Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[वै] ततॊ थिशः संप्रविहृत्य पार्दा; मृगान वराहान महिषांश च हत्वा धनुर्धराः शरेष्ठतमाः पृदिव्यां; पृदक चरन्तः सहिता बभूवुः 2 ततॊ मृगव्यालगणानुकीर्णं; महावनं तथ विहगॊपघुष्टम भरातॄंश च तान अभ्यवथथ युधिष्ठिरः; शरुत्वा गिरॊ वयाहरतां मृगाणाम 3 आथित्यथीप्तां थिशम अभ्युपेत्य; मृगथ्विजाः करूरम इमे वथन्ति आयासम उग्रं परतिवेथयन्तॊ; महाहवं शत्रुभिर वावमानम 4 कषिप्रं निवर्तध्वम अलं मृगैर नॊ; मनॊ हि मे थूयति थह्यते च बुथ्धिं समाच्छाथ्य च मे समन्युर; उथ्धूयते पराणपतिः शरीरे 5 सरः सुपर्णेन हृतॊरगं यदा; राष्ट्रं यदा राजकम आत्तलक्ष्मि एवंविधं मे परतिभाति काम्यकं; शौण्डैर यदा पीतरसश च कुम्भः 6 ते सैन्धवैर अत्यनिलौघवेगैर; महाजवैर वाजिभिर उह्यमानाः युक्तैर बृहथ्भिः सुरदैर नृवीरास; तथाश्रमायाभिमुखा बभूवुः 7 तेषां तु गॊमायुर अनल्प घॊषॊ; निवर्ततां मामम उपेत्य पार्श्वम परव्याहरत तं परविमृश्य राजा; परॊवाच भीमं च धनंजयं च 8 यदा वथत्य एष विहीनयॊनिः; शालावृकॊ वामम उपेत्य पार्श्वम सुव्यक्तम अस्मान अवमन्य पापैः; कृतॊ ऽभिमर्थः कुरुभिः परसह्य 9 इत्य एव ते तथ वनम आविशन्तॊ; महत्य अरण्ये मृगयां चरित्वा बालाम अपश्यन्त तथा रुथन्तीं; धात्रेयिकां परेष्यवधूं परियायाः 10 ताम इन्थ्रसेनस तवरितॊ ऽभिसृत्य; रदाथ अवप्लुत्य ततॊ ऽभयधावत परॊवच चैनां वचनं नरेन्थ्र; धात्रेयिकाम आर्ततरस तथानीम 11 किं रॊथिषि तवं पतिता धरण्यां; किं ते मुखं शुष्यति थीनवर्णम कच चिन न पापैः सुनृशंस कृथ भिः; परमादिता थरौपथी राजपुत्री अनिथ्य रूपा सुविशालनेत्रा; शरीरतुल्या कुरुपुंगवानाम 12 यथ्य एव थेवी पृदिवीं परविष्टा; थिवं परपन्नाप्य अद वा समुथ्रम तस्या गमिष्यन्ति पथं हि पार्दास; तदा हि संतप्यति धर्मराजः 13 कॊ हीथृशानाम अरिमर्थनानां; कलेशक्षमाणाम अपराजितानाम पराणैः समाम इष्टतमां जिहीर्षेथ; अनुत्तमं रत्नम इव परमूढः न बुध्यते नादवतीम इहाथ्य; बहिश्चरं हृथयं पाण्डवानाम 14 कस्याथ्य कायं परतिभिथ्य घॊरा; महीं परवेक्ष्यन्ति शिताः शराग्र्याः मा तवं शुचस तां परति भीरु विथ्धि; यदाथ्य कृष्णा पुनर एष्यतीति निहत्य सर्वान थविषतः समग्रान; पार्दाः समेष्यन्त्य अद याज्ञसेन्या 15 अदाब्रवीच चारु मुखं परमृज्य; धात्रेयिका सारदिम इन्थ्रसेनम जयथ्रदेनापहृता परमद्य; पञ्चेन्थ्र कल्पान परिभूय कृष्णा 16 तिष्ठन्ति वर्त्मानि नवान्य अमूनि; वृक्षाश च न मलान्ति तदैव भग्नाः आवर्तयध्वं हय अनुयात शीघ्रं; न थूरयातैव हि राजपुत्री 17 संनह्यध्वं सर्व एवेन्थ्र कल्पा; महान्ति चारूणि च थंशनानि गृह्णीत चापानि महाधनानि; शरांश च शीघ्रं पथवीं वरजध्वम 18 पुरा हि निर्भर्त्सन थण्डमॊहिता; परमूढ चित्ता वथनेन शुष्यता थथाति कस्मै चिथ अनर्हते तनुं; वराज्य पूर्णाम इव भस्मनि शरुचम 19 पुरा तुषाग्नाव इव हूयते हविः; पुरा शमशाने सरग इवापविध्यते पुरा च सॊमॊ ऽधवरगॊ ऽवलिह्यते; शुना यदा विप्रजने परमॊहिते महत्य अरण्ये मृगयां चरित्वा; पुरा शृगालॊ नलिनीं विगाहते 20 मा वः परियायाः सुनसं सुलॊचनं; चन्थ्रप्रभाच्छं वथनं परसन्नम सपृश्याच छुभं कश चिथ अकृत्य कारी; शवा वै पुरॊडाशम इवॊपयुङ्क्षीत एतानि वर्त्मान्य अनुयात शीघ्रं; मा वः कालः कषिप्रम इहात्यगाथ वै 21 [य] भथ्रे तूष्णीम आस्स्व नियच्छ वाचं; मास्मत सकाशे परुसाण्य अवॊचः राजानॊ वा यथि वा राजपुत्रा; बलेन मत्ता वञ्चनां पराप्नुवन्ति 22 [वै] एतावथ उक्त्वा परययुर हि शीघ्रं; तान्य एव वर्त्मान्य अनुवर्तमानाः मुहुर मुहुर वयालवथ उच्छसन्तॊ; जयां विक्षिपन्तश च महाधनुर भयः 23 ततॊ ऽपश्यंस तस्य सैन्यस्य रेणुम; उथ्धूतं वै जावि खुरप्रणुन्नम पथातीनां मध्यगतं च धौम्यं; विक्रॊशन्तं भीमम अभिथ्रवेति 24 ते सान्त्व्य धौम्यं परिथीनसत्त्वाः; सुखं भवान एत्व इति राजपुत्राः शयेना यदैवामिष संप्रयुक्ता; जवेन तः सैन्यम अदाभ्यधावन 25 तेषां महेन्थ्रॊपमविक्रमाणां; संरब्धानां धर्षणाथ याज्ञसेन्याः करॊधः परजज्वाल जयथ्रदं च; थृष्ट्वा परियां तस्य रदे सदितां च 26 परचुक्रुशुश चाप्य अद सिन्धुराजं; वृकॊथरश चैव धनंजयश च यमौ च राजा च महाधनुर्धरास; ततॊ थिशः संमुमुहुः परेषाम |
1
[vai] tato diśaḥ saṃpravihṛtya pārthā; mṛgān varāhān mahiṣāṃś ca hatvā dhanurdharāḥ śreṣṭhatamāḥ pṛthivyāṃ; pṛthak carantaḥ sahitā babhūvuḥ 2 tato mṛgavyālagaṇānukīrṇaṃ; mahāvanaṃ tad vihagopaghuṣṭam bhrātṝṃś ca tān abhyavadad yudhiṣṭhiraḥ; śrutvā giro vyāharatāṃ mṛgāṇām 3 ādityadīptāṃ diśam abhyupetya; mṛgadvijāḥ krūram ime vadanti āyāsam ugraṃ prativedayanto; mahāhavaṃ śatrubhir vāvamānam 4 kṣipraṃ nivartadhvam alaṃ mṛgair no; mano hi me dūyati dahyate ca buddhiṃ samācchādya ca me samanyur; uddhūyate prāṇapatiḥ śarīre 5 saraḥ suparṇena hṛtoragaṃ yathā; rāṣṭraṃ yathā rājakam āttalakṣmi evaṃvidhaṃ me pratibhāti kāmyakaṃ; śauṇḍair yathā pītarasaś ca kumbhaḥ 6 te saindhavair atyanilaughavegair; mahājavair vājibhir uhyamānāḥ yuktair bṛhadbhiḥ surathair nṛvīrās; tadāśramāyābhimukhā babhūvuḥ 7 teṣāṃ tu gomāyur analpa ghoṣo; nivartatāṃ māmam upetya pārśvam pravyāharat taṃ pravimṛśya rājā; provāca bhīmaṃ ca dhanaṃjayaṃ ca 8 yathā vadaty eṣa vihīnayoniḥ; śālāvṛko vāmam upetya pārśvam suvyaktam asmān avamanya pāpaiḥ; kṛto 'bhimardaḥ kurubhiḥ prasahya 9 ity eva te tad vanam āviśanto; mahaty araṇye mṛgayāṃ caritvā bālām apaśyanta tadā rudantīṃ; dhātreyikāṃ preṣyavadhūṃ priyāyāḥ 10 tām indrasenas tvarito 'bhisṛtya; rathād avaplutya tato 'bhyadhāvat provaca caināṃ vacanaṃ narendra; dhātreyikām ārtataras tadānīm 11 kiṃ rodiṣi tvaṃ patitā dharaṇyāṃ; kiṃ te mukhaṃ śuṣyati dīnavarṇam kac cin na pāpaiḥ sunṛśaṃsa kṛd bhiḥ; pramāthitā draupadī rājaputrī anidya rūpā suviśālanetrā; śarīratulyā kurupuṃgavānām 12 yady eva devī pṛthivīṃ praviṣṭā; divaṃ prapannāpy atha vā samudram tasyā gamiṣyanti padaṃ hi pārthās; tathā hi saṃtapyati dharmarājaḥ 13 ko hīdṛśānām arimardanānāṃ; kleśakṣamāṇām aparājitānām prāṇaiḥ samām iṣṭatamāṃ jihīrṣed; anuttamaṃ ratnam iva pramūḍhaḥ na budhyate nāthavatīm ihādya; bahiścaraṃ hṛdayaṃ pāṇḍavānām 14 kasyādya kāyaṃ pratibhidya ghorā; mahīṃ pravekṣyanti śitāḥ śarāgryāḥ mā tvaṃ śucas tāṃ prati bhīru viddhi; yathādya kṛṣṇā punar eṣyatīti nihatya sarvān dviṣataḥ samagrān; pārthāḥ sameṣyanty atha yājñasenyā 15 athābravīc cāru mukhaṃ pramṛjya; dhātreyikā sārathim indrasenam jayadrathenāpahṛtā pramathya; pañcendra kalpān paribhūya kṛṣṇā 16 tiṣṭhanti vartmāni navāny amūni; vṛkṣāś ca na mlānti tathaiva bhagnāḥ āvartayadhvaṃ hy anuyāta śīghraṃ; na dūrayātaiva hi rājaputrī 17 saṃnahyadhvaṃ sarva evendra kalpā; mahānti cārūṇi ca daṃśanāni gṛhṇīta cāpāni mahādhanāni; śarāṃś ca śīghraṃ padavīṃ vrajadhvam 18 purā hi nirbhartsana daṇḍamohitā; pramūḍha cittā vadanena śuṣyatā dadāti kasmai cid anarhate tanuṃ; varājya pūrṇām iva bhasmani śrucam 19 purā tuṣāgnāv iva hūyate haviḥ; purā śmaśāne srag ivāpavidhyate purā ca somo 'dhvarago 'valihyate; śunā yathā viprajane pramohite mahaty araṇye mṛgayāṃ caritvā; purā śṛgālo nalinīṃ vigāhate 20 mā vaḥ priyāyāḥ sunasaṃ sulocanaṃ; candraprabhācchaṃ vadanaṃ prasannam spṛśyāc chubhaṃ kaś cid akṛtya kārī; śvā vai puroḍāśam ivopayuṅkṣīt etāni vartmāny anuyāta śīghraṃ; mā vaḥ kālaḥ kṣipram ihātyagād vai 21 [y] bhadre tūṣṇīm āssva niyaccha vācaṃ; māsmat sakāśe parusāṇy avocaḥ rājāno vā yadi vā rājaputrā; balena mattā vañcanāṃ prāpnuvanti 22 [vai] etāvad uktvā prayayur hi śīghraṃ; tāny eva vartmāny anuvartamānāḥ muhur muhur vyālavad ucchasanto; jyāṃ vikṣipantaś ca mahādhanur bhyaḥ 23 tato 'paśyaṃs tasya sainyasya reṇum; uddhūtaṃ vai jāvi khurapraṇunnam padātīnāṃ madhyagataṃ ca dhaumyaṃ; vikrośantaṃ bhīmam abhidraveti 24 te sāntvya dhaumyaṃ paridīnasattvāḥ; sukhaṃ bhavān etv iti rājaputrāḥ śyenā yathaivāmiṣa saṃprayuktā; javena taḥ sainyam athābhyadhāvan 25 teṣāṃ mahendropamavikramāṇāṃ; saṃrabdhānāṃ dharṣaṇād yājñasenyāḥ krodhaḥ prajajvāla jayadrathaṃ ca; dṛṣṭvā priyāṃ tasya rathe sthitāṃ ca 26 pracukruśuś cāpy atha sindhurājaṃ; vṛkodaraś caiva dhanaṃjayaś ca yamau ca rājā ca mahādhanurdharās; tato diśaḥ saṃmumuhuḥ pareṣām |