Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 12 Index Previous Next
|
1
[भ] ततः स विथितॊ राज्ञः परविश्य गृहम उत्तमम पूजितॊ राक्षसेन्थ्रेण निषसाथासनॊत्तमे 2 पृष्टश च गॊत्र चरणं सवाध्यायं बरह्म चारिकम न तत्र वयाजहारान्यथ गॊत्र मात्राथ ऋते थविजः 3 बरह्म वर्चस हीनस्य सवाध्यायविरतस्य च गॊत्र मात्रविथॊ राजा निवासं समपृच्छत 4 कव ते निवासः कल्याण किं गॊत्रा बराह्मणी च ते तत्त्वं बरूहि न भीः कार्या विश्रमस्व यदासुखम 5 [ग] मध्यथेशप्रसूतॊ ऽहं वासॊ मे शबरालये शूथ्रा पुनर्भूर भार्या मे सत्यम एतथ बरवीमि ते 6 [भ] ततॊ राजा विममृशे कदं कार्यम इथं भवेत कदं वा सुकृतं मे सयाथ इति बुथ्ध्यान्वचिन्तयत 7 अयं वै जननाथ विप्रः सुहृत तस्य महात्मनः संप्रेषितश च तेनायं काश्यपेन ममान्तिकम 8 तस्य परियं करिष्यामि स हि माम आश्रितः सथा भराता मे बान्धवश चासौ सखा च हृथयंगमः 9 कार्त्तिक्याम अथ्य भॊक्तारः सहस्रं मे थविजॊत्तमाः तत्रायम अपि भॊक्ता वै थेयम अस्मै च मे धनम 10 ततः सहस्रं विप्राणां विथुषां समलंकृतम सनातानाम अनुसंप्राप्तम अहत कषौमवाससाम 11 तान आगतान थविजश्रेष्ठान विरूपाक्षॊ विशां पते यदार्हं परतिजग्राह विधिथृष्टेन कर्मणा 12 बृस्यस तेषां तु संन्यस्ता राक्षसेन्थ्रस्य शासनात भूमौ वरकुदास्तीर्णाः परेष्यैर भरतसत्तम 13 तासु ते पूजिता राज्ञा निषण्णा थविजसत्तमाः वयराजन्त महाराज नक्षत्रपतयॊ यदा 14 ततॊ जाम्बूनथाः पात्रीर वज्राङ्का विमलाः शुभाः वरान्न पूर्णा विप्रेभ्यः पराथान मधु घृताप्लुताः 15 तस्य नित्यं तदाषाढ्यां माघ्यां च बहवॊ थविजाः ईप्सितं भॊजनवरं लभन्ते सत्कृतं सथा 16 विशेषतस तु कार्त्तिक्यां थविजेभ्यः संप्रयच्छति शरथ्व्यपाये रत्नानि पौर्णमास्याम इति शरुतिः 17 सुवर्णं रजतं चैव मणीन अद च मौक्तिकम वर्जान महाधनांश चैव वैडूर्याजिन राङ्कवान 18 रत्नराशीन विनिक्षिप्य थक्षिणार्दे स भारत ततः पराह थविजश्रेष्ठान विरूपाक्षॊ महायशाः 19 गृह्णीत रत्नान्य एतानि यदॊत्साहं यदेष्टतः येषु येषु च भाण्डेषु भुक्तं वॊ थविजसत्तमाः तान्य एवाथाय गच्छध्वं सववेश्मानीति भारत 20 इत्य उक्तवचने तस्मिन राक्षसेन्थ्रे महात्मनि यदेष्टं तानि रत्नानि जगृहुर बराह्मणर्षभाः 21 ततॊ महार्हैस ते सर्वे रत्नैर अभ्यर्चिताः शुभैः बराह्मणा मृष्टवसनाः सुप्रीताः सम तथाभवन 22 ततस तान राक्षसेन्थ्राश च थविजान आह पुनर वचः नाना थिग आगतान राजन राक्षसान परतिषिध्य वै 23 अध्यैक थिवसं विप्रा न वॊ ऽसतीह भयं कव चित राक्षसेभ्यः परमॊथध्वम इष्टतॊ यातमा चिरम 24 ततः परथुथ्रुवुः सर्वे विप्र संघाः समन्ततः गौतमॊ ऽपि सुवर्णस्य भारम आथाय स तवरः 25 कृच्छ्रात समुथ्वहन वीर नयग्रॊधं समुपागमत नयषीथच च परिश्रान्तः कलान्तश च कषुधितश च ह 26 ततस तमाभ्यगाथ राजन राजधर्मा खगॊत्तमः सवागतेनाभ्यनन्थच च गौतमं मित्रवत्सलः 27 तस्य पक्षाग्र विक्षेपैः कलमं वयपनयत खगः पूजां चाप्य अकरॊथ धीमान भॊजनं चाप्य अकल्पयत 28 स भुक्तवान सुविश्रान्तॊ गौतमॊ ऽचिन्तयत तथा हाटकस्याभिरूपस्य भारॊ ऽयं सुमहान मया गृहीतॊ लॊभमॊहाथ वै थूरं च गमनं मम 29 न चास्ति पदि भॊक्तव्यं पराणसंधारणं मम किं कृत्वा धारयेयं वै परणान इत्य अभ्यचिन्तयत 30 ततः स पदि भॊक्तव्यं परेक्षमाणॊ न किं चन कृतघ्नः पुरुषव्याघ्र मनसेथम अचिन्तयत 31 अयं बकपतिः पार्श्वे मांसराशिः सदितॊ मम इमं हत्वा गृहीत्वाच यास्ये ऽहं समभिथ्रुतम |
1
[bh] tataḥ sa vidito rājñaḥ praviśya gṛham uttamam pūjito rākṣasendreṇa niṣasādāsanottame 2 pṛṣṭaś ca gotra caraṇaṃ svādhyāyaṃ brahma cārikam na tatra vyājahārānyad gotra mātrād ṛte dvijaḥ 3 brahma varcasa hīnasya svādhyāyaviratasya ca gotra mātravido rājā nivāsaṃ samapṛcchata 4 kva te nivāsaḥ kalyāṇa kiṃ gotrā brāhmaṇī ca te tattvaṃ brūhi na bhīḥ kāryā viśramasva yathāsukham 5 [g] madhyadeśaprasūto 'haṃ vāso me śabarālaye śūdrā punarbhūr bhāryā me satyam etad bravīmi te 6 [bh] tato rājā vimamṛśe kathaṃ kāryam idaṃ bhavet kathaṃ vā sukṛtaṃ me syād iti buddhyānvacintayat 7 ayaṃ vai jananād vipraḥ suhṛt tasya mahātmanaḥ saṃpreṣitaś ca tenāyaṃ kāśyapena mamāntikam 8 tasya priyaṃ kariṣyāmi sa hi mām āśritaḥ sadā bhrātā me bāndhavaś cāsau sakhā ca hṛdayaṃgamaḥ 9 kārttikyām adya bhoktāraḥ sahasraṃ me dvijottamāḥ tatrāyam api bhoktā vai deyam asmai ca me dhanam 10 tataḥ sahasraṃ viprāṇāṃ viduṣāṃ samalaṃkṛtam snātānām anusaṃprāptam ahata kṣaumavāsasām 11 tān āgatān dvijaśreṣṭhān virūpākṣo viśāṃ pate yathārhaṃ pratijagrāha vidhidṛṣṭena karmaṇā 12 bṛsyas teṣāṃ tu saṃnyastā rākṣasendrasya śāsanāt bhūmau varakuthāstīrṇāḥ preṣyair bharatasattama 13 tāsu te pūjitā rājñā niṣaṇṇā dvijasattamāḥ vyarājanta mahārāja nakṣatrapatayo yathā 14 tato jāmbūnadāḥ pātrīr vajrāṅkā vimalāḥ śubhāḥ varānna pūrṇā viprebhyaḥ prādān madhu ghṛtāplutāḥ 15 tasya nityaṃ tathāṣāḍhyāṃ māghyāṃ ca bahavo dvijāḥ īpsitaṃ bhojanavaraṃ labhante satkṛtaṃ sadā 16 viśeṣatas tu kārttikyāṃ dvijebhyaḥ saṃprayacchati śaradvyapāye ratnāni paurṇamāsyām iti śrutiḥ 17 suvarṇaṃ rajataṃ caiva maṇīn atha ca mauktikam varjān mahādhanāṃś caiva vaiḍūryājina rāṅkavān 18 ratnarāśīn vinikṣipya dakṣiṇārthe sa bhārata tataḥ prāha dvijaśreṣṭhān virūpākṣo mahāyaśāḥ 19 gṛhṇīta ratnāny etāni yathotsāhaṃ yatheṣṭataḥ yeṣu yeṣu ca bhāṇḍeṣu bhuktaṃ vo dvijasattamāḥ tāny evādāya gacchadhvaṃ svaveśmānīti bhārata 20 ity uktavacane tasmin rākṣasendre mahātmani yatheṣṭaṃ tāni ratnāni jagṛhur brāhmaṇarṣabhāḥ 21 tato mahārhais te sarve ratnair abhyarcitāḥ śubhaiḥ brāhmaṇā mṛṣṭavasanāḥ suprītāḥ sma tadābhavan 22 tatas tān rākṣasendrāś ca dvijān āha punar vacaḥ nānā dig āgatān rājan rākṣasān pratiṣidhya vai 23 adhyaika divasaṃ viprā na vo 'stīha bhayaṃ kva cit rākṣasebhyaḥ pramodadhvam iṣṭato yātamā ciram 24 tataḥ pradudruvuḥ sarve vipra saṃghāḥ samantataḥ gautamo 'pi suvarṇasya bhāram ādāya sa tvaraḥ 25 kṛcchrāt samudvahan vīra nyagrodhaṃ samupāgamat nyaṣīdac ca pariśrāntaḥ klāntaś ca kṣudhitaś ca ha 26 tatas tamābhyagād rājan rājadharmā khagottamaḥ svāgatenābhyanandac ca gautamaṃ mitravatsalaḥ 27 tasya pakṣāgra vikṣepaiḥ klamaṃ vyapanayat khagaḥ pūjāṃ cāpy akarod dhīmān bhojanaṃ cāpy akalpayat 28 sa bhuktavān suviśrānto gautamo 'cintayat tadā hāṭakasyābhirūpasya bhāro 'yaṃ sumahān mayā gṛhīto lobhamohād vai dūraṃ ca gamanaṃ mama 29 na cāsti pathi bhoktavyaṃ prāṇasaṃdhāraṇaṃ mama kiṃ kṛtvā dhārayeyaṃ vai praṇān ity abhyacintayat 30 tataḥ sa pathi bhoktavyaṃ prekṣamāṇo na kiṃ cana kṛtaghnaḥ puruṣavyāghra manasedam acintayat 31 ayaṃ bakapatiḥ pārśve māṃsarāśiḥ sthito mama imaṃ hatvā gṛhītvāca yāsye 'haṃ samabhidrutam |