Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 12 Index Previous Next
|
1
[वयास] थवन्थ्वानि मॊक्षजिज्ञासुर अर्दधर्माव अनुष्ठितः वक्त्रा गुणवता शिष्यः शराव्यः पूर्वम इथं महत 2 आकाशं मारुतॊ जयॊतिर आपः पृद्वी च पञ्चमी भावाभावौ च कालश च सर्वभूतेषु पञ्चसु 3 अन्तरात्मकम आकाशं तन्मयं शरॊत्रम इन्थ्रियम तस्य शब्थं गुणं विथ्यान मूर्ति शास्त्रविधानवित 4 चरणं मारुतात्मेति पराणापानौ च तन्मयौ सपर्शनं चेन्थ्रियं विथ्यात तदा सपर्शं च तन्मयम 5 ततः पाकः परकाशश च जयॊतिश चक्षुश च तन्मयम तस्य रूपं गुणं विथ्यात तमॊ ऽनववसितात्मकम 6 परक्लेथः कषुथ्रता सनेह इत्य आपॊ हय उपथिश्यते रसनं चेन्थ्रियं जिह्वा रसश चापां गुणॊ मतः 7 संघातः पार्दिवॊ धातुर अस्दि थन्तनखानि च शमश्रुलॊम च केशाश च सिराः सनायु च चर्म च 8 इन्थ्रियं घराणसंज्ञानं नासिकेत्य अभिधीयते गन्धश चैवेन्थ्रियारॊ ऽयं विज्ञेयः पृदिवीमयः 9 उत्तरेषु गुणाः सन्ति सर्वे सर्वेषु चॊत्तराः पञ्चानां भूतसंघानां संततिं मुनयॊ विथुः 10 मनॊ नवमम एषां तु बुथ्धिस तु थशमी समृता एकाथशॊ ऽनतरात्मा च सर्वतः पर उच्यते 11 वयवसायात्मिका बुथ्धिर मनॊ वयाकरणात्मकम कर्मानुमानाथ विज्ञेयः स जीवः कषेत्रसंज्ञकः 12 एभिः कालास्तमैर भावैर यः सर्वैः सर्वम अन्वितम पश्यत्य अकलुषं पराज्ञः स मॊहं नानुवर्तते |
1
[vyāsa] dvandvāni mokṣajijñāsur arthadharmāv anuṣṭhitaḥ vaktrā guṇavatā śiṣyaḥ śrāvyaḥ pūrvam idaṃ mahat 2 ākāśaṃ māruto jyotir āpaḥ pṛthvī ca pañcamī bhāvābhāvau ca kālaś ca sarvabhūteṣu pañcasu 3 antarātmakam ākāśaṃ tanmayaṃ śrotram indriyam tasya śabdaṃ guṇaṃ vidyān mūrti śāstravidhānavit 4 caraṇaṃ mārutātmeti prāṇāpānau ca tanmayau sparśanaṃ cendriyaṃ vidyāt tathā sparśaṃ ca tanmayam 5 tataḥ pākaḥ prakāśaś ca jyotiś cakṣuś ca tanmayam tasya rūpaṃ guṇaṃ vidyāt tamo 'nvavasitātmakam 6 prakledaḥ kṣudratā sneha ity āpo hy upadiśyate rasanaṃ cendriyaṃ jihvā rasaś cāpāṃ guṇo mataḥ 7 saṃghātaḥ pārthivo dhātur asthi dantanakhāni ca śmaśruloma ca keśāś ca sirāḥ snāyu ca carma ca 8 indriyaṃ ghrāṇasaṃjñānaṃ nāsikety abhidhīyate gandhaś caivendriyāro 'yaṃ vijñeyaḥ pṛthivīmayaḥ 9 uttareṣu guṇāḥ santi sarve sarveṣu cottarāḥ pañcānāṃ bhūtasaṃghānāṃ saṃtatiṃ munayo viduḥ 10 mano navamam eṣāṃ tu buddhis tu daśamī smṛtā ekādaśo 'ntarātmā ca sarvataḥ para ucyate 11 vyavasāyātmikā buddhir mano vyākaraṇātmakam karmānumānād vijñeyaḥ sa jīvaḥ kṣetrasaṃjñakaḥ 12 ebhiḥ kālāstamair bhāvair yaḥ sarvaiḥ sarvam anvitam paśyaty akaluṣaṃ prājñaḥ sa mohaṃ nānuvartate |