Baldrskenningar

5. Hvernig skal kenna Baldr? Svá, at kalla hann son Óðins ok Friggjar, ver Nönnu, faðir Forseta, eigandi Hringhorna ok Draupnis, dólgr Haðar, Heljar sinni, Gráta-goð. Úlfr Uggason hefir kveðit eftir sögu Baldrs langt skeið í Húsdrápu, ok ritat er áðr dæmi til þess, er Baldr er svá kenndr.

Njarðarkenningar

6. Hvernig skal kenna Njörd? Svá, at kalla hann Vana-guð eða Vananið eða Van ok föður Freys ok Freyju, fégjafa guð. Svá segir Þórðr Sjáreksson:

Varð sjalf suna,
nama snotr una,
Kjalarr of tamði,
kváðut Hamði,
Goðrún bani,
goðbrúðr Vani,
heldr vel mara,
hjörleik spara.

Hér er þess getit, er Skaði gekk frá Nirði, sem fyrr er ritat.

Freyskenningar

7. Hvernig skal kenna Frey? Svá, at kalla hann son Njarðar, bróður Freyju ok enn Vanaguð ok Vananið ok Vanr ok árguð ok fégjafa. Svá kvað Egill Skalla-Grímsson:

Því at Grjótbjörn
of gæddan hefir
Freyr ok Njörðr
at féarafli.

Freyr er kallaðr Belja dólgr, svá sem kvað Eyvindr skáldaspillir:

Þá er útröst
jarla bági
Belja dolgs
byggja vildi.

Hann er eigandi Skíðblaðnis ok galtar þess, er Gullinbursti heitir, svá sem hér er sagt:

Ívalda synir
gengu í árdaga
Skíðblaðni at skapa,
skipa bazt,
skírum Frey,
nýtum Njarðar bur.

Svá segir Úlfr Uggason:

Ríðr á börg til borgar
böðfróðr sonar Óðins
Freyr ok folkum stýrir
fyrstr inum gulli byrsta.
Hann heitir ok Slíðrugtanni.

Heimdallarkenningar

8. Hvernig skal Heimdall kenna? Svá, at kalla hann son níu mæðra eða vörð goða, svá sem fyrr er ritat, eða hvíta ás, Loka dólg mensækir Freyju. Heimdallar höfuð heitir sverð. Svá er sagt, at hann var lostinn mannshöfði í gegnum. Um þat er kveðit í Heimdallar galdri, ok er síðan kallat höfuð mjötuðr Heimdallar. Sverð heitir manns mjötuðr. Heimdallr er eigandi Gulltopps. Hann er ok tilsækir Vágaskers ok Singasteins. Þá deilði hann við Loka um Brísingamen. Hann heitir ok Vindlér. Úlfr Uggason kvað í Húsdrápu langa stund eftir þeiri frásögu, ok er þess þar getit, at þeir váru í selalíkjum. Hann er ok sonr Óðins.

Týskenningar

9. Hvernig skal kenna Tý? Svá, at kalla hann einhenda ás ok úlfs fóstra víga guð, son Óðins.

Bragakenningar

10. Hvernig skal kenna Braga? Svá, at kalla hann Iðunnar ver, frumsmið bragar ok inn síðskeggja ás - af hans nafni er sá kallaðr skeggbragi, er mikit skegg hefir - ok sonr Óðins.

Víðarkenningar

11. Hvernig skal kenna Víðar? Hann má kalla inn þögla ás, eiganda járnskós, dólg ok bana Fenrisúlfs, hefniás goðanna, byggviás föðurtófta ok son Óðins, bróður ásanna.

Válakenningar

12. Hvernig skal kenna Vála? Svá, at kalla hann son Óðins ok Rindar, stjúpson Friggjar, bróður ásanna, hefniás Baldrs, dólg Haðar ok bana hans, byggvanda föðurtófta.

Haðarkenningar

13. Hvernig skal kenna Höð? Svá, at kalla hann blinda ás, Baldrs bana, skjótanda Mistilteins, son Óðins, Heljar sinna, Vála dólg.

Ullarkenningar

14. Hvernig skal kenna Ull? Svá, at kalla hann son Sifjar, stjúp Þórs, öndurás, bogaás, veiðiás, skjaldarás.

Hæniskenningar

15. Hvernig skal kenna Hæni? Svá, at kalla hann sessa efla sinna eða mála Óðins ok inn skjóta ás ok inn langa fót ok aurkonung.

Lokakenningar

16. Hvernig skal kenna Loka? Svá, at kalla hann son Fárbauta ok Laufeyjar, Nálar, bróður Býleists ok Helblinda, föður Vánargands, þat er Fenrisúlfr, ok Jörmundgands, Þat er Miðgarðsormr, ok Heljar ok Nara ok Ála, frænda ok föðurbróður, vársinna ok sessa Óðins ok ása, heimsæki ok kistuskrúð Geirröðar, þjóf jötna, hafrs ok Brísingamens ok Iðunnar epla, Sleipnis frænda, ver Sigynjar, goða dólgr, hárskaði Sifjar, bölvasmiðr, inn slægi áss, rægjandi ok vélandi goðanna, ráðbani Baldrs, inn bundni áss, þrætudólgr Heimdallar ok Skaða. Svá sem hér segir Úlfr Uggason:

Ráðgenginn bregðr ragna
rein at Singasteini
frægr við firnaslægjan
Fárbauta mög vári;
móðöflugr ræðr mæðra
mögr hafnýra fögru,
kynni ek, áðr ok einnar
átta, mærðar þáttum.

Hér er þess getit, að Heimdallr er son níu mæðra.

Frá Hrugni jötni

17. Nú skal enn segja dæmi, af hverju þær kenningar eru, er nú váru ritaðar, er áðr váru eigi dæmi til sögð, svá sem Bragi sagði Ægi, at Þórr var farinn í austrvega at berja troll, en Óðinn reið Sleipni í Jötunheima ok kom til þess jötuns, er Hrungnir hét. Þá spyrr Hrungnir, hvat manna sá er með gullhjálminn, er ríðr loft ok lög, ok segir, at hann á furðugóðan hest. Óðinn sagði, at þar vill hann veðja fyrir höfði sínu, at engi hestr skal vera jafngóðr í Jötunheimum. Hrungnir segir, at sá er góðr hestr, en hafa lézt hann mundu miklu stórfetaðra hest. Sá heitir Gullfaxi. Hrungnir varð reiðr ok hleypr upp á hest sinn ok hleypir eftir honum ok hyggr at launa honum ofrmæli. Óðinn hleypir svá mikit, at hann var á öðru leiti fyrir, en Hrungnir hafði svá mikinn jötunmóð, at hann fann eigi fyrr en hann kom inn of ásgrindr.

Ok er hann kom at hallardurum, buðu æsir honum til drykkju. Hann gekk í höllina ok bað fá sér at drekka. Váru þá teknar þær skálir, er Þórr var vanr at drekka af, ok snerti Hrungnir ór hverri. En er hann gerðist drukkinn, þá skorti eigi stór orð. Hann lézt skyldu taka upp Valhöll ok færa í Jötunheima, en sökkva Ásgarði, en drepa goð öll, nema Freyju ok Sif vill hann heim hafa með sér, en Freyja ein þorir þá at skenkja honum, ok drekka lézt hann mundu allt ásaöl.

En er ásum leiddust ofryrði hans, þá nefna þeir Þór. Því næst kom Þórr í höllina ok hafði á lofti hamarinn ok var allreiðr ok spyrr hverr því ræðr, er jötnar hundvásir skulu þar drekka, eða hverr seidi Hrungni grið at vera í Valhöll eða hví Freyja skal skenkja honum sem at gildi ása.

Þá svarar Hrungnir ok sér ekki vinaraugum til Þórs, sagði, at Óðinn bauð honum til drykkju ok hann var á hans griðum. Þá mælti Þórr, at þess boðs skal Hrungnir iðrast, áðr hann komi út.

Hrungnir segir, at Ása-Þór er þat lítill frami at drepa hann vápnlausan. Hitt er meiri hugraun, ef hann þorir at berjast við hann at landamæri á Grjóttúnagörðum, - ”ok hefir þat verit mikit fólskuverk,” sagði hann, ”er ek lét eftir heima skjöld minn ok hein. En ef ek hefða hér vápn mín, þá skyldum vit nú reyna hólmgönguna, en at öðrum kosti legg ek þér við níðingsskap, ef þú vill drepa mik vápnlausan.”

Þórr vill fyrir engan mun bila at koma til einvígis, er honum var hólmr skoraðr því at engi hafði honum þat fyrr veitt. Fór þá Hrungnir braut leið sína ok hleypði ákafliga, þar til er hann kom í Jötunheima, ok varð ferð hans allfræg með jötnum ok þat, at stefnulag var komit á með þeim Þór. Þóttust jötnar hafa mikit í ábyrgð, hvárr sigr fengi. Þeim var ills ván af Þór, ef Hrungnir Iéti, fyrir því at hann var þeira sterkastr.

Þá gerðu jötnar mann á Grjóttúnagörðum af leiri, ok var hann níu rasta hár, en þriggja breiðr undir hönd, en ekki fengu þeir hjarta svá mikit, at honum sómði, fyrr en þeir tóku úr meri nökkurri, ok varð honum þar eigi stöðugt, þá er Þórr kom. Hrungnir átti hjarta þat, er frægt er, af hörðum steini ok tindótt með þrimr hornum, svá sem síðan er gert ristubragð þar, er Hrungnishjarta heitir. Af steini var ok höfuð hans. Skjöldr hans var ok steinn, víðr ok þjokkr, ok hafði hann skjöldinn fyrir sér, er hann stóð á Grjóttatúnagörðum ok beið Þórs, en hein hafði hann fyrir vápn ok reiddi of öx1 ok var ekki dælligr. Á aðra hlið honum stóð leirjötunninn, er nefndr er Mökkurkálfi, ok var hann allhræddr. Svá er sagt, at hann meig, er hann sá Þór.

Þórr fór til hólmstefnu ok með honum Þjálfi. Þá rann Þjálfi fram at, þar er Hrungnir stóð, ok mælti til hans: ”Þú stendr óvarliga, jötunn, hefir skjöldinn fyrir þér, en Þórr hefir sét þik, ok ferr hann it neðra í jörðu, ok mun hann koma neðan at þér.”

Þá skaut Hrungnir skildinurn undir fætr sér ok stóð á, en tvíhendi heinina. Því næst sá hann eldingar ok heyrði þrumur stórar. Þá hann þá Þór í ásmóði. Fór hann ákafliga ok reiddi hamarinn ok kastai um langa leið at Hrungni. Hrungnir færir upp heinina báðum höndum ok kastar í mót. Mætir hon hamrinum á flugi, ok brotnar sundr heinin. Fellr annarr hlutr á jörð, ok eru þar af orðin öll heinberg. Annarr hlutr brast í höfði Þór, svá at hann fell fram á jörð. En hamarrinn Mjöllnir kom í mitt höfuð Hrungni ok lamði hausinn í smán mola, ok fell hann fram yfir Þór, svá at fótr hans lá of háls Þór. En Þjálfi vá at Mökkurkálfa, ok fell hann við lítinn orðstír.

Þá gekk Þjálfi til Þórs ok skyldi taka fót Hrungnis af honum ok gat hvergi valdit. Þá gengu til æsir allir, er þeir spurðu at Þórr var fallinn, ok skyldu taka fótinn af honum ok fengu hvergi komit.

Þá kom til Magni, sonr Þórs ok Járnsöxu. Hann var þá þrínættr. Hann kastaði fæti Hrungnis af Þór ok mælti: ”Sé þar ljótan harm, faðir, er ek kom svá síð. Ek hygg, at jötun þenna myndak hafa lostit í hel með hnefa mínum, ef ek hefða fundit hann.”

Þá stóð Þórr upp ok fagnaði vel syni sínum ok sagði at hann myndi verða mikill fyrir sér, - ”ok vil ek,” sagði hann, ”gefa þér hestinn Gullfaxa, er Hrungnir hefir átt.”

Þá mælti Óðinn ok sagði, at Þórr gerði rangt, er hann gaf þann inn góða hest gýgjarsyni, en eigi föður sínum.

Frá Gróu völu

Þórr fór heim til Þrúðvanga, ok stóð heinin í höfði honum. Þá kom til völva sá, er Gróa hét, kona Aurvandils ins frækna. Hon gól galdra sína yfir Þór, til þess er heinin losnaði. En er Þórr fann þat ok þótti þá ván, at braut myndi ná heininni, þá vildi hann launa Gró lækninguna ok gera hana fegna, sagði henni þau tíðendi, at hann hafði vaðit norðan yfir Élivága ok hafði borit í meis á baki sér Aurvandil norðan úr Jötunheimum, ok þat til jartegna, at ein rá hans hafði staðit úr meisinum, ok var sú frerin, svá at Þórr braut af ok kastaði upp á himin ok gerði af stjörnu þá, er heitir Aurvandilstá. Þórr sagði, at eigi myndi langt til, at Aurvandill myndi heim koma, en Gróa varð svá fegin, at hon mundi enga galdra, ok varð heinin eigi lausari ok stendr enn í höfði Þór, ok er þar boðit til varnanar at kasta hein of gólf þvert, því at þá hrærist heinin í höfði Þór. Eftir þessi sögu hefir ort Þjóðólfr hvinverski í Haustlöng.”