Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[व] शौनकेनैवम उक्तस तु कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः पुरॊहितम उपागम्य भरातृमध्ये ऽबरवीथ इथम 2 परस्दितं मानुयान्तीमे बराह्मणा वेथपारगाः न चास्मि पालने शक्तॊ बहुथुःखसमन्वितः 3 परित्यक्तुं न शक्नॊमि थानशक्तिश च नास्ति मे कदम अत्र मया कार्यं भगवांस तथ बरवीतु मे 4 मुहूर्तम इव स धयात्वा धर्मेणान्विष्य तां गतिम युधिष्ठिरम उवाचेथं धौम्यॊ धर्मभृतां वरः 5 पुरा सृष्टनि भूतानि पीड्यन्ते कषुधया भृशम ततॊ ऽनुकम्पया तेषां सविता सवपिता इव 6 गत्वॊत्तरायणं तेजॊ रसान उथ्धृत्य रश्मिभिः थक्षिणायनम आवृत्तॊ महीं निविशते रविः 7 कषेत्रभूते ततस तस्मिन्न ओषधीर ओषधी पतिः थिवस तेजः समुथ्धृत्य जनयाम आस वारिणा 8 निषिक्तश चन्थ्र तेजॊभिः सूयते भूगतॊ रविः ओषध्यः षड्रसा मेध्यास तथन्नं पराणिनां भुवि 9 एवं भानुमयं हय अन्नं भूतानां पराणधारणम पितैष सर्वभूतानां तस्मात तं शरणं वरज 10 राजानॊ हि महात्मानॊ यॊनिकर्म विशॊधिताः उथ्धरन्ति परजाः सर्वास तप आस्दाय पुष्कलम 11 भीमेन कार्तवीर्येण वैन्येन नहुषेण च तपॊयॊगसमाधिस्दैर उथ्धृता हय आपथः परजाः 12 तदा तवम अपि धर्मात्मन कर्मणा च विशॊधितः तप आस्दाय धर्मेण थविजातीन भर भारत 13 एवम उक्तस तु धौम्येन तत कालसथृशं वचः धर्मराजॊ विशुथ्धात्मा तप आतिष्ठथ उत्तमम 14 पुष्पॊपहारैर बलिभिर अर्चयित्वा थिवाकरम यॊगम आस्दाय धर्मात्मा वायुभक्षॊ जितेन्थ्रियः गाङ्गेयं वार्य उपस्पृष्य पराणायामेन तस्दिवान 15 [ज] कदं कुरूणाम ऋषभः स तु राजा युधिष्ठिरः विप्रार्दम आराधितवान सूर्यम अथ्भुतविक्रमम 16 [व] शृणुष्वावहितॊ राजञ शुचिर भूत्वा समाहितः कषणं च कुरु राजेन्थ्र सर्वं वक्ष्याम्य अशेषतः 17 धौम्येन तु यद परॊक्तं पार्दाय सुमहात्मने नाम्नाम अष्ट शतं पुण्यं तच छृणुष्व महामते 18 सूर्यॊ ऽरयमा भगस तवष्टा पूषार्कः सविता रविः गभस्तिमान अजः कालॊ मृत्युर धाता परभा करः 19 पृदिव्य आपश च तेजश च खं वायुश च परायणम सॊमॊ बृहस्पतिः शुक्रॊ बुधॊ ऽङगारक एव च 20 इन्थ्रॊ विवस्व्वान थीप्तांशुः शुचिः शौरिः शनैश्चरः बरह्मा विष्णुश च रुथ्रश च सकन्थॊ वैश्वरणॊ यमः 21 वैथ्युतॊ जाठरश चागिर ऐन्धनस तेजसां पतिः धर्मध्वजॊ वेथ कर्ता वेथाङ्गॊ वेथ वाहनः 22 कृतं तरेता थवापरश च कलिः सर्वामराश्रयः कला काष्ठा मुहुर्ताश च पक्षा मासा ऋतुस तदा 23 संवत्सरकरॊ ऽशवत्दः कालचक्रॊ विभावसुः पुरुषः शाश्वतॊ यॊगी वयक्ताव्यक्तः सनातनः 24 लॊकाध्यक्षः परजाध्यक्षॊ विश्वकर्मा तमॊनुथः वरुणः सागरॊ ऽंशुश च जीमूतॊ जीवनॊ ऽरिहा 25 भूताश्रयॊ भूतपतिः सर्वभूतनिषेवितः मणिः सुवर्णॊ भूताथिः कामथः सर्वतॊ मुखः 26 जयॊ विशालॊ वरथः शीघ्रगः पराणधारणः धन्वन्तरिर धूमकेतुर आथिथेवॊ ऽथितेः सुतः 27 थवाथशात्मारविन्थाक्षः पिता माता पितामहः सवर्गथ्वारं परजा थवारं मॊक्षथ्वारं तरिविष्टपम 28 थेहकर्ता परशान्तात्मा विश्वात्मा विश्वतॊमुखः चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा मैत्रेण वपुषान्वितः 29 एतथ वै कीर्तनीयस्य सूर्यस्यैव महात्मनः नाम्नाम अष्ट शतं पुण्यं शक्रेणॊक्तं महात्मना 30 शक्राच च नारथः पराप्तॊ धौम्यश च तथनन्तरम धौम्याथ युधिष्ठिरः पराप्य सर्वान कामान अवाप्तवान 31 सुरपितृगणयक्षसेवितं; हय असुरनिशाचरसिथ्धवन्थितम वरकनकहुताशनप्रभं; तवम अपि मनस्य अभिधेहि भास्करम 32 सूर्यॊथये यस तु समाहितः पठेत; सपुत्रलाभं धनरत्नसंचयान लभेत जातिस्मरतां सथा नरः; समृतिं च मेधां च स विन्थते पराम 33 इमं सतवं थेववरस्य यॊ नरः; परकीर्तयेच छुचि सुमनाः समाहितः स मुच्यते शॊकथवाग्निसागराल; लभेत कामान मनसा यदेप्सितान |
1
[v] śaunakenaivam uktas tu kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ purohitam upāgamya bhrātṛmadhye 'bravīd idam 2 prasthitaṃ mānuyāntīme brāhmaṇā vedapāragāḥ na cāsmi pālane śakto bahuduḥkhasamanvitaḥ 3 parityaktuṃ na śaknomi dānaśaktiś ca nāsti me katham atra mayā kāryaṃ bhagavāṃs tad bravītu me 4 muhūrtam iva sa dhyātvā dharmeṇānviṣya tāṃ gatim yudhiṣṭhiram uvācedaṃ dhaumyo dharmabhṛtāṃ varaḥ 5 purā sṛṣṭani bhūtāni pīḍyante kṣudhayā bhṛśam tato 'nukampayā teṣāṃ savitā svapitā iva 6 gatvottarāyaṇaṃ tejo rasān uddhṛtya raśmibhiḥ dakṣiṇāyanam āvṛtto mahīṃ niviśate raviḥ 7 kṣetrabhūte tatas tasminn oṣadhīr oṣadhī patiḥ divas tejaḥ samuddhṛtya janayām āsa vāriṇā 8 niṣiktaś candra tejobhiḥ sūyate bhūgato raviḥ oṣadhyaḥ ṣaḍrasā medhyās tadannaṃ prāṇināṃ bhuvi 9 evaṃ bhānumayaṃ hy annaṃ bhūtānāṃ prāṇadhāraṇam pitaiṣa sarvabhūtānāṃ tasmāt taṃ śaraṇaṃ vraja 10 rājāno hi mahātmāno yonikarma viśodhitāḥ uddharanti prajāḥ sarvās tapa āsthāya puṣkalam 11 bhīmena kārtavīryeṇa vainyena nahuṣeṇa ca tapoyogasamādhisthair uddhṛtā hy āpadaḥ prajāḥ 12 tathā tvam api dharmātman karmaṇā ca viśodhitaḥ tapa āsthāya dharmeṇa dvijātīn bhara bhārata 13 evam uktas tu dhaumyena tat kālasadṛśaṃ vacaḥ dharmarājo viśuddhātmā tapa ātiṣṭhad uttamam 14 puṣpopahārair balibhir arcayitvā divākaram yogam āsthāya dharmātmā vāyubhakṣo jitendriyaḥ gāṅgeyaṃ vāry upaspṛṣya prāṇāyāmena tasthivān 15 [j] kathaṃ kurūṇām ṛṣabhaḥ sa tu rājā yudhiṣṭhiraḥ viprārtham ārādhitavān sūryam adbhutavikramam 16 [v] śṛṇuṣvāvahito rājañ śucir bhūtvā samāhitaḥ kṣaṇaṃ ca kuru rājendra sarvaṃ vakṣyāmy aśeṣataḥ 17 dhaumyena tu yatha proktaṃ pārthāya sumahātmane nāmnām aṣṭa śataṃ puṇyaṃ tac chṛṇuṣva mahāmate 18 sūryo 'ryamā bhagas tvaṣṭā pūṣārkaḥ savitā raviḥ gabhastimān ajaḥ kālo mṛtyur dhātā prabhā karaḥ 19 pṛthivy āpaś ca tejaś ca khaṃ vāyuś ca parāyaṇam somo bṛhaspatiḥ śukro budho 'ṅgāraka eva ca 20 indro vivasvvān dīptāṃśuḥ śuciḥ śauriḥ śanaiścaraḥ brahmā viṣṇuś ca rudraś ca skando vaiśvaraṇo yamaḥ 21 vaidyuto jāṭharaś cāgir aindhanas tejasāṃ patiḥ dharmadhvajo veda kartā vedāṅgo veda vāhanaḥ 22 kṛtaṃ tretā dvāparaś ca kaliḥ sarvāmarāśrayaḥ kalā kāṣṭhā muhurtāś ca pakṣā māsā ṛtus tathā 23 saṃvatsarakaro 'śvatthaḥ kālacakro vibhāvasuḥ puruṣaḥ śāśvato yogī vyaktāvyaktaḥ sanātanaḥ 24 lokādhyakṣaḥ prajādhyakṣo viśvakarmā tamonudaḥ varuṇaḥ sāgaro 'ṃśuś ca jīmūto jīvano 'rihā 25 bhūtāśrayo bhūtapatiḥ sarvabhūtaniṣevitaḥ maṇiḥ suvarṇo bhūtādiḥ kāmadaḥ sarvato mukhaḥ 26 jayo viśālo varadaḥ śīghragaḥ prāṇadhāraṇaḥ dhanvantarir dhūmaketur ādidevo 'diteḥ sutaḥ 27 dvādaśātmāravindākṣaḥ pitā mātā pitāmahaḥ svargadvāraṃ prajā dvāraṃ mokṣadvāraṃ triviṣṭapam 28 dehakartā praśāntātmā viśvātmā viśvatomukhaḥ carācarātmā sūkṣmātmā maitreṇa vapuṣānvitaḥ 29 etad vai kīrtanīyasya sūryasyaiva mahātmanaḥ nāmnām aṣṭa śataṃ puṇyaṃ śakreṇoktaṃ mahātmanā 30 śakrāc ca nāradaḥ prāpto dhaumyaś ca tadanantaram dhaumyād yudhiṣṭhiraḥ prāpya sarvān kāmān avāptavān 31 surapitṛgaṇayakṣasevitaṃ; hy asuraniśācarasiddhavanditam varakanakahutāśanaprabhaṃ; tvam api manasy abhidhehi bhāskaram 32 sūryodaye yas tu samāhitaḥ paṭhet; saputralābhaṃ dhanaratnasaṃcayān labheta jātismaratāṃ sadā naraḥ; smṛtiṃ ca medhāṃ ca sa vindate parām 33 imaṃ stavaṃ devavarasya yo naraḥ; prakīrtayec chuci sumanāḥ samāhitaḥ sa mucyate śokadavāgnisāgarāl; labheta kāmān manasā yathepsitān |