca tato yajñāḥ pravartante havyaṃ kavyaṃ ca sarvaśaḥ 19 payo dadhighṛtaṃ caiva puṇyāś caitāḥ surādhipa vahanti vividhān bhārān kṣut kṛṣṇā paripīḍitāḥ 20 munīṃś ca dhārayantīha prajāś caivāpi karmaṇā vāsavākūṭa vāhinyaḥ karmaṇā sukṛtena ca upariṣṭāt tato 'smākaṃ vasanty etāḥ sadaiva hi 21 etat te kāraṇaṃ śakra nivāsakṛtam adya vai gavāṃ devopariṣṭād dhi samākhyātaṃ śatakrato 22 etā hi varadattāś ca varadāś caiva vāsava saurabhyaḥ puṇyakarmiṇyaḥ pāvanāḥ śubhalakṣaṇāḥ 23 yadarthaṃ gā gatāś caiva saurabhyaḥ surasattama tac ca me śṛṇu kārtsnyena vadato balasūdana 24 purā devayuge tāta daityendreṣu mahātmasu trīṁl lokān anuśāsatsu viṣṇau garbhatvam āgate 25 adityās tapyamānāyās tapo ghoraṃ suśuścaram putrārtham amara śreṣṭha pādenaikena nityadā 26 tāṃ tu dṛṣṭvā mahādevīṃ tapyamānāṃ mahat tapaḥ dakṣasya duhitā devī surabhir nāma nāmataḥ 27 atapyata tapo ghoraṃ hṛṣṭā dharmaparāyaṇā kailāsaśikhare ramye devagandharvasevite 28 vyatiṣṭhad ekapādena paramaṃ yogam āsthitā daśavarṣasahasrāṇi daśavarṣaśatāni ca 29 saṃtaptās tapasā tasyā devāḥ sarṣimahoragāḥ tatra gatvā mayā sārdhaṃ paryupāsanta tāṃ śubhām 30 athāham abruvaṃ tatra devīṃ tāṃ tapasānvitām kimarthaṃ tapyate devi tapo ghoram anindite 31 prītas te 'haṃ mahābhāge tapasānena śobhane varayasva varaṃ devi dātāsmīti puraṃdara 32 [surabhī] vareṇa bhagavan mahyaṃ kṛtaṃ lokapitāmaha eṣa eva varo me 'dya yat prīto 'si mamānagha 33 [br] tām evaṃ bruvatīṃ devīṃ surabhīṃ tridaśeśvara pratyavruvaṃ yad devaindra tan nibodha śacīpate 34 alobha kāmyayā devi tapasā ca śubhena te prasanno 'haṃ varaṃ tasmād amaratvaṃ dadāni te 35 trayāṇām api lokānām upariṣṭān nivatsyasi matprasādāc ca vikhyāto golokaḥ sa bhaviṣyati 36 mānuṣeṣu ca kurvāṇāḥ prajāḥ karmasutās tava nivatsyanti mahābhāge sarvā duhitaraś ca te 37 manasā cintitā bhogās tvayā vai divyamānuṣāḥ yac ca svargasukhaṃ devi tat te saṃpatsyate śubhe 38 tasyā lokāḥ sahasrākṣa sarvakāmasamanvitāḥ na tatra kramate mṛtyur na jarā na ca pāvakaḥ na dainyaṃ nāśubhaṃ kiṃ cid vidyate tatra vāsava 39 tatra divyāny araṇyāni divyāni bhavanāni ca vimānāni ca yuktāni kāmagāni ca vāsava 40 vrataiś ca vividhaiḥ puṇyais tathā tīrthānusevanāt tapasā mahatā caiva sukṛtena ca karmaṇā śakyaḥ samāsādayituṃ golokaḥ puṣkarekṣaṇa 41 etat te sarvam ākhyātaṃ mayā śakrānupṛcchate na te paribhavaḥ kāryo gavām arinisūdana 42 [bh] etac chrutvā sahasrākṣaḥ pūjayām āsa nityadā gāś cakre bahumānaṃ ca tāsu nityaṃ yudhiṣṭhira 43 etat te sarvam ākhyātaṃ pāvanaṃ ca mahādyute pavitraṃ paramaṃ cāpi gavāṃ māhātmyam uttamam kīrtitaṃ puruṣavyāghra sarvapāpavināśanam 44 ya idaṃ kathayen nityaṃ brāhmaṇebhyaḥ samāhitaḥ havyakavyeṣu yajñeṣu pitṛkāryeṣu caiva ha sārvakāmikam akṣayyaṃ pitṝṃs tasyopatiṣṭhati 45 goṣu bhaktaś ca labhate yad yad icchati mānavaḥ striyo 'pi bhaktā yā goṣu tāś ca kāmān avāpnuyuḥ 46 putrārthī labhate putraṃ kanyā patim avāpnuyāt dhanārthī labhate vittaṃ dharmārthī dharmam āpnuyāt 47 vidyārthī prāpnuyād vidyāṃ sukhārthī prāpnuyāt sukham na kiṃ cid durlabhaṃ caiva gavāṃ bhaktasya bhārata |