Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 13 Index Previous Next
|
1
[य] आनृशंसस्य धर्मस्य गुणान भक्त जनस्य च शरॊतुम इच्छामि कार्त्स्न्येन तन मे बरूहि पितामह 2 [भ] विषये काशिराजस्य गरामान निष्क्रम्य लुब्धकः स विषं काण्डम आथाय मृगयाम आस वै मृगम 3 तत्र चामिष लुब्धेन लुब्धकेन महावने अविथूरे मृगं थृष्ट्वा बाणः परतिसमाहितः 4 तेन थुर्वारितास्त्रेण निमित्तचपलेषुणा महान वनतरुर विथ्धॊ मृगं तत्र जिघांसता 5 स तीक्ष्णविषथिग्धेन शरेणाति बलात्कृतः उत्सृज्य फलपत्राणि पाथपः शॊषम आगतः 6 तस्मिन वृक्षे तदा भूते कॊटरेषु चिरॊषितः न जहाति शुकॊ वासं तस्य भक्त्या वनस्पतेः 7 निष्प्रचारॊ निराहारॊ गलानः शिदिल वाग अपि कृतज्ञः सह वृक्षेण धर्मात्मा स वयशुष्यत 8 तम उथारं महासत्त्वम अतिमानुष चेष्टितम समथुःखसुखं जञात्वा विस्मितः पाकशासनः 9 ततश चिन्ताम उपगतः शक्रः कदम अयं थविजः तिर्यग्यॊनाव असंभाव्यम आनृशंस्यं समास्दितः 10 अद वा नात्र चित्रं हीत्य अभवथ वासवस्य तु पराणिनाम इह सर्वेषां सर्वं सर्वत्र थृश्यते 11 ततॊ बराह्मण वेषेण मानुषं रूपम आस्दितः अवतीर्य महीं शक्रस तं पक्षिणम उवाच ह 12 शुकभॊः पक्षिणां शरेष्ठ थाक्षेयी सुप्रजास तवया पृच्छे तवा शुष्कम एतं वै कस्मान न तयजसि थरुमम 13 अद पृष्टः शुकः पराह मूर्ध्ना समभिवाथ्य तम सवागतं थेवराजाय विज्ञातस तपसा मया 14 ततॊ थशशताक्षेण साधु साध्व इति भाषितम अहॊ विज्ञानम इत्य एवं तपसा पूजितस ततः 15 तम एवं शुभकर्माणं शुकं परमधार्मिकम विजानन्न अपि ताम्प्राप्तिं पप्रच्छ बलसूथनः 16 निष्पत्रम अफलं शुष्कम अशरण्यं पतत्रिणाम किमर्दं सेवसे वृक्षं यथा महथ इथं वनम 17 अन्ये ऽपि बहवॊ वृक्षाः पत्रसंछन्न कॊटराः शुभाः पर्याप्तसंचारा विथ्यन्ते ऽसमिन महावने 18 गतायुषम असामर्द्यं कषीणसारं हतश्रियम विमृश्य परज्ञया धीरजहीमं हय अस्दिरं थरुमम 19 तथ उपश्रुत्य धर्मात्मा शुकः शुक्रेण भाषितम सुथीर्घम अभिनिःश्वस्य थीनॊ वाक्यम उवाच ह 20 अनतिक्रमणीयानि थैवतानि शचीपते यत्राभवस तत्र भवस तन निबॊध सुराधिप 21 अस्मिन्न अहं थरुमे जातः साधुभिश च गुणैर युतः बालभावे च संगुप्तः शत्रिभिश च न धर्षितः 22 किम अनुक्रॊश वैफल्यम उत्पाथयसि मे ऽनघ आनृशंस्ये ऽनुरक्तस्य भक्तस्यानुगतस्य च 23 अनुक्रॊशॊ हि साधूनां सुमहथ धर्मलक्षणम अनुक्रॊशश च साधूनां सथा परीतिं परयच्छति 24 तवम एव थैवतैः सर्वैः पृच्छ्यसे धर्मसंशयान अतस तवं थेवथेवानाम आधिपत्ये परतिष्ठितः 25 नार्हसि तवं सहस्राक्ष तयाजयित्वेह भक्तितः समर्दम उपजीव्येमं तयजेयं कदम अथ्य वै 26 तस्य वाक्येन सौम्येन हर्षितः पाकशासनः शुकं परॊवाच धर्मज्ञम आनृशंस्येन तॊषितः 27 वरं वृणीष्वेति तथा स च वव्रे वरं शुकः आनृशंस्य परॊ नित्यं तस्य वृक्षस्य संभवम 28 विथित्वा च थृढां शक्रस तां शुके शीलसंपथम परीतः कषिप्रम अदॊ वृक्षम अमृतेनावसिक्तवान 29 ततः फलानि पत्राणि शाखाश चापि मनॊरमाः शुकस्य थृढभक्तित्वाच छरीमत्त्वं चापस थरुमः 30 शुकश च कर्मणा तेन आनृशंस्य कृतेन ह आयुषॊ ऽनते महाराज पराप शक्र सलॊकताम 31 एवम एव मनुष्येन्थ्र भक्तिमन्तं समाश्रितः सर्वार्दसिथ्धिं लभते शुकं पराप्य यदा थरुमः |
1
[y] ānṛśaṃsasya dharmasya guṇān bhakta janasya ca śrotum icchāmi kārtsnyena tan me brūhi pitāmaha 2 [bh] viṣaye kāśirājasya grāmān niṣkramya lubdhakaḥ sa viṣaṃ kāṇḍam ādāya mṛgayām āsa vai mṛgam 3 tatra cāmiṣa lubdhena lubdhakena mahāvane avidūre mṛgaṃ dṛṣṭvā bāṇaḥ pratisamāhitaḥ 4 tena durvāritāstreṇa nimittacapaleṣuṇā mahān vanatarur viddho mṛgaṃ tatra jighāṃsatā 5 sa tīkṣṇaviṣadigdhena śareṇāti balātkṛtaḥ utsṛjya phalapatrāṇi pādapaḥ śoṣam āgataḥ 6 tasmin vṛkṣe tathā bhūte koṭareṣu ciroṣitaḥ na jahāti śuko vāsaṃ tasya bhaktyā vanaspateḥ 7 niṣpracāro nirāhāro glānaḥ śithila vāg api kṛtajñaḥ saha vṛkṣeṇa dharmātmā sa vyaśuṣyata 8 tam udāraṃ mahāsattvam atimānuṣa ceṣṭitam samaduḥkhasukhaṃ jñātvā vismitaḥ pākaśāsanaḥ 9 tataś cintām upagataḥ śakraḥ katham ayaṃ dvijaḥ tiryagyonāv asaṃbhāvyam ānṛśaṃsyaṃ samāsthitaḥ 10 atha vā nātra citraṃ hīty abhavad vāsavasya tu prāṇinām iha sarveṣāṃ sarvaṃ sarvatra dṛśyate 11 tato brāhmaṇa veṣeṇa mānuṣaṃ rūpam āsthitaḥ avatīrya mahīṃ śakras taṃ pakṣiṇam uvāca ha 12 śukabhoḥ pakṣiṇāṃ śreṣṭha dākṣeyī suprajās tvayā pṛcche tvā śuṣkam etaṃ vai kasmān na tyajasi drumam 13 atha pṛṣṭaḥ śukaḥ prāha mūrdhnā samabhivādya tam svāgataṃ devarājāya vijñātas tapasā mayā 14 tato daśaśatākṣeṇa sādhu sādhv iti bhāṣitam aho vijñānam ity evaṃ tapasā pūjitas tataḥ 15 tam evaṃ śubhakarmāṇaṃ śukaṃ paramadhārmikam vijānann api tāmprāptiṃ papraccha balasūdanaḥ 16 niṣpatram aphalaṃ śuṣkam aśaraṇyaṃ patatriṇām kimarthaṃ sevase vṛkṣaṃ yadā mahad idaṃ vanam 17 anye 'pi bahavo vṛkṣāḥ patrasaṃchanna koṭarāḥ śubhāḥ paryāptasaṃcārā vidyante 'smin mahāvane 18 gatāyuṣam asāmarthyaṃ kṣīṇasāraṃ hataśriyam vimṛśya prajñayā dhīrajahīmaṃ hy asthiraṃ drumam 19 tad upaśrutya dharmātmā śukaḥ śukreṇa bhāṣitam sudīrgham abhiniḥśvasya dīno vākyam uvāca ha 20 anatikramaṇīyāni daivatāni śacīpate yatrābhavas tatra bhavas tan nibodha surādhipa 21 asminn ahaṃ drume jātaḥ sādhubhiś ca guṇair yutaḥ bālabhāve ca saṃguptaḥ śatribhiś ca na dharṣitaḥ 22 kim anukrośa vaiphalyam utpādayasi me 'nagha ānṛśaṃsye 'nuraktasya bhaktasyānugatasya ca 23 anukrośo hi sādhūnāṃ sumahad dharmalakṣaṇam anukrośaś ca sādhūnāṃ sadā prītiṃ prayacchati 24 tvam eva daivataiḥ sarvaiḥ pṛcchyase dharmasaṃśayān atas tvaṃ devadevānām ādhipatye pratiṣṭhitaḥ 25 nārhasi tvaṃ sahasrākṣa tyājayitveha bhaktitaḥ samartham upajīvyemaṃ tyajeyaṃ katham adya vai 26 tasya vākyena saumyena harṣitaḥ pākaśāsanaḥ śukaṃ provāca dharmajñam ānṛśaṃsyena toṣitaḥ 27 varaṃ vṛṇīṣveti tadā sa ca vavre varaṃ śukaḥ ānṛśaṃsya paro nityaṃ tasya vṛkṣasya saṃbhavam 28 viditvā ca dṛḍhāṃ śakras tāṃ śuke śīlasaṃpadam prītaḥ kṣipram atho vṛkṣam amṛtenāvasiktavān 29 tataḥ phalāni patrāṇi śākhāś cāpi manoramāḥ śukasya dṛḍhabhaktitvāc chrīmattvaṃ cāpasa drumaḥ 30 śukaś ca karmaṇā tena ānṛśaṃsya kṛtena ha āyuṣo 'nte mahārāja prāpa śakra salokatām 31 evam eva manuṣyendra bhaktimantaṃ samāśritaḥ sarvārthasiddhiṃ labhate śukaṃ prāpya yathā drumaḥ |