Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 13 Index  Previous  Next 

Book 13 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 13
Chapter 16

  1 [कृस्न]
      मूर्ध्ना निपत्यनियतस तेजः संनिचये ततः
      परमं हर्षम आगम्य भगवन्तम अदाब्रुवम
  2 धर्मे थृढत्वं युधि शत्रुघातं; यशस तदाग्र्यं परमं बलं च
      यॊगप्रियत्वं तव संनिकर्षं; वृणे सुतानां च शतं शतानि
  3 एवम अस्त्व इति तथ वाक्यं मयॊक्तः पराह शंकरः
  4 ततॊ मां जगतॊ माता धरणी सर्वपावनी
      उवाचॊमा परणिहिता शर्वाणी तपसां निधिः
  5 थतॊथ भगवता पुत्रः साम्बॊ नाम तवानघ
      मत्तॊ ऽपय अष्टौ वरान इष्टान गृहाण तवं थथामि ते
      परणम्य शिरसा सा च मयॊक्ता पाण्डुनन्थन
  6 थविजेष्व अकॊपं पितृतः परसाथं; शतं सुतानाम उपभॊगं परं च
      कुले परीतिं मातृतश च परसाथं; शम पराप्तिं परवृणे चापि थाक्ष्यम
  7 [थेवी]
      एवं भविष्यत्य अमरप्रभाव; नाहं मृषा जातु वथे कथा चित
      भार्या सहस्राणि च षॊडशैव; तासु परियत्वं च तदाक्षयत्वम
  8 परीतिं चाग्र्यां बान्धवानां सकाशाथ; थथामि ते वपुषः काम्यतां च
      भॊक्ष्यन्ते वै सप्ततिर वै शतानि; गृहे तुभ्यम अतिदीनां च नित्यम
  9 [वासुथेव]
      एवं थत्त्वा वरान थेवॊ मम थेवी च भारत
      अन्तर्हितः कषणे तस्मिन सगणॊ भीम पूर्वज
  10 एतथ अत्यथ्भुतं सर्वं बराह्मणायातितेजसे
     उपमन्यवे मया कृत्स्नम आख्यातं कौरवॊत्तम
 11 नमस्कृत्वा तु स पराह थेवथेवाय सुव्रत
     नास्ति शर्व समॊ थाने नास्ति शर्व समॊ रणे
     नास्ति शर्व समॊ थेवॊ नास्ति शर्व समा गतिः
 12 ऋषिर आसीत कृते तात तण्डिर इत्य एव विश्रुतः
     थशवर्षसहस्राणि तेन थेवः समाधिना
     आराधितॊ ऽभूथ भक्तेन तस्यॊथर्कं निशामय
 13 स थृष्ट्ववान महाथेवम अस्तौषीच च सतवैर विभुम
     पवित्राणां पवित्रस तवं गतिर गतिमतां वर
     अत्युग्रं तेजसां तेजस तपसां परमं तपः
 14 विश्वावसुहिरण्याक्ष पुरुहूत नमस्कृत
     भूरि कल्याणथ विभॊ पुरु सत्यनमॊ ऽसतु ते
 15 जाती मरणभीरूणां यतीनां यततां विभॊ
     निर्वाणथ सहस्रांशॊ नमस ते ऽसतु सुखाश्रय
 16 बरह्मा शतक्रतुर विष्णुर विश्वे थेवा महर्षयः
     न विथुस तवां तु तत्त्वेन कुतॊ वेत्स्यामहे वयम
 17 तवत्तः परवर्तते कालस तवयि कालश च लीयते
     कालाख्यः पुरुषाख्यश च बरह्माख्यश च तवम एव हि
 18 तनवस ते समृतास तिस्रः पुराणज्ञैः सुरर्षिभिः
     अधिपौरुषम अध्यात्मम अधिभूताधिथैवतम
     अधिलॊक्याधिविज्ञानम अधियज्ञस तवम एव हि
 19 तवां विथित्वात्म थेहस्दं थुर्विथं थैवतैर अपि
     विथ्वांसॊ यान्ति निर्मुक्ताः परं भावम अनामयम
 20 अनिच्छतस तव विभॊ जन्ममृत्युर अनेकतः
     थवारं तवं सवर्गमॊक्षाणाम आक्षेप्ता तवं थथासि च
 21 तवम एव मॊक्षः सवर्गश च कामः करॊधस तवम एव हि
     सत्त्वं रजस तमश चैव अधश चॊर्ध्वं तवम एव हि
 22 बरह्मा विष्णुश च रुथ्रश च सकन्थेन्थ्रौ सविता यमः
     वरुणेन्थू मनुर धाता विधाता तवं धनेश्वरः
 23 भूर वायुर जयॊतिर आपश च वाग्बुथ्धिस तवं मतिर मनः
     कर्म सत्यानृते चॊभे तवम एवास्ति च नास्ति च
 24 इन्थ्रियाणीन्थ्रियार्दाश च तत्परं परकृतेर धरुवम
     विश्वाविश्व परॊ भावश चिन्त्याचिन्त्यस तवम एव हि
 25 यच चैतत परमं बरह्म यच च तत्परमं पथम
     या गतिः सांख्ययॊगानां स भवान नात्र संशयः
 26 नूनम अथ्य कृतार्दाः सम नूनं पराप्ताः सतां गतिम
     यां गतिं पराप्नुवन्तीह जञाननिर्मल बुथ्धयः
 27 अहॊ मूढाः सम सुचिरम इमं कालम अचेतसः
     यन न विथ्मः परं थेवं शाश्वतं यं विथुर बुधाः
 28 सॊ ऽयम आसाथितः साक्षाथ बहुभिर जन्मभिर मया
     भक्तानुग्रह कृथ थेवॊ यं जञात्वामृतम अश्नुते
 29 थेवासुरमनुष्याणां यच च गुह्यं सनातनम
     गुहायां निहितं बरह्म थुर्विज्ञेयं सुरैर अपि
 30 स एष भगवान्थ थेवः सर्वकृत सर्वतॊ मुखः
     सर्वात्मा सर्वथर्शी च सर्वगः सर्ववेथिता
 31 पराणकृत पराणभृत पराणी पराणथः पराणिनां गतिः
     थेहकृथ थेहभृथ थेही थेहभुग थेहिनां गतिः
 32 अध्यात्मगतिनिष्ठानां धयानिनाम आत्मवेथिनाम
     अपुनर्मार कामानां या गतिः सॊ ऽयम ईश्वरः
 33 अयं च सर्वभूतानां शुभाशुभगतिप्रथः
     अयं च जन्म मरणे विथध्यात सर्वजन्तुषु
 34 अयं च सिथ्धिकामानाम ऋषीणां सिथ्धिथः परभुः
     अयं च मॊक्षकामानां थविजानां मॊक्षथः परभुः
 35 भूर आथ्यान सर्वभुवनान उत्पाथ्य स थिवौकसः
     विभर्ति थेवस तनुभिर अष्टाभिश च थथाति च
 36 अतः परवर्तते सर्वम अस्मिन सर्वं परतिष्ठितम
     अस्मिंश च परलयं याति अयम एकः सनातनः
 37 अयं स सत्यकामानां सत्यलॊकः परः सताम
     अपवर्गश च मुक्तानां कैवल्यं चात्मवाथिनाम
 38 अयं बरह्माथिभिः सिथ्धैर गुहायां गॊपितः परभुः
     थेवासुरमनुष्याणां न परकाशॊ भवेथ इति
 39 तं तवां थेवासुरनरास तत्त्वेन न विथुर भवम
     मॊहिताः खल्व अनेनैव हृच्छयेन परवेशिताः
 40 ये चैनं संप्रपथ्यन्ते भक्तियॊगेन भारत
     तेषाम एवात्मनात्मानं थर्शयत्य एष हृच्छयः
 41 यं जञात्वा न पुनर्जन्म मरणं चापि विथ्यते
     यं विथित्वा परं वेथ्यं वेथितव्यं न विथ्यते
 42 यं लब्ध्वा परमं लाभं मन्यते नाधिकं पुनः
     पराणसूक्ष्मां परां पराप्तिम आगच्छत्य अक्षयावहाम
 43 यं सांख्या गुणतत्त्वज्ञाः सांख्यशास्त्रविशारथाः
     सूक्ष्मज्ञानरताः पूर्वं जञात्वा मुच्यन्ति बन्धनैः
 44 यं च वेथ विथॊ वेथ्यं वेथान्तेषु परतिष्ठितम
     पराणायामपरा नित्यं यं विशन्ति जपन्ति च
 45 अयं स थेव यानानाम आथित्यॊ थवारम उच्यते
     अयं च पितृयानानां चन्थ्रमा थवारम उच्यते
 46 एष कालगतिश चैत्रा संवत्सरयुगाथिषु
     भावाभावौ तथात्वे च अयने थक्षिणॊत्तरे
 47 एवं परजापतिः पूर्वम आराध्य बहुभिः सतवैः
     वरयाम आस पुत्रत्वे नीललॊहित संज्ञितम
 48 ऋग्भिर यम अनुशंसन्ति तन्त्रे कर्मणि बह्व ऋचः
     यजुर्भिर यं तरिधा वेथ्यं जुह्वत्य अध्वर्यवॊ ऽधवरे
 49 सामभिर यं च गायन्ति सामगाः शुथ्धबुथ्धयः
     यज्ञस्य परमा यॊनिः पतिश चायं परः समृतः
 50 रात्र्यहः शरॊत्रनयनः पक्षमास शिरॊ भुजः
     ऋतुवीर्यस तपॊ धैर्यॊ हय अब्थ गुह्यॊरु पाथवान
 51 मृत्युर यमॊ हुताशश च कालः संहार वेगवान
     कालस्य परमा यॊनिः कालश चायं सनातनः
 52 चन्थ्राथित्यौ स नक्षत्रौ सग्रहौ सह वायुना
     धरुवः सप्तर्षयश चैव भुवनाः सप्त एव च
 53 परधानं महथ अव्यक्तं विशेषान्तं स वैकृतम
     बरह्माथि सतम्ब पर्यन्तं भूताथि सथ असच च यत
 54 अष्टौ परकृतयश चैव परकृतिभ्यश च यत परम
     अस्य थेवस्य यथ भागं कृत्स्नं संपरिवर्तते
 55 एतत परमम आनन्थं यत तच छाश्वतम एव च
     एषा गतिर विरक्तानाम एष भावः परः सताम
 56 एतत पथम अनुथ्विग्नम एतथ बरह्म सनातनम
     शास्त्रवेथाङ्गविथुषाम एतथ धयानं परं पथम
 57 इयं सा परमा काष्ठा इयं सा परमा कला
     इयं सा परमा सिथ्धिर इयं सा परमा गतिः
 58 इयं सा परमा शान्तिर इयं सा निर्वृतिः परा
     यं पराप्य कृतकृत्याः सम इत्य अमन्यन्त वेधसः
 59 इयं तुष्टिर इयं सिथ्धिर इयं शरुतिर इयं समृतिः
     अध्यात्मगतिनिष्ठानां विथुषां पराप्तिर अव्यया
 60 यजतां यज्ञकामानां यज्ञैर विपुलथक्षिणैः
     या गतिर थेवतैर थिव्या सा गतिस तवं सनातन
 61 जप्यहॊमव्रतैः कृच्छ्रैर नियमैर थेहपातनैः
     तप्यतां या गतिर थेव वैरजे सा गतिर भवान
 62 कर्म नयासकृतानां च विरक्तानां ततस ततः
     या गतिर बरह्मभवने सा गतिस तवं सनातन
 63 अपुनर्मार कामानां वैराग्ये वर्ततां परे
     विकृतीनां लयानां च सा गतिस तवं सनातन
 64 जञानविज्ञाननिष्ठानां निरुपाख्या निरञ्जना
     कैवल्या या गतिर थेव परमा सा गतिर भवान
 65 वेथ शास्त्रपुराणॊक्ताः पञ्चैता गतयः समृताः
     तवत्प्रसाथाथ धि लभ्यन्ते न लभ्यन्ते ऽनयदा विभॊ
 66 इति तण्डिस तपॊयॊगात तुष्टावेशानम अव्ययम
     जगौ च परमं बरह्म यत पुरा लॊककृज जगौ
 67 बरह्मा शतक्रतुर विष्णुर विश्वे थेवा महर्षयः
     न विथुस तवाम इति ततस तुष्टः परॊवाच तं शिवः
 68 अक्षयश चाव्ययश चैव भविता थुःखवर्जितः
     यशस्वी तेजसा युक्तॊ थिव्यज्ञानसमन्वितः
 69 ऋषीणाम अभिगम्यश च सूत्रकर्ता सुतस तव
     मत्प्रसाथाथ थविजश्रेष्ठ भविष्यति न संशयः
 70 कं वा कामं थथाम्य अथ्य बरूहि यथ वत्स काङ्क्षसे
     पराञ्जलिः स उवाचेथं तवयि भक्तिर थृढास्तु मे
 71 एवं थत्त्वा वरं थेवॊ वन्थ्यमानः सुरर्षिभिः
     सतूयमानश च विबुधैस तत्रैवान्तरधीयत
 72 अन्तर्हिते भगवति सानुगे याथवेश्वर
     ऋषिर आश्रमम आगम्य ममैतत परॊक्तवान इह
 73 यानि च परदितान्य आथौ तण्डिर आख्यातवान मम
     नामानि मानवश्रेष्ठ तानि तवं शृणु सिथ्धये
 74 थश नाम सहस्राणि वेथेष्व आह पितामहः
     शर्वस्य शास्त्रेषु तदा थश नाम शतानि वै
 75 गुह्यानीमानि नामानि तण्डिर भगवतॊ ऽचयुत
     थेवप्रसाथाथ थेवेश पुरा पराह महात्मने
  1 [kṛsna]
      mūrdhnā nipatyaniyatas tejaḥ saṃnicaye tataḥ
      paramaṃ harṣam āgamya bhagavantam athābruvam
  2 dharme dṛḍhatvaṃ yudhi śatrughātaṃ; yaśas tathāgryaṃ paramaṃ balaṃ ca
      yogapriyatvaṃ tava saṃnikarṣaṃ; vṛṇe sutānāṃ ca śataṃ śatāni
  3 evam astv iti tad vākyaṃ mayoktaḥ prāha śaṃkaraḥ
  4 tato māṃ jagato mātā dharaṇī sarvapāvanī
      uvācomā praṇihitā śarvāṇī tapasāṃ nidhiḥ
  5 datod bhagavatā putraḥ sāmbo nāma tavānagha
      matto 'py aṣṭau varān iṣṭān gṛhāṇa tvaṃ dadāmi te
      praṇamya śirasā sā ca mayoktā pāṇḍunandana
  6 dvijeṣv akopaṃ pitṛtaḥ prasādaṃ; śataṃ sutānām upabhogaṃ paraṃ ca
      kule prītiṃ mātṛtaś ca prasādaṃ; śama prāptiṃ pravṛṇe cāpi dākṣyam
  7 [devī]
      evaṃ bhaviṣyaty amaraprabhāva; nāhaṃ mṛṣā jātu vade kadā cit
      bhāryā sahasrāṇi ca ṣoḍaśaiva; tāsu priyatvaṃ ca tathākṣayatvam
  8 prītiṃ cāgryāṃ bāndhavānāṃ sakāśād; dadāmi te vapuṣaḥ kāmyatāṃ ca
      bhokṣyante vai saptatir vai śatāni; gṛhe tubhyam atithīnāṃ ca nityam
  9 [vāsudeva]
      evaṃ dattvā varān devo mama devī ca bhārata
      antarhitaḥ kṣaṇe tasmin sagaṇo bhīma pūrvaja
  10 etad atyadbhutaṃ sarvaṃ brāhmaṇāyātitejase
     upamanyave mayā kṛtsnam ākhyātaṃ kauravottama
 11 namaskṛtvā tu sa prāha devadevāya suvrata
     nāsti śarva samo dāne nāsti śarva samo raṇe
     nāsti śarva samo devo nāsti śarva samā gatiḥ
 12 ṛṣir āsīt kṛte tāta taṇḍir ity eva viśrutaḥ
     daśavarṣasahasrāṇi tena devaḥ samādhinā
     ārādhito 'bhūd bhaktena tasyodarkaṃ niśāmaya
 13 sa dṛṣṭvavān mahādevam astauṣīc ca stavair vibhum
     pavitrāṇāṃ pavitras tvaṃ gatir gatimatāṃ vara
     atyugraṃ tejasāṃ tejas tapasāṃ paramaṃ tapaḥ
 14 viśvāvasuhiraṇyākṣa puruhūta namaskṛta
     bhūri kalyāṇada vibho puru satyanamo 'stu te
 15 jātī maraṇabhīrūṇāṃ yatīnāṃ yatatāṃ vibho
     nirvāṇada sahasrāṃśo namas te 'stu sukhāśraya
 16 brahmā śatakratur viṣṇur viśve devā maharṣayaḥ
     na vidus tvāṃ tu tattvena kuto vetsyāmahe vayam
 17 tvattaḥ pravartate kālas tvayi kālaś ca līyate
     kālākhyaḥ puruṣākhyaś ca brahmākhyaś ca tvam eva hi
 18 tanavas te smṛtās tisraḥ purāṇajñaiḥ surarṣibhiḥ
     adhipauruṣam adhyātmam adhibhūtādhidaivatam
     adhilokyādhivijñānam adhiyajñas tvam eva hi
 19 tvāṃ viditvātma dehasthaṃ durvidaṃ daivatair api
     vidvāṃso yānti nirmuktāḥ paraṃ bhāvam anāmayam
 20 anicchatas tava vibho janmamṛtyur anekataḥ
     dvāraṃ tvaṃ svargamokṣāṇām ākṣeptā tvaṃ dadāsi ca
 21 tvam eva mokṣaḥ svargaś ca kāmaḥ krodhas tvam eva hi
     sattvaṃ rajas tamaś caiva adhaś cordhvaṃ tvam eva hi
 22 brahmā viṣṇuś ca rudraś ca skandendrau savitā yamaḥ
     varuṇendū manur dhātā vidhātā tvaṃ dhaneśvaraḥ
 23 bhūr vāyur jyotir āpaś ca vāgbuddhis tvaṃ matir manaḥ
     karma satyānṛte cobhe tvam evāsti ca nāsti ca
 24 indriyāṇīndriyārthāś ca tatparaṃ prakṛter dhruvam
     viśvāviśva paro bhāvaś cintyācintyas tvam eva hi
 25 yac caitat paramaṃ brahma yac ca tatparamaṃ padam
     yā gatiḥ sāṃkhyayogānāṃ sa bhavān nātra saṃśayaḥ
 26 nūnam adya kṛtārthāḥ sma nūnaṃ prāptāḥ satāṃ gatim
     yāṃ gatiṃ prāpnuvantīha jñānanirmala buddhayaḥ
 27 aho mūḍhāḥ sma suciram imaṃ kālam acetasaḥ
     yan na vidmaḥ paraṃ devaṃ śāśvataṃ yaṃ vidur budhāḥ
 28 so 'yam āsāditaḥ sākṣād bahubhir janmabhir mayā
     bhaktānugraha kṛd devo yaṃ jñātvāmṛtam aśnute
 29 devāsuramanuṣyāṇāṃ yac ca guhyaṃ sanātanam
     guhāyāṃ nihitaṃ brahma durvijñeyaṃ surair api
 30 sa eṣa bhagavānd devaḥ sarvakṛt sarvato mukhaḥ
     sarvātmā sarvadarśī ca sarvagaḥ sarvaveditā
 31 prāṇakṛt prāṇabhṛt prāṇī prāṇadaḥ prāṇināṃ gatiḥ
     dehakṛd dehabhṛd dehī dehabhug dehināṃ gatiḥ
 32 adhyātmagatiniṣṭhānāṃ dhyāninām ātmavedinām
     apunarmāra kāmānāṃ yā gatiḥ so 'yam īśvaraḥ
 33 ayaṃ ca sarvabhūtānāṃ śubhāśubhagatipradaḥ
     ayaṃ ca janma maraṇe vidadhyāt sarvajantuṣu
 34 ayaṃ ca siddhikāmānām ṛṣīṇāṃ siddhidaḥ prabhuḥ
     ayaṃ ca mokṣakāmānāṃ dvijānāṃ mokṣadaḥ prabhuḥ
 35 bhūr ādyān sarvabhuvanān utpādya sa divaukasaḥ
     vibharti devas tanubhir aṣṭābhiś ca dadāti ca
 36 ataḥ pravartate sarvam asmin sarvaṃ pratiṣṭhitam
     asmiṃś ca pralayaṃ yāti ayam ekaḥ sanātanaḥ
 37 ayaṃ sa satyakāmānāṃ satyalokaḥ paraḥ satām
     apavargaś ca muktānāṃ kaivalyaṃ cātmavādinām
 38 ayaṃ brahmādibhiḥ siddhair guhāyāṃ gopitaḥ prabhuḥ
     devāsuramanuṣyāṇāṃ na prakāśo bhaved iti
 39 taṃ tvāṃ devāsuranarās tattvena na vidur bhavam
     mohitāḥ khalv anenaiva hṛcchayena praveśitāḥ
 40 ye cainaṃ saṃprapadyante bhaktiyogena bhārata
     teṣām evātmanātmānaṃ darśayaty eṣa hṛcchayaḥ
 41 yaṃ jñātvā na punarjanma maraṇaṃ cāpi vidyate
     yaṃ viditvā paraṃ vedyaṃ veditavyaṃ na vidyate
 42 yaṃ labdhvā paramaṃ lābhaṃ manyate nādhikaṃ punaḥ
     prāṇasūkṣmāṃ parāṃ prāptim āgacchaty akṣayāvahām
 43 yaṃ sāṃkhyā guṇatattvajñāḥ sāṃkhyaśāstraviśāradāḥ
     sūkṣmajñānaratāḥ pūrvaṃ jñātvā mucyanti bandhanaiḥ
 44 yaṃ ca veda vido vedyaṃ vedānteṣu pratiṣṭhitam
     prāṇāyāmaparā nityaṃ yaṃ viśanti japanti ca
 45 ayaṃ sa deva yānānām ādityo dvāram ucyate
     ayaṃ ca pitṛyānānāṃ candramā dvāram ucyate
 46 eṣa kālagatiś caitrā saṃvatsarayugādiṣu
     bhāvābhāvau tadātve ca ayane dakṣiṇottare
 47 evaṃ prajāpatiḥ pūrvam ārādhya bahubhiḥ stavaiḥ
     varayām āsa putratve nīlalohita saṃjñitam
 48 ṛgbhir yam anuśaṃsanti tantre karmaṇi bahv ṛcaḥ
     yajurbhir yaṃ tridhā vedyaṃ juhvaty adhvaryavo 'dhvare
 49 sāmabhir yaṃ ca gāyanti sāmagāḥ śuddhabuddhayaḥ
     yajñasya paramā yoniḥ patiś cāyaṃ paraḥ smṛtaḥ
 50 rātryahaḥ śrotranayanaḥ pakṣamāsa śiro bhujaḥ
     ṛtuvīryas tapo dhairyo hy abda guhyoru pādavān
 51 mṛtyur yamo hutāśaś ca kālaḥ saṃhāra vegavān
     kālasya paramā yoniḥ kālaś cāyaṃ sanātanaḥ
 52 candrādityau sa nakṣatrau sagrahau saha vāyunā
     dhruvaḥ saptarṣayaś caiva bhuvanāḥ sapta eva ca
 53 pradhānaṃ mahad avyaktaṃ viśeṣāntaṃ sa vaikṛtam
     brahmādi stamba paryantaṃ bhūtādi sad asac ca yat
 54 aṣṭau prakṛtayaś caiva prakṛtibhyaś ca yat param
     asya devasya yad bhāgaṃ kṛtsnaṃ saṃparivartate
 55 etat paramam ānandaṃ yat tac chāśvatam eva ca
     eṣā gatir viraktānām eṣa bhāvaḥ paraḥ satām
 56 etat padam anudvignam etad brahma sanātanam
     śāstravedāṅgaviduṣām etad dhyānaṃ paraṃ padam
 57 iyaṃ sā paramā kāṣṭhā iyaṃ sā paramā kalā
     iyaṃ sā paramā siddhir iyaṃ sā paramā gatiḥ
 58 iyaṃ sā paramā śāntir iyaṃ sā nirvṛtiḥ parā
     yaṃ prāpya kṛtakṛtyāḥ sma ity amanyanta vedhasaḥ
 59 iyaṃ tuṣṭir iyaṃ siddhir iyaṃ śrutir iyaṃ smṛtiḥ
     adhyātmagatiniṣṭhānāṃ viduṣāṃ prāptir avyayā
 60 yajatāṃ yajñakāmānāṃ yajñair vipuladakṣiṇaiḥ
     yā gatir devatair divyā sā gatis tvaṃ sanātana
 61 japyahomavrataiḥ kṛcchrair niyamair dehapātanaiḥ
     tapyatāṃ yā gatir deva vairaje sā gatir bhavān
 62 karma nyāsakṛtānāṃ ca viraktānāṃ tatas tataḥ
     yā gatir brahmabhavane sā gatis tvaṃ sanātana
 63 apunarmāra kāmānāṃ vairāgye vartatāṃ pare
     vikṛtīnāṃ layānāṃ ca sā gatis tvaṃ sanātana
 64 jñānavijñānaniṣṭhānāṃ nirupākhyā nirañjanā
     kaivalyā yā gatir deva paramā sā gatir bhavān
 65 veda śāstrapurāṇoktāḥ pañcaitā gatayaḥ smṛtāḥ
     tvatprasādād dhi labhyante na labhyante 'nyathā vibho
 66 iti taṇḍis tapoyogāt tuṣṭāveśānam avyayam
     jagau ca paramaṃ brahma yat purā lokakṛj jagau
 67 brahmā śatakratur viṣṇur viśve devā maharṣayaḥ
     na vidus tvām iti tatas tuṣṭaḥ provāca taṃ śivaḥ
 68 akṣayaś cāvyayaś caiva bhavitā duḥkhavarjitaḥ
     yaśasvī tejasā yukto divyajñānasamanvitaḥ
 69 ṛṣīṇām abhigamyaś ca sūtrakartā sutas tava
     matprasādād dvijaśreṣṭha bhaviṣyati na saṃśayaḥ
 70 kaṃ vā kāmaṃ dadāmy adya brūhi yad vatsa kāṅkṣase
     prāñjaliḥ sa uvācedaṃ tvayi bhaktir dṛḍhāstu me
 71 evaṃ dattvā varaṃ devo vandyamānaḥ surarṣibhiḥ
     stūyamānaś ca vibudhais tatraivāntaradhīyata
 72 antarhite bhagavati sānuge yādaveśvara
     ṛṣir āśramam āgamya mamaitat proktavān iha
 73 yāni ca prathitāny ādau taṇḍir ākhyātavān mama
     nāmāni mānavaśreṣṭha tāni tvaṃ śṛṇu siddhaye
 74 daśa nāma sahasrāṇi vedeṣv āha pitāmahaḥ
     śarvasya śāstreṣu tathā daśa nāma śatāni vai
 75 guhyānīmāni nāmāni taṇḍir bhagavato 'cyuta
     devaprasādād deveśa purā prāha mahātmane


Next: Chapter 17