Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 3 Index  Previous  Next 

Book 3 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 3
Chapter 44

  1 [वै]
      स थथर्श पुरीं रम्यां सिथ्धचारणसेविताम
      सर्वर्तुकुसुमैः पुण्यैः पाथपैर उपशॊभिताम
  2 तत्र सौगन्धिकानां स थरुमाणां पुण्यगन्धिनाम
      उपवीज्यमानॊ मिश्रेण वायुना पुण्यगन्धिना
  3 नन्थनं च वनं थिव्यम अप्सरॊगणसेवितम
      थथर्श थिव्यकुसुमैर आह्वयथ्भिर इव थरुमैः
  4 नातप्त तपसा शक्यॊ थरष्टुं नानाहिताग्निना
      स लॊकः पुण्यकर्तॄणां नापि युथ्धपराङ्मुखैः
  5 नायज्वभिर नानृतकैर न वेथश्रुतिवर्जितैः
      नाना पलुताङ्गैस तीर्देषु यज्ञथानबहिष कृतैः
  6 नापि यज्ञहनैः कषुथ्रैर थरष्टुं शक्यः कदं चन
      पानपैर गुरु तल्पैश च मांसाथैर वा थुरात्मभिः
  7 स तथ थिव्यं वनं पश्यन थिव्यगीत निनाथितम
      परविवेश महाबाहुः शक्रस्य थयितां पुरीम
  8 तत्र थेव विमानानि कामगानि सहस्रशः
      संस्दितान्य अभियातानि थथर्शायुतशस तथा
  9 संस्तूयमानॊ गन्धर्वैर अप्सरॊभिश च पाण्डवः
      पुष्पगन्धवहैः पुण्यैर वायुभिश चानुजीवितः
  10 ततॊ थेवाः सगन्धर्वाः सिथ्धाश च परमर्षयः
     हृष्टाः संपूजयाम आसुः पार्दम अक्लिष्टकारिणम
 11 आशीर्वाथैः सतूयमानॊ थिव्यवाथित्र निस्वनैः
     परतिपेथे महाबाहुः शङ्खथुन्थुभिनाथितम
 12 नक्षत्रमार्गं विपुलं सुरवीदीति विश्रुतम
     इन्थ्राज्ञया ययौ पार्दः सतूयमानः समन्ततः
 13 तत्र साध्यास तदा विश्वे मरुतॊ ऽदाश्विनाव अपि
     आथित्या वसवॊ रुथ्रास तदा बरह्मर्षयॊ ऽमलाः
 14 राजर्षयश च बहवॊ थिलीप परमुखा नृपाः
     तुम्बुरुर नारथैश चैव गन्धर्व्वौ च हहाहुहू
 15 तान सर्व्वान स समागम्य विधिवत कुरुनन्थनः
     ततॊ ऽपश्यथ थेवराजं शतक्रतुम अरिंथमम
 16 ततः पार्दॊ महाबाहुर अवतीर्य रदॊत्तमात
     थथर्श साक्षाथ थेवेन्थ्रं पितरं पाकशासनम
 17 पाण्डुरेणातपत्रेण हेमथण्डेन चारुणा
     थिव्यगन्धाधिवासेन वयजनेन विधूयता
 18 विश्वावसुप्रभृतिभिर गन्धर्वैः सतुतिवन्थनैः
     सतूयमानं थविजाग्र्यैश च ऋग यजुः साम संस्तवैः
 19 ततॊ ऽभिगम्य कौन्तेयः शिरसाभ्यनमथ बली
     स चैनम अनुवृत्ताभ्यां भुजाभ्यां परत्यगृह्णत
 20 ततः शक्रासने पुण्ये थेवराजर्षिपूजिते
     शक्रः पाणौ गृहीत्वैनम उपावेशयथ अन्तिके
 21 मूर्ध्नि चैनम उपाघ्राय थेवेन्थ्रः परवीरहा
     अङ्कम आरॊपयाम आस परश्रयावनतं तथा
 22 सहस्राक्ष नियॊगात स पार्दः शक्रासनं तथा
     अध्यक्रामथ अमेयात्मा थवितीय इव वासवः
 23 ततः परेम्णा वृत्र शत्रुर अर्जुनस्य शुभं मुखम
     पस्पर्श पुण्यगन्धेन करेण परिसान्त्वयन
 24 परिमार्जमानः शनकैर बाहू चास्यायतौ शुभौ
     जया शरक्षेप कठिनौ सतम्भाव इव हिरण्मयौ
 25 वज्रग्रहणचिह्नेन करेण बलसूथनः
     मुहुर मुहुर वज्रधरॊ बाहू संस्फालयञ शनैः
 26 समयन्न इव गुडा केशं परेक्षमाणः सहस्रथृक
     हर्षेणॊत्फुल्ल नयनॊ न चातृप्यत वृत्रहा
 27 एकासनॊपविष्टौ तौ शॊभयां चक्रतुः सभाम
     सूर्या चन्थ्रमसौ वयॊम्नि चतुर्थश्याम इवॊथितौ
 28 तत्र सम गादा गायन्ति साम्ना परमवल्गुना
     गन्धर्वास तुम्बुरु शरेष्ठाः कुशला गीतसामसु
 29 घृताची मेनका रम्भा पूर्वचित्तिः सवयंप्रभा
     उर्वशी मिश्रकेशी च डुण्डुर गौरी वरूदिनी
 30 गॊपाली सह जन्या च कुम्भयॊनिः परजागरा
     चित्रसेना चित्रलेखा सहा च मधुरस्वरा
 31 एताश चान्याश च ननृतुस तत्र तत्र वराङ्गनाः
     चित्तप्रमदने युक्ताः सिथ्धानां पथ्मलॊचनाः
 32 महाकटि तट शरॊण्यः कम्पमानैः पयॊधरैः
     कटाक्ष हाव माधुर्यैश चेतॊ बुथ्धिमनॊहराः
  1 [vai]
      sa dadarśa purīṃ ramyāṃ siddhacāraṇasevitām
      sarvartukusumaiḥ puṇyaiḥ pādapair upaśobhitām
  2 tatra saugandhikānāṃ sa drumāṇāṃ puṇyagandhinām
      upavījyamāno miśreṇa vāyunā puṇyagandhinā
  3 nandanaṃ ca vanaṃ divyam apsarogaṇasevitam
      dadarśa divyakusumair āhvayadbhir iva drumaiḥ
  4 nātapta tapasā śakyo draṣṭuṃ nānāhitāgninā
      sa lokaḥ puṇyakartṝṇāṃ nāpi yuddhaparāṅmukhaiḥ
  5 nāyajvabhir nānṛtakair na vedaśrutivarjitaiḥ
      nānā plutāṅgais tīrtheṣu yajñadānabahiṣ kṛtaiḥ
  6 nāpi yajñahanaiḥ kṣudrair draṣṭuṃ śakyaḥ kathaṃ cana
      pānapair guru talpaiś ca māṃsādair vā durātmabhiḥ
  7 sa tad divyaṃ vanaṃ paśyan divyagīta nināditam
      praviveśa mahābāhuḥ śakrasya dayitāṃ purīm
  8 tatra deva vimānāni kāmagāni sahasraśaḥ
      saṃsthitāny abhiyātāni dadarśāyutaśas tadā
  9 saṃstūyamāno gandharvair apsarobhiś ca pāṇḍavaḥ
      puṣpagandhavahaiḥ puṇyair vāyubhiś cānujīvitaḥ
  10 tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ
     hṛṣṭāḥ saṃpūjayām āsuḥ pārtham akliṣṭakāriṇam
 11 āśīrvādaiḥ stūyamāno divyavāditra nisvanaiḥ
     pratipede mahābāhuḥ śaṅkhadundubhināditam
 12 nakṣatramārgaṃ vipulaṃ suravīthīti viśrutam
     indrājñayā yayau pārthaḥ stūyamānaḥ samantataḥ
 13 tatra sādhyās tathā viśve maruto 'thāśvināv api
     ādityā vasavo rudrās tathā brahmarṣayo 'malāḥ
 14 rājarṣayaś ca bahavo dilīpa pramukhā nṛpāḥ
     tumburur nāradaiś caiva gandharvvau ca hahāhuhū
 15 tān sarvvān sa samāgamya vidhivat kurunandanaḥ
     tato 'paśyad devarājaṃ śatakratum ariṃdamam
 16 tataḥ pārtho mahābāhur avatīrya rathottamāt
     dadarśa sākṣād devendraṃ pitaraṃ pākaśāsanam
 17 pāṇḍureṇātapatreṇa hemadaṇḍena cāruṇā
     divyagandhādhivāsena vyajanena vidhūyatā
 18 viśvāvasuprabhṛtibhir gandharvaiḥ stutivandanaiḥ
     stūyamānaṃ dvijāgryaiś ca ṛg yajuḥ sāma saṃstavaiḥ
 19 tato 'bhigamya kaunteyaḥ śirasābhyanamad balī
     sa cainam anuvṛttābhyāṃ bhujābhyāṃ pratyagṛhṇata
 20 tataḥ śakrāsane puṇye devarājarṣipūjite
     śakraḥ pāṇau gṛhītvainam upāveśayad antike
 21 mūrdhni cainam upāghrāya devendraḥ paravīrahā
     aṅkam āropayām āsa praśrayāvanataṃ tadā
 22 sahasrākṣa niyogāt sa pārthaḥ śakrāsanaṃ tadā
     adhyakrāmad ameyātmā dvitīya iva vāsavaḥ
 23 tataḥ premṇā vṛtra śatrur arjunasya śubhaṃ mukham
     pasparśa puṇyagandhena kareṇa parisāntvayan
 24 parimārjamānaḥ śanakair bāhū cāsyāyatau śubhau
     jyā śarakṣepa kaṭhinau stambhāv iva hiraṇmayau
 25 vajragrahaṇacihnena kareṇa balasūdanaḥ
     muhur muhur vajradharo bāhū saṃsphālayañ śanaiḥ
 26 smayann iva guḍā keśaṃ prekṣamāṇaḥ sahasradṛk
     harṣeṇotphulla nayano na cātṛpyata vṛtrahā
 27 ekāsanopaviṣṭau tau śobhayāṃ cakratuḥ sabhām
     sūryā candramasau vyomni caturdaśyām ivoditau
 28 tatra sma gāthā gāyanti sāmnā paramavalgunā
     gandharvās tumburu śreṣṭhāḥ kuśalā gītasāmasu
 29 ghṛtācī menakā rambhā pūrvacittiḥ svayaṃprabhā
     urvaśī miśrakeśī ca ḍuṇḍur gaurī varūthinī
 30 gopālī saha janyā ca kumbhayoniḥ prajāgarā
     citrasenā citralekhā sahā ca madhurasvarā
 31 etāś cānyāś ca nanṛtus tatra tatra varāṅganāḥ
     cittapramathane yuktāḥ siddhānāṃ padmalocanāḥ
 32 mahākaṭi taṭa śroṇyaḥ kampamānaiḥ payodharaiḥ
     kaṭākṣa hāva mādhuryaiś ceto buddhimanoharāḥ


Next: Chapter 45