Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 12 Index Previous Next
|
1
[य] पितामह महाप्राज्ञ युधि सत्यपराक्रम शरॊतुम इच्छामि कार्त्स्न्येन कृष्णम अव्ययम ईश्वरम 2 यच चास्य तेजः सुमहथ यच च कर्म पुरातनम तन मे सर्वं यदातत्त्वं परब्रूहि भरतर्षभ 3 तिर्यग्यॊनिगतं रूपं कदं धारितवान हरिः केन कार्यविसर्गेण तन मे बरूहि पितामह 4 [भी] पुराहं मृगयां यातॊ मार्कन्थेयाश्रमे सदितः तत्रापश्यं मुनिगणान समासीनान सहस्रशः 5 ततस ते मधुपर्केण पूजां चक्रुर अदॊ मयि परतिगृह्य च तां पूजां परत्यनन्थम ऋषीन अहम 6 कदैषा कदिता तत्र कश्यपेन महर्षिणा मनः परह्लाथिनीं थिव्यां ताम इहैकमनाः शृणु 7 पुरा थानवमुख्याहि करॊधलॊभ समन्विताः बलेन मत्ताः शतशॊ नरकाथ्या महासुराः 8 तदैव चान्ये बहवॊ थानवा युथ्धथुर्मथाः न सहन्ते सम थेवानां समृथ्धिं ताम अनुत्तमाम 9 थानवैर अर्थ्यमानास तु थेवा थेवर्षयस तदा न शर्म लेभिरे राजन विशमानास ततस ततः 10 पृदिवीं चार्तरूपां ते समपश्यन थिवौकसः थानवैर अभिसंकीर्णां घॊररूपैर महाबलैः भारार्ताम अपकृष्टां च थुःखितां संनिमज्जतीम 11 अदाथितेयाः संस्त्रस्ता बरह्माणम इथम अब्रुवन कदं शक्यामहे बरह्मन थानवैर उपमर्थनम 12 सवयम्भूस तान उवाचेथं निसृष्टॊ ऽतर विधिर मया ते वरेणाभिसंमत्ता बलेन च मथेन च 13 नावभॊत्स्यन्ति संमूढा विष्णुम अव्यक्तथर्शनम वराहरूपिणं थेवम अधृष्यम अमरैर अपि 14 एष वेगेन गत्वा हि यत्र ते थानवाधमाः अन्तर भूमिगता घॊरा निवसन्ति सहस्रशः शमयिष्यति शरुत्वा ते जहृषुः सुरसत्तमाः 15 ततॊ विष्णुर महातेजा वाराहं रूपम आश्रितः अन्तर भूमिं संप्रविश्य जगाम अथितिजान परति 16 थृष्ट्वा च सहिताः सर्वे थैत्याः सत्त्वम अमानुषम परसह्य सहसा सर्वे संतस्दुः कालमॊहिताः 17 सर्वे च समभिथ्रुत्य वराहं जगृहुः समम संक्रुथ्धाश च वराहं तं वयकर्षन्त समन्ततः 18 थानवेन्थ्रा महाकाया महावीर्या बलॊच्छ्रिताः नाशक्नुवंश च किं चित ते तस्य कर्तुं तथा विभॊ 19 ततॊ ऽगमन विस्मयं ते थानवेन्थ्रा भयात तथा संशयं गतम आत्मानं मेनिरे च सहस्रशः 20 ततॊ थेवाथि थेवः स यॊगात्मा यॊगसारदिः यॊगम आस्दाय भगवांस तथा भरतसत्तम 21 विननाथ महानाथं कषॊभयन थैत्यथानवान संनाथिता येन लॊकाः सर्वाश चैव थिशॊ थश 22 तेन संनाथशब्थेन लॊकाः संक्षॊभम आगमन संभ्रन्ताश च थिशः सर्वा थेवाः शक्रपुरॊगमाः 23 निर्विचेष्टं जगच चापि बभूवातिभृशं तथा सदावरं जङ्गमं चैव तेन नाथेन मॊहितम 24 ततस ते थानवाः सर्वे तेन शब्थेन भीसिताः पेतुर गतासवश चैव विष्णुतेजॊ विमॊहिताः 25 रसातल गतांश चैव वराहस तरिथशथ्विषः खुरैः संथारयाम आस मांसमेथॊ ऽसदि संचयम 26 नाथेन तेन महता सनातन इति समृतः पथ्मनाभॊ महायॊगी भूताचार्यः स भूतराज 27 ततॊ थेवगणाः सर्वे पितामहम उपाब्रुवन नाथॊ ऽयं कीथृशॊ थेव नैनं विथ्म वयं विभॊ कॊ ऽसौ हि कस्य वा नाथॊ येन विह्वलितं जगत 28 एतस्मिन्न अन्तरे विष्णुर वाराहं रूपम आस्दितः उथतिष्ठन महाथेवः सतूयमानॊ महर्षिभिः 29 [पितामह] निहत्य थानव पतीन माहा वर्ष्मा महाबलः एष थेवॊ महायॊगी भूतात्मा भूतभावनः 30 सर्वभूतेश्वरॊ यॊगी यॊनिर आत्मा तदात्मनः सदिरी भवत कृष्णॊ ऽयं सर्वपापप्रनाशनः 31 कृत्वा कर्मातिसाध्व एतथ अशक्यम अमितप्रभुः समायातः सवम आत्मानं महाभागॊ महाथ्युतिः पथ्मनाभॊ महायॊगी भूतात्मा भूतभावनः 32 न संतापॊ न भीः कार्या शॊकॊ वा सुरसत्तमाः विधिर एष परभावश च कालः संक्षय कारकः लॊकान धारयतानेन नाथॊ मुक्तॊ महात्मना 33 स एव हि महाभागः सर्वलॊकनमस्कृतः अच्युतः पुन्थरीकाक्षः सर्वभूतसमुथ्भवः |
1
[y] pitāmaha mahāprājña yudhi satyaparākrama śrotum icchāmi kārtsnyena kṛṣṇam avyayam īśvaram 2 yac cāsya tejaḥ sumahad yac ca karma purātanam tan me sarvaṃ yathātattvaṃ prabrūhi bharatarṣabha 3 tiryagyonigataṃ rūpaṃ kathaṃ dhāritavān hariḥ kena kāryavisargeṇa tan me brūhi pitāmaha 4 [bhī] purāhaṃ mṛgayāṃ yāto mārkandeyāśrame sthitaḥ tatrāpaśyaṃ munigaṇān samāsīnān sahasraśaḥ 5 tatas te madhuparkeṇa pūjāṃ cakrur atho mayi pratigṛhya ca tāṃ pūjāṃ pratyanandam ṛṣīn aham 6 kathaiṣā kathitā tatra kaśyapena maharṣiṇā manaḥ prahlādinīṃ divyāṃ tām ihaikamanāḥ śṛṇu 7 purā dānavamukhyāhi krodhalobha samanvitāḥ balena mattāḥ śataśo narakādyā mahāsurāḥ 8 tathaiva cānye bahavo dānavā yuddhadurmadāḥ na sahante sma devānāṃ samṛddhiṃ tām anuttamām 9 dānavair ardyamānās tu devā devarṣayas tathā na śarma lebhire rājan viśamānās tatas tataḥ 10 pṛthivīṃ cārtarūpāṃ te samapaśyan divaukasaḥ dānavair abhisaṃkīrṇāṃ ghorarūpair mahābalaiḥ bhārārtām apakṛṣṭāṃ ca duḥkhitāṃ saṃnimajjatīm 11 athāditeyāḥ saṃstrastā brahmāṇam idam abruvan kathaṃ śakyāmahe brahman dānavair upamardanam 12 svayambhūs tān uvācedaṃ nisṛṣṭo 'tra vidhir mayā te vareṇābhisaṃmattā balena ca madena ca 13 nāvabhotsyanti saṃmūḍhā viṣṇum avyaktadarśanam varāharūpiṇaṃ devam adhṛṣyam amarair api 14 eṣa vegena gatvā hi yatra te dānavādhamāḥ antar bhūmigatā ghorā nivasanti sahasraśaḥ śamayiṣyati śrutvā te jahṛṣuḥ surasattamāḥ 15 tato viṣṇur mahātejā vārāhaṃ rūpam āśritaḥ antar bhūmiṃ saṃpraviśya jagām aditijān prati 16 dṛṣṭvā ca sahitāḥ sarve daityāḥ sattvam amānuṣam prasahya sahasā sarve saṃtasthuḥ kālamohitāḥ 17 sarve ca samabhidrutya varāhaṃ jagṛhuḥ samam saṃkruddhāś ca varāhaṃ taṃ vyakarṣanta samantataḥ 18 dānavendrā mahākāyā mahāvīryā balocchritāḥ nāśaknuvaṃś ca kiṃ cit te tasya kartuṃ tadā vibho 19 tato 'gaman vismayaṃ te dānavendrā bhayāt tadā saṃśayaṃ gatam ātmānaṃ menire ca sahasraśaḥ 20 tato devādi devaḥ sa yogātmā yogasārathiḥ yogam āsthāya bhagavāṃs tadā bharatasattama 21 vinanāda mahānādaṃ kṣobhayan daityadānavān saṃnāditā yena lokāḥ sarvāś caiva diśo daśa 22 tena saṃnādaśabdena lokāḥ saṃkṣobham āgaman saṃbhrantāś ca diśaḥ sarvā devāḥ śakrapurogamāḥ 23 nirviceṣṭaṃ jagac cāpi babhūvātibhṛśaṃ tadā sthāvaraṃ jaṅgamaṃ caiva tena nādena mohitam 24 tatas te dānavāḥ sarve tena śabdena bhīsitāḥ petur gatāsavaś caiva viṣṇutejo vimohitāḥ 25 rasātala gatāṃś caiva varāhas tridaśadviṣaḥ khuraiḥ saṃdārayām āsa māṃsamedo 'sthi saṃcayam 26 nādena tena mahatā sanātana iti smṛtaḥ padmanābho mahāyogī bhūtācāryaḥ sa bhūtarāj 27 tato devagaṇāḥ sarve pitāmaham upābruvan nādo 'yaṃ kīdṛśo deva nainaṃ vidma vayaṃ vibho ko 'sau hi kasya vā nādo yena vihvalitaṃ jagat 28 etasminn antare viṣṇur vārāhaṃ rūpam āsthitaḥ udatiṣṭhan mahādevaḥ stūyamāno maharṣibhiḥ 29 [pitāmaha] nihatya dānava patīn māhā varṣmā mahābalaḥ eṣa devo mahāyogī bhūtātmā bhūtabhāvanaḥ 30 sarvabhūteśvaro yogī yonir ātmā tathātmanaḥ sthirī bhavata kṛṣṇo 'yaṃ sarvapāpapranāśanaḥ 31 kṛtvā karmātisādhv etad aśakyam amitaprabhuḥ samāyātaḥ svam ātmānaṃ mahābhāgo mahādyutiḥ padmanābho mahāyogī bhūtātmā bhūtabhāvanaḥ 32 na saṃtāpo na bhīḥ kāryā śoko vā surasattamāḥ vidhir eṣa prabhāvaś ca kālaḥ saṃkṣaya kārakaḥ lokān dhārayatānena nādo mukto mahātmanā 33 sa eva hi mahābhāgaḥ sarvalokanamaskṛtaḥ acyutaḥ pundarīkākṣaḥ sarvabhūtasamudbhavaḥ |