Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[सात्यकि] न राम कालः परिथेवनाय; यथ उत्तरं तत्र तथ एव सर्वे समाचरामॊ हय अनतीत कालं; युधिष्ठिरॊ यथ्य अपि नाह किं चित 2 ये नादवन्तॊ हि भवन्ति लॊके; ते नात्मना कर्म समारभन्ते तेषां तु कार्येषु भवन्ति नादाः; शैब्याथयॊ राम यदा ययातेः 3 येषां तदा राम समारभन्ते; कार्याणि नादाः सवमतेन लॊके ते नादवन्तः पुरुषप्रवीरा; नानाद वत कृच्छ्रम अवाप्नुवन्ति 4 कस्माथ अयं राम जनार्थनौ च; परथ्युम्न साम्बौ च मया समेतौ वसत्य अरण्ये सह सॊथरीयैस; तरैलॊक्यनादान अधिगम्य नादान 5 निर्यातु साध्व अथ्य थशार्ह सेना; परभूतनानायुध चित्रवर्माः यमक्षयं गच्छतु धार्तराष्ट्रः; स बान्धवॊ वृष्णिबलाभिभूतः 6 तवं हय एव कॊपात पृदिवीम अपीमां; संवेष्टयेस तिष्ठतु शार्ङ्गधन्वा स धार्तराष्ट्रं जहि सानुबन्धं; वृत्रं यदा थेवपतिर महेन्थ्रः 7 भराता च मे यश च सखा गुरुश च; जनार्थनस्यात्म समश च पार्दः यथर्दम अभ्युथ्यतम उत्तमं तत; करॊति कर्माग्र्यम अपारणीयम 8 तस्यास्त्र वर्षाण्य अहम उत्तमास्त्रैर; विहत्य सर्वाणि रणे ऽभिभूय कायाच छिरः सर्पविषाग्निकल्पैः; शरॊत्तमैर उन्मदितास्मि राम 9 खड्गेन चाहं निशितेन संख्ये; कायाच छिरस तस्य बलात परमद्य ततॊ ऽसय सर्वान अनुगान हनिष्ये; थुर्यॊधनं चापि कुरूंश च सर्वान 10 आत्तायुधं माम इह रौहिणेय; पश्यन्तु भौमा युधि जातहर्षाः निघ्नन्तम एकं कुरु यॊधमुख्यान; काले महाकक्षम इवान्तकाग्निः 11 परथ्युम्न मुक्तान निशितान न शक्ताः; सॊढुं कृप थरॊण विकर्ण कर्णाः जानामि वीर्यं च तवात्म जस्य; कार्ष्णिर भवत्य एष यदा रणस्दः 12 साम्बः ससूतं स रदं भुजाभ्यां; थुःशासनं शास्तु बलात परमद्य न विथ्यते जाम्ब वती सुतस्य; रणे ऽविषह्यं हि रणॊत्कटस्य 13 एतेन बालेन हि शम्बरस्य; थैत्यस्य सैन्यं सहसा परणुन्नम वृत्तॊरुर अत्यायत पीनबाहुर; एतेन संख्ये निहतॊ ऽशवचक्रः कॊ नाम साम्बस्य रणे मनुष्यॊ; गत्वान्तरं वै भुजयॊर धरेत 14 यदा परविश्यान्तरम अन्तकस्य; काले मनुष्यॊ न विनिष्क्रमेत तदा परविश्यान्तरम अस्य संख्ये; कॊ नाम जीवन पुनर आव्रजेत 15 थरॊणं च भीष्मं च महारदौ तौ; सुतैर वृतं चाप्य अद सॊमथत्तम सर्वाणि सैन्यानि च वासुथेवः; परधक्ष्यते सायकवह्नि जालैः 16 किंनाम लॊकेष्व अविषह्यम अस्ति; कृष्णस्य सर्वेषु सथैव तेषु आत्तायुधस्यॊत्तम बाणपाणेश; चक्रायुधस्याप्रतिमस्य युथ्धे 17 ततॊ ऽनिरुथ्धॊ ऽपय असि चर्म पाणिर; महीम इमां धार्तराष्ट्रैर वि संज्ञैः हृतॊत्तमाङ्गैर निहतैः करॊतु; कीर्णां कुशैर वेथिम इवाध्वरेषु 18 गथॊल्मुकौ बाहुक भानुनीदाः; शूरश च संख्ये निशठः कुमारः रणॊत्कटौ सारण चारुथेष्णौ; कुलॊचितं विप्रदयन्तु कर्म 19 स वृष्णिभॊजान्धकयॊधमुख्या; समागता कषत्रिय शूरसेना हत्वा रणे तान धृतराष्ट्र पुत्राँल; लॊके यशः सफीतम उपाकरॊतु 20 ततॊ ऽभिमन्युः पृदिवीं परशास्तु; यावथ वरतं धर्मभृतां वरिष्ठः युधिष्ठिरः पारयते महात्मा; थयूते यदॊक्तं कुरुसत्तमेन 21 अस्मत परमुखैर वि शिखैर जितारिस; ततॊ महीं भॊक्ष्यति धर्मराजः निर धार्तराष्ट्रां हतसूतपुत्राम; एतथ धि नः कृत्यतमं यशश्यम 22 [वासु] असंशयं माधव सत्यम एतथ; गृह्णीम ते वाक्यम अथीनसत्त्व सवाभ्यां भुजाभ्याम अजितां तु भूमिं; नेच्छेत कुरूणाम ऋषभः कदं चित 23 न हय एष कामान न भयान न लॊभाथ; युधिष्ठिरॊ जातु जह्यात सवधर्मम भीमार्जुनौ चाति रदौ यमौ वा; तदैव कृष्णा थरुपथात्म जेयम 24 उभौ हि युथ्धे ऽपरतिमौ पृदिव्यां; वृकॊथरश चैव धनंजयश च कस्मान न कृत्स्नां पृदिवीं परशासेन; माथ्री सुताभ्यांच पुरस्कृतॊ ऽयम 25 यथा तु पाञ्चाल पतिर महात्मा; स केकयश चेथिपतिर वयं च यॊत्स्याम विक्रम्य परांस तथा वै; सुयॊधनस तयक्ष्यति जीवलॊकम 26 [य] नैतच चित्रं माधव यथ बरवीषि; सत्यं तु मे रक्ष्य तमं न राज्यम कृष्णस तु मां वेथ यदा वथ एकः; कृष्णं च वेथाहम अदॊ यदा वत 27 यथैव कालं पुरुषप्रवीरॊ; वेत्स्यत्य अयं माधव विक्रमस्य तथा रणे तवं च शिनिप्रवीर; सुयॊधनं जेष्यसि केशवश च 28 परतिप्रयान्त्व अथ्य थशार्ह वीरा; थृढॊ ऽसमि नादैर नरलॊकनादैः धर्मे ऽपरमाथं कुरुताप्रमेया; थरष्टास्मि भूयः सुखिनः समेतान 29 ते ऽनयॊन्यम आमन्त्र्य तदाभिवाथ्य; वृथ्धान परिस्वज्य शिशूंश च सर्वान यथुप्रवीराः सवगृहाणि जग्मू; राजापि तीर्दान्य अनुसंचचार 30 विसृज्य कृष्णं तव अद धर्मराजॊ; विथर्भराजॊप चितां सुतीर्दाम सुतेन सॊमेन विमिश्रितॊथां; ततः पयॊष्णीं परति स हय उवास |
1
[sātyaki] na rāma kālaḥ paridevanāya; yad uttaraṃ tatra tad eva sarve samācarāmo hy anatīta kālaṃ; yudhiṣṭhiro yady api nāha kiṃ cit 2 ye nāthavanto hi bhavanti loke; te nātmanā karma samārabhante teṣāṃ tu kāryeṣu bhavanti nāthāḥ; śaibyādayo rāma yathā yayāteḥ 3 yeṣāṃ tathā rāma samārabhante; kāryāṇi nāthāḥ svamatena loke te nāthavantaḥ puruṣapravīrā; nānātha vat kṛcchram avāpnuvanti 4 kasmād ayaṃ rāma janārdanau ca; pradyumna sāmbau ca mayā sametau vasaty araṇye saha sodarīyais; trailokyanāthān adhigamya nāthān 5 niryātu sādhv adya daśārha senā; prabhūtanānāyudha citravarmāḥ yamakṣayaṃ gacchatu dhārtarāṣṭraḥ; sa bāndhavo vṛṣṇibalābhibhūtaḥ 6 tvaṃ hy eva kopāt pṛthivīm apīmāṃ; saṃveṣṭayes tiṣṭhatu śārṅgadhanvā sa dhārtarāṣṭraṃ jahi sānubandhaṃ; vṛtraṃ yathā devapatir mahendraḥ 7 bhrātā ca me yaś ca sakhā guruś ca; janārdanasyātma samaś ca pārthaḥ yadartham abhyudyatam uttamaṃ tat; karoti karmāgryam apāraṇīyam 8 tasyāstra varṣāṇy aham uttamāstrair; vihatya sarvāṇi raṇe 'bhibhūya kāyāc chiraḥ sarpaviṣāgnikalpaiḥ; śarottamair unmathitāsmi rāma 9 khaḍgena cāhaṃ niśitena saṃkhye; kāyāc chiras tasya balāt pramathya tato 'sya sarvān anugān haniṣye; duryodhanaṃ cāpi kurūṃś ca sarvān 10 āttāyudhaṃ mām iha rauhiṇeya; paśyantu bhaumā yudhi jātaharṣāḥ nighnantam ekaṃ kuru yodhamukhyān; kāle mahākakṣam ivāntakāgniḥ 11 pradyumna muktān niśitān na śaktāḥ; soḍhuṃ kṛpa droṇa vikarṇa karṇāḥ jānāmi vīryaṃ ca tavātma jasya; kārṣṇir bhavaty eṣa yathā raṇasthaḥ 12 sāmbaḥ sasūtaṃ sa rathaṃ bhujābhyāṃ; duḥśāsanaṃ śāstu balāt pramathya na vidyate jāmba vatī sutasya; raṇe 'viṣahyaṃ hi raṇotkaṭasya 13 etena bālena hi śambarasya; daityasya sainyaṃ sahasā praṇunnam vṛttorur atyāyata pīnabāhur; etena saṃkhye nihato 'śvacakraḥ ko nāma sāmbasya raṇe manuṣyo; gatvāntaraṃ vai bhujayor dhareta 14 yathā praviśyāntaram antakasya; kāle manuṣyo na viniṣkrameta tathā praviśyāntaram asya saṃkhye; ko nāma jīvan punar āvrajeta 15 droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca mahārathau tau; sutair vṛtaṃ cāpy atha somadattam sarvāṇi sainyāni ca vāsudevaḥ; pradhakṣyate sāyakavahni jālaiḥ 16 kiṃnāma lokeṣv aviṣahyam asti; kṛṣṇasya sarveṣu sadaiva teṣu āttāyudhasyottama bāṇapāṇeś; cakrāyudhasyāpratimasya yuddhe 17 tato 'niruddho 'py asi carma pāṇir; mahīm imāṃ dhārtarāṣṭrair vi saṃjñaiḥ hṛtottamāṅgair nihataiḥ karotu; kīrṇāṃ kuśair vedim ivādhvareṣu 18 gadolmukau bāhuka bhānunīthāḥ; śūraś ca saṃkhye niśaṭhaḥ kumāraḥ raṇotkaṭau sāraṇa cārudeṣṇau; kulocitaṃ viprathayantu karma 19 sa vṛṣṇibhojāndhakayodhamukhyā; samāgatā kṣatriya śūrasenā hatvā raṇe tān dhṛtarāṣṭra putrāṁl; loke yaśaḥ sphītam upākarotu 20 tato 'bhimanyuḥ pṛthivīṃ praśāstu; yāvad vrataṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ yudhiṣṭhiraḥ pārayate mahātmā; dyūte yathoktaṃ kurusattamena 21 asmat pramukhair vi śikhair jitāris; tato mahīṃ bhokṣyati dharmarājaḥ nir dhārtarāṣṭrāṃ hatasūtaputrām; etad dhi naḥ kṛtyatamaṃ yaśaśyam 22 [vāsu] asaṃśayaṃ mādhava satyam etad; gṛhṇīma te vākyam adīnasattva svābhyāṃ bhujābhyām ajitāṃ tu bhūmiṃ; necchet kurūṇām ṛṣabhaḥ kathaṃ cit 23 na hy eṣa kāmān na bhayān na lobhād; yudhiṣṭhiro jātu jahyāt svadharmam bhīmārjunau cāti rathau yamau vā; tathaiva kṛṣṇā drupadātma jeyam 24 ubhau hi yuddhe 'pratimau pṛthivyāṃ; vṛkodaraś caiva dhanaṃjayaś ca kasmān na kṛtsnāṃ pṛthivīṃ praśāsen; mādrī sutābhyāṃca puraskṛto 'yam 25 yadā tu pāñcāla patir mahātmā; sa kekayaś cedipatir vayaṃ ca yotsyāma vikramya parāṃs tadā vai; suyodhanas tyakṣyati jīvalokam 26 [y] naitac citraṃ mādhava yad bravīṣi; satyaṃ tu me rakṣya tamaṃ na rājyam kṛṣṇas tu māṃ veda yathā vad ekaḥ; kṛṣṇaṃ ca vedāham atho yathā vat 27 yadaiva kālaṃ puruṣapravīro; vetsyaty ayaṃ mādhava vikramasya tadā raṇe tvaṃ ca śinipravīra; suyodhanaṃ jeṣyasi keśavaś ca 28 pratiprayāntv adya daśārha vīrā; dṛḍho 'smi nāthair naralokanāthaiḥ dharme 'pramādaṃ kurutāprameyā; draṣṭāsmi bhūyaḥ sukhinaḥ sametān 29 te 'nyonyam āmantrya tathābhivādya; vṛddhān parisvajya śiśūṃś ca sarvān yadupravīrāḥ svagṛhāṇi jagmū; rājāpi tīrthāny anusaṃcacāra 30 visṛjya kṛṣṇaṃ tv atha dharmarājo; vidarbharājopa citāṃ sutīrthām sutena somena vimiśritodāṃ; tataḥ payoṣṇīṃ prati sa hy uvāsa |