Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[वै] तत्र ते पुरुषव्याघ्राः परमं शौचम आस्दिताः सॊ रात्रम अवसन वीरा धनंजय थिथृक्षया तस्मिन विहरमाणाश च रममाणाश च पाण्डवाः 2 मनॊज्ञे काननवरे सर्वभूतमनॊरमे पाथपैः पुष्पविकचैः फलभारावनामितैः 3 शॊभितं सर्वतॊ रम्यैः पुंस्कॊकिल कुलाकुलैः सनिग्धपत्रैर अविरलैः शीतछायैर मनॊरमैः 4 सरांसि च विचित्राणि परसन्नसलिलानि च कमलैः सॊत्पलैस तत्र भराजमानानि सर्वशः पश्यन्तश चारुरूपाणि रेमिरे तत्र पाण्डवाः 5 पुण्यगन्धः सुखस्पर्शॊ ववौ तत्र समीरणः हलाथयन पाण्डवान सर्वान सकृष्णान सथ्विजर्षभान 6 ततः पूर्वॊत्तरॊ वायुः पवमानॊ यथृच्छया सहस्रपत्रम अर्काभं थिव्यं पथ्मम उथावहत 7 तथ अपश्यत पाञ्चाली थिव्यगन्धं मनॊरमम अनिलेनाहृतं भूमौ पतितं जलजं शुचि 8 तच छुभाशुभम आसाथ्य सौगन्धिकम अनुत्तमम अतीव मुथिता राजन भीमसेनम अदाब्रवीत 9 पश्य थिव्यं सुरुचिरं भीम पुष्पम अनुत्तमम गन्धसंस्दान संपन्नं मनसॊ मम नन्थनम 10 एतत तु धर्मराजाय परथास्यामि परंतप हरेर इथं मे कामाय काम्यके पुनर आश्रमे 11 यथि ते ऽहं परिया पार्द बहूनीमान्य उपाहर तान्य अहं नेतुम इच्छामि काम्यकं पुनर आश्रमम 12 एवम उक्त्वा तु पाञ्चाली भीमसेनम अनिन्थिता जगाम धर्मराजाय पुष्पम आथाय तत तथा 13 अभिप्रायं तु विज्ञाय महिष्याः पुरुषर्षभः परियाया परियकामः सॊ भीमॊ भीमपराक्रमः 14 वातं तम एवाभिमुखॊ यतस तत पुष्पम आगतम आजिहीर्षुर जगामाशु स पुष्पाण्य अपरान्य अपि 15 रुक्मपृष्ठं धनुर गृह्यं शरांश चाशीविषॊपमान मृगराड इव संक्रुथ्धः परभिन्न इव कुञ्जरः 16 थरौपथ्याः परियम अन्विच्छन सवबाहुबलम आश्रितः वयपैत भयसंमॊहः शैलम अभ्यपतथ बली 17 स तं थरुमलता गुल्मछन्नं नीलशिलातलम गिरिं च चारारि हरः किंनराचरितं शुभम 18 नानावर्णधरैश चित्रं धातुथ्रुम मृगान्थजैः सर्वभूषण संपूर्णं भूमेर भुजम इवॊच्छ्रितम 19 सर्वर्तुरमणीयेषु गन्धमाथन सानुषु सक्तचक्षुर अभिप्रायं हृथयेनानुचिन्तयन 20 पुंस्कॊकिल निनाथेषु सत्पथाभिरुतेषु च बथ्धश्रॊत्र मनश चक्षुर जगामामित विक्रमः 21 जिघ्रमाणॊ महातेजाः सर्वर्तुकुसुमॊथ्भवम गन्धम उथ्थामम उथ्थामॊ वने मत्त इव थविपः 22 हरियमाण शरमः पित्रा संप्रहृष्टतनूरुहः पितुः संस्पर्शशीतेन गन्धमाथन वायुना 23 स यक्षगन्धर्वसुरब्रह्मर्षिगणसेवितम विलॊडयाम आस तथा पुष्पहेतॊर अरिंथमः 24 विषमछेथरचितैर अनुलिप्तम इवाङ्गुलैः विमलैर धातुविच्छेथैः काञ्चनाञ्जनराजतैः 25 सपक्षम इव नृत्यन्तं पार्श्वलग्नैः पयॊधरैः मुक्ताहारैर इव चितं चयुतैः परस्रवणॊथकैः 26 अभिराम नरी कुञ्ज निर्झरॊथक कन्थरम अप्सरॊनूपुर रवैः परनृत्त बहु बर्हिणम 27 थिग वारणविषाणाग्रैर घृष्टॊपल शिलातलम सरस्तांशुकम इवाक्षॊभ्यैर निम्नगा निःसृतैर जलैः 28 सशस्प कवलैः सवस्दैर अथूरपरिवर्तिभिः भयस्याज्ञैश च हरिणैः कौतूहलनिरीक्षितः 29 चालयन्न ऊरुवेगेन लता जालान्य अनेकशः आक्रीडमानः कौन्तेयः शरीमान वायुसुतॊ ययौ 30 परिया मनॊरदं कर्तुम उथ्यतश चारुलॊचनः परांशुः कनकतालाभः सिंहसंहननॊ युवा 31 मत्तवानरविक्रान्तॊ मत्तवारणवेगवान मत्तवानरताम्राक्षॊ मत्तवानरवारणः 32 परिय पार्श्वॊपविष्टाभिर वयावृत्ताभिर विचेष्टितैः यक्षगन्धर्वयॊषाभिर अथृश्याभिर निरीक्ष्टितः 33 नवावतारं रूपस्य विक्रीणन्न इव पाण्डवः चचार रमणीयेषु गन्धमाथन सानुषु 34 संस्मरन विविधान कलेशान थुर्यॊधनकृतान बहून थरौपथ्या वनवासिन्याः परियं कर्तुं समुथ्यतः 35 सॊ ऽचिन्तयथ गते सवर्गम अर्जुने मयि चागते पुष्पहेतॊर कदं नव आर्यः करिष्यति युधिष्ठिरः 36 सनेहान नरवरॊ नूनम अविश्वासाथ वनस्य च नकुलं सहथेवं च न मॊक्ष्यति युधिष्ठिरः 37 कदं नु कुसुमावाप्तिः सयाच छीघ्रम इति चिन्तयन परतस्दे नरशार्थूलः पक्षिराड इव वेगितः 38 कम्पयन मेथिनीं पथ्भ्यां निर्घात इव पर्वसु तरासयन गजयूदानि वातरंहा वृकॊथरः 39 सिंहव्याघ्र गणांश चैव मर्थमानॊ महाबलः उन्मूलयन महावृक्षान पॊदयंश चॊरसा बली 40 तला वल्लीश च वेगेन विकर्षन पाण्डुनन्थनः उपर्य उपरि शैलाग्रम आरुरुक्षुर इव थविपः विनर्थमानॊ ऽतिभृशं सविथ्युथिव तॊयथः 41 तस्य शब्थेन घॊरेण धनुर घॊषेण चाभिभॊ तरस्तानि मृगयूदानि समन्ताथ विप्रथुथ्रुवुः 42 अदापश्यन महाबाहुर गन्धमाथन सानुषु सुरम्यं कथली सन्थं बहुयॊजनविस्तृतम 43 तम अभ्यगच्छथ वेगेन कषॊभयिष्यन महाबलः महागज इवास्रावी परभञ्जन विविधान थरुमान 44 उत्पाट्य कथली सकन्धान बहुतालसमुच्छ्रयान चिक्षेप तरसा भीमः समन्ताथ बलिनां वरः 45 ततः सत्त्वान्य उपाक्रामन बहूनि च महान्ति च रुरुवारणसंघाश च महिषाश च जलाश्रयाः 46 सिंहव्याघ्राश च संक्रुथ्धा भीमसेनम अभिथ्रवन वयाथितास्या महारौथ्रा विनथन्तॊ ऽतिभीषणाः 47 ततॊ वायुसुतः करॊधात सवबाहुबलम आश्रितः गजेनाघ्नन गजं भीमः सिंहं सिन्हेन चाभिभूः तलप्रहारैर अन्यांश च वयहनत पाण्डवॊ बली 48 ते हन्यमाना भीमेन सिंहव्याघ्र तरक्षवः भयाथ विससृपुः सर्वे शकृन मूत्रं च सुस्रुवुः 49 परविवेश ततः कषिप्रं तान अपास्य महाबलः वनं पाण्डुसुतः शरीमाञ शब्थेनापूरयन थिशः 50 तेन शब्थेन चॊग्रेण भीमसेनरवेण च वनान्तर गताः सर्वे वित्रेषुर मृगपक्षिणः 51 तं शब्थं सहसा शरुत्वा मृगपक्षिसमीरितम जलार्थ्रपक्षा विहगाः समुत्पेतुः सहस्रशः 52 तान औथकान पक्षिगणान निरीक्ष्य भरतर्षभः तान एवानुसरन रम्यं थथर्श सुमहत सरः 53 काञ्चनैः कथली सन्थैर मन्थमारुत कम्पितैः वीज्यमानम इवाक्षॊभ्यं तीरान्तर विसर्पिभिः 54 तत सरॊ ऽदावतीर्याशु परभूतकमलॊत्पलम महागज इवॊथ्थामश चिक्रीड बलवथ बली विक्रीड्य तस्मिन सुचिरम उत्ततारामित थयुतिः 55 ततॊ ऽवगाह्य वेगेन तथ वनं बहुपाथपम थध्मौ च शङ्खं सवनवत सर्वप्राणेन पाण्डवः 56 तस्य शङ्खस्य शब्थेन भीमसेनरवेण च बाहुशब्थेन चॊग्रेण नर्थन्तीव गिरेर गुहाः 57 तं वज्रनिष्पेष समम आस्फॊटितरवं भृशम शरुत्वा शैलगुहासुप्तैः सिंहैर मुक्तॊ महास्वनः 58 सिंहनाथ भयत्रस्तैः कुञ्जरैर अपि भारत मुक्तॊ विरावः सुमहान पर्वतॊ येन पूरितः 59 तं तु नाथं ततः शरुत्वा सुप्तॊ वानरपुंगवः पराजृम्भत महाकायॊ हनूमान नाम वानरः 60 कथलीषण्डमध्यस्दॊ निथ्रावशगतस तथा जृम्भमाणः सुविपुलं शक्रध्वजम इवॊत्श्रितम आस्फॊटयत लाङ्गूलम इन्थ्राशनिसमस्वनम 61 तस्य लाङ्गूलनिथनं पर्वतः स गुहा मुखैः उथ्गारम इव गौर नर्थम उत्ससर्ज समन्ततः 62 स लाङ्गूलरवस तस्य मत्तवारणनिस्वनम अन्तर्धाय विचित्रेषु च चारगिरिसानुषु 63 स भीमसेनस तं शरुत्वा संप्रहृष्टतनूरुहः शब्थप्रभवम अन्विच्छंश च चारकथली वनम 64 कथली वनमध्यस्दम अद पीने शिलातले स थथर्श महाबाहुर वानराधिपतिं सदितम 65 विथ्युत संघातथुष्प्रेक्ष्यं विथ्युत संघातपिङ्गलम विथ्युत संघातसथृशं विथ्युत संघातचञ्चलम 66 बाहुस्वस्तिक विन्यस्त पीनह्रस्वशिरॊ धरम सकन्धभूयिष्ठ कायत्वात तनुमध्य कती ततम 67 किं चिच चाभुग्न शीर्षेण थीर्घरॊमाञ्चितेन च लाङ्गूलेनॊर्ध्व गतिना धवजेनेव विराजितम 68 रक्तॊष्ठं ताम्रजिह्वास्यं रक्तकर्णं चलथ भरुवम वथनं वृत्तथंस्त्राग्रं रश्मिवन्तम इवॊथुपम 69 वथनाभ्यन्तर गतैः शुक्लभासैर अलं कृतम केषरॊत्कर संमिश्रम अशॊकानाम इवॊत्करम 70 हिरण्मयीनां मध्यस्दं कथलीनां महाथ्युतिम थीप्यमानं सववपुषा अर्चिष्मन्तम इवानलम 71 निरीक्षन्तम अवित्रस्तं लॊचनैर मधुपिङ्गलैः तं वानरवरं वीरम अतिकायं महाबलम 72 अदॊपसृत्य तरसा भीमॊ भीमपराक्रमः सिंहनाथं समकरॊथ बॊधयिष्यन कपिं तथा 73 तेन शब्थेन भीमस्य वित्रेषुर मृगपक्षिणः हनूमांश च महासत्त्वम ईषथ उन्मील्य लॊचने अवेक्षथ अद सावज्ञं लॊचनैर मधुपिङ्गलैः 74 समितेनाभाष्य कौन्तेयं वानरॊ नरम अब्रवीत किमर्दं सरुजस ते ऽहं सुखसुप्तः परबॊधितः 75 ननु नाम तवया कार्या थया भूतेषु जानता वयं धर्मं न जानीमस तिर्यग्यॊनिं समाश्रिताः 76 मनुष्या बुथ्धिसंपन्ना थयां कुर्वन्ति जन्तुषु करूरेषु कर्मसु कदं थेहवाक चित्तथूषिषु धर्मघातिषु सज्जन्ते बुथ्धिमन्तॊ भवथ्विधाः 77 न तवं धर्मं विजानासि वृथ्धा नॊपासितास तवया अल्पबुथ्धितया वन्यान उत्साथयसि यन मृगान 78 बरूहि कस तवं किमर्दं वा वनं तवम इथम आगतः वर्जितं मानुषैर भावैस तदैव पुरुषैर अपि 79 अतः परमगम्यॊ ऽयं पर्वतः सुथुरारुहः विना सिथ्धगतिं वीर गतिर अत्र न विथ्यते 80 कारुण्यात सौहृथाच चैव वारये तवां महाबल नातः परं तवया शक्यं गन्तुम आश्वसिहि परभॊ 81 इमान्य अमृतकल्पाणि मूलानि च फलानि च भक्षयित्वा निवर्तस्व गराह्यं यथि वचॊ मम |
1
[vai] tatra te puruṣavyāghrāḥ paramaṃ śaucam āsthitāḥ so rātram avasan vīrā dhanaṃjaya didṛkṣayā tasmin viharamāṇāś ca ramamāṇāś ca pāṇḍavāḥ 2 manojñe kānanavare sarvabhūtamanorame pādapaiḥ puṣpavikacaiḥ phalabhārāvanāmitaiḥ 3 śobhitaṃ sarvato ramyaiḥ puṃskokila kulākulaiḥ snigdhapatrair aviralaiḥ śītachāyair manoramaiḥ 4 sarāṃsi ca vicitrāṇi prasannasalilāni ca kamalaiḥ sotpalais tatra bhrājamānāni sarvaśaḥ paśyantaś cārurūpāṇi remire tatra pāṇḍavāḥ 5 puṇyagandhaḥ sukhasparśo vavau tatra samīraṇaḥ hlādayan pāṇḍavān sarvān sakṛṣṇān sadvijarṣabhān 6 tataḥ pūrvottaro vāyuḥ pavamāno yadṛcchayā sahasrapatram arkābhaṃ divyaṃ padmam udāvahat 7 tad apaśyata pāñcālī divyagandhaṃ manoramam anilenāhṛtaṃ bhūmau patitaṃ jalajaṃ śuci 8 tac chubhāśubham āsādya saugandhikam anuttamam atīva muditā rājan bhīmasenam athābravīt 9 paśya divyaṃ suruciraṃ bhīma puṣpam anuttamam gandhasaṃsthāna saṃpannaṃ manaso mama nandanam 10 etat tu dharmarājāya pradāsyāmi paraṃtapa harer idaṃ me kāmāya kāmyake punar āśrame 11 yadi te 'haṃ priyā pārtha bahūnīmāny upāhara tāny ahaṃ netum icchāmi kāmyakaṃ punar āśramam 12 evam uktvā tu pāñcālī bhīmasenam aninditā jagāma dharmarājāya puṣpam ādāya tat tadā 13 abhiprāyaṃ tu vijñāya mahiṣyāḥ puruṣarṣabhaḥ priyāyā priyakāmaḥ so bhīmo bhīmaparākramaḥ 14 vātaṃ tam evābhimukho yatas tat puṣpam āgatam ājihīrṣur jagāmāśu sa puṣpāṇy aparāny api 15 rukmapṛṣṭhaṃ dhanur gṛhyaṃ śarāṃś cāśīviṣopamān mṛgarāḍ iva saṃkruddhaḥ prabhinna iva kuñjaraḥ 16 draupadyāḥ priyam anvicchan svabāhubalam āśritaḥ vyapaita bhayasaṃmohaḥ śailam abhyapatad balī 17 sa taṃ drumalatā gulmachannaṃ nīlaśilātalam giriṃ ca cārāri haraḥ kiṃnarācaritaṃ śubham 18 nānāvarṇadharaiś citraṃ dhātudruma mṛgāndajaiḥ sarvabhūṣaṇa saṃpūrṇaṃ bhūmer bhujam ivocchritam 19 sarvarturamaṇīyeṣu gandhamādana sānuṣu saktacakṣur abhiprāyaṃ hṛdayenānucintayan 20 puṃskokila ninādeṣu satpadābhiruteṣu ca baddhaśrotra manaś cakṣur jagāmāmita vikramaḥ 21 jighramāṇo mahātejāḥ sarvartukusumodbhavam gandham uddāmam uddāmo vane matta iva dvipaḥ 22 hriyamāṇa śramaḥ pitrā saṃprahṛṣṭatanūruhaḥ pituḥ saṃsparśaśītena gandhamādana vāyunā 23 sa yakṣagandharvasurabrahmarṣigaṇasevitam viloḍayām āsa tadā puṣpahetor ariṃdamaḥ 24 viṣamachedaracitair anuliptam ivāṅgulaiḥ vimalair dhātuvicchedaiḥ kāñcanāñjanarājataiḥ 25 sapakṣam iva nṛtyantaṃ pārśvalagnaiḥ payodharaiḥ muktāhārair iva citaṃ cyutaiḥ prasravaṇodakaiḥ 26 abhirāma narī kuñja nirjharodaka kandaram apsaronūpura ravaiḥ pranṛtta bahu barhiṇam 27 dig vāraṇaviṣāṇāgrair ghṛṣṭopala śilātalam srastāṃśukam ivākṣobhyair nimnagā niḥsṛtair jalaiḥ 28 saśaspa kavalaiḥ svasthair adūraparivartibhiḥ bhayasyājñaiś ca hariṇaiḥ kautūhalanirīkṣitaḥ 29 cālayann ūruvegena latā jālāny anekaśaḥ ākrīḍamānaḥ kaunteyaḥ śrīmān vāyusuto yayau 30 priyā manorathaṃ kartum udyataś cārulocanaḥ prāṃśuḥ kanakatālābhaḥ siṃhasaṃhanano yuvā 31 mattavānaravikrānto mattavāraṇavegavān mattavānaratāmrākṣo mattavānaravāraṇaḥ 32 priya pārśvopaviṣṭābhir vyāvṛttābhir viceṣṭitaiḥ yakṣagandharvayoṣābhir adṛśyābhir nirīkṣṭitaḥ 33 navāvatāraṃ rūpasya vikrīṇann iva pāṇḍavaḥ cacāra ramaṇīyeṣu gandhamādana sānuṣu 34 saṃsmaran vividhān kleśān duryodhanakṛtān bahūn draupadyā vanavāsinyāḥ priyaṃ kartuṃ samudyataḥ 35 so 'cintayad gate svargam arjune mayi cāgate puṣpahetor kathaṃ nv āryaḥ kariṣyati yudhiṣṭhiraḥ 36 snehān naravaro nūnam aviśvāsād vanasya ca nakulaṃ sahadevaṃ ca na mokṣyati yudhiṣṭhiraḥ 37 kathaṃ nu kusumāvāptiḥ syāc chīghram iti cintayan pratasthe naraśārdūlaḥ pakṣirāḍ iva vegitaḥ 38 kampayan medinīṃ padbhyāṃ nirghāta iva parvasu trāsayan gajayūthāni vātaraṃhā vṛkodaraḥ 39 siṃhavyāghra gaṇāṃś caiva mardamāno mahābalaḥ unmūlayan mahāvṛkṣān pothayaṃś corasā balī 40 talā vallīś ca vegena vikarṣan pāṇḍunandanaḥ upary upari śailāgram ārurukṣur iva dvipaḥ vinardamāno 'tibhṛśaṃ savidyudiva toyadaḥ 41 tasya śabdena ghoreṇa dhanur ghoṣeṇa cābhibho trastāni mṛgayūthāni samantād vipradudruvuḥ 42 athāpaśyan mahābāhur gandhamādana sānuṣu suramyaṃ kadalī sandaṃ bahuyojanavistṛtam 43 tam abhyagacchad vegena kṣobhayiṣyan mahābalaḥ mahāgaja ivāsrāvī prabhañjan vividhān drumān 44 utpāṭya kadalī skandhān bahutālasamucchrayān cikṣepa tarasā bhīmaḥ samantād balināṃ varaḥ 45 tataḥ sattvāny upākrāman bahūni ca mahānti ca ruruvāraṇasaṃghāś ca mahiṣāś ca jalāśrayāḥ 46 siṃhavyāghrāś ca saṃkruddhā bhīmasenam abhidravan vyāditāsyā mahāraudrā vinadanto 'tibhīṣaṇāḥ 47 tato vāyusutaḥ krodhāt svabāhubalam āśritaḥ gajenāghnan gajaṃ bhīmaḥ siṃhaṃ sinhena cābhibhūḥ talaprahārair anyāṃś ca vyahanat pāṇḍavo balī 48 te hanyamānā bhīmena siṃhavyāghra tarakṣavaḥ bhayād visasṛpuḥ sarve śakṛn mūtraṃ ca susruvuḥ 49 praviveśa tataḥ kṣipraṃ tān apāsya mahābalaḥ vanaṃ pāṇḍusutaḥ śrīmāñ śabdenāpūrayan diśaḥ 50 tena śabdena cogreṇa bhīmasenaraveṇa ca vanāntara gatāḥ sarve vitreṣur mṛgapakṣiṇaḥ 51 taṃ śabdaṃ sahasā śrutvā mṛgapakṣisamīritam jalārdrapakṣā vihagāḥ samutpetuḥ sahasraśaḥ 52 tān audakān pakṣigaṇān nirīkṣya bharatarṣabhaḥ tān evānusaran ramyaṃ dadarśa sumahat saraḥ 53 kāñcanaiḥ kadalī sandair mandamāruta kampitaiḥ vījyamānam ivākṣobhyaṃ tīrāntara visarpibhiḥ 54 tat saro 'thāvatīryāśu prabhūtakamalotpalam mahāgaja ivoddāmaś cikrīḍa balavad balī vikrīḍya tasmin suciram uttatārāmita dyutiḥ 55 tato 'vagāhya vegena tad vanaṃ bahupādapam dadhmau ca śaṅkhaṃ svanavat sarvaprāṇena pāṇḍavaḥ 56 tasya śaṅkhasya śabdena bhīmasenaraveṇa ca bāhuśabdena cogreṇa nardantīva girer guhāḥ 57 taṃ vajraniṣpeṣa samam āsphoṭitaravaṃ bhṛśam śrutvā śailaguhāsuptaiḥ siṃhair mukto mahāsvanaḥ 58 siṃhanāda bhayatrastaiḥ kuñjarair api bhārata mukto virāvaḥ sumahān parvato yena pūritaḥ 59 taṃ tu nādaṃ tataḥ śrutvā supto vānarapuṃgavaḥ prājṛmbhata mahākāyo hanūmān nāma vānaraḥ 60 kadalīṣaṇḍamadhyastho nidrāvaśagatas tadā jṛmbhamāṇaḥ suvipulaṃ śakradhvajam ivotśritam āsphoṭayata lāṅgūlam indrāśanisamasvanam 61 tasya lāṅgūlanidanaṃ parvataḥ sa guhā mukhaiḥ udgāram iva gaur nardam utsasarja samantataḥ 62 sa lāṅgūlaravas tasya mattavāraṇanisvanam antardhāya vicitreṣu ca cāragirisānuṣu 63 sa bhīmasenas taṃ śrutvā saṃprahṛṣṭatanūruhaḥ śabdaprabhavam anvicchaṃś ca cārakadalī vanam 64 kadalī vanamadhyastham atha pīne śilātale sa dadarśa mahābāhur vānarādhipatiṃ sthitam 65 vidyut saṃghātaduṣprekṣyaṃ vidyut saṃghātapiṅgalam vidyut saṃghātasadṛśaṃ vidyut saṃghātacañcalam 66 bāhusvastika vinyasta pīnahrasvaśiro dharam skandhabhūyiṣṭha kāyatvāt tanumadhya katī tatam 67 kiṃ cic cābhugna śīrṣeṇa dīrgharomāñcitena ca lāṅgūlenordhva gatinā dhvajeneva virājitam 68 raktoṣṭhaṃ tāmrajihvāsyaṃ raktakarṇaṃ calad bhruvam vadanaṃ vṛttadaṃstrāgraṃ raśmivantam ivodupam 69 vadanābhyantara gataiḥ śuklabhāsair alaṃ kṛtam keṣarotkara saṃmiśram aśokānām ivotkaram 70 hiraṇmayīnāṃ madhyasthaṃ kadalīnāṃ mahādyutim dīpyamānaṃ svavapuṣā arciṣmantam ivānalam 71 nirīkṣantam avitrastaṃ locanair madhupiṅgalaiḥ taṃ vānaravaraṃ vīram atikāyaṃ mahābalam 72 athopasṛtya tarasā bhīmo bhīmaparākramaḥ siṃhanādaṃ samakarod bodhayiṣyan kapiṃ tadā 73 tena śabdena bhīmasya vitreṣur mṛgapakṣiṇaḥ hanūmāṃś ca mahāsattvam īṣad unmīlya locane avekṣad atha sāvajñaṃ locanair madhupiṅgalaiḥ 74 smitenābhāṣya kaunteyaṃ vānaro naram abravīt kimarthaṃ sarujas te 'haṃ sukhasuptaḥ prabodhitaḥ 75 nanu nāma tvayā kāryā dayā bhūteṣu jānatā vayaṃ dharmaṃ na jānīmas tiryagyoniṃ samāśritāḥ 76 manuṣyā buddhisaṃpannā dayāṃ kurvanti jantuṣu krūreṣu karmasu kathaṃ dehavāk cittadūṣiṣu dharmaghātiṣu sajjante buddhimanto bhavadvidhāḥ 77 na tvaṃ dharmaṃ vijānāsi vṛddhā nopāsitās tvayā alpabuddhitayā vanyān utsādayasi yan mṛgān 78 brūhi kas tvaṃ kimarthaṃ vā vanaṃ tvam idam āgataḥ varjitaṃ mānuṣair bhāvais tathaiva puruṣair api 79 ataḥ paramagamyo 'yaṃ parvataḥ sudurāruhaḥ vinā siddhagatiṃ vīra gatir atra na vidyate 80 kāruṇyāt sauhṛdāc caiva vāraye tvāṃ mahābala nātaḥ paraṃ tvayā śakyaṃ gantum āśvasihi prabho 81 imāny amṛtakalpāṇi mūlāni ca phalāni ca bhakṣayitvā nivartasva grāhyaṃ yadi vaco mama |