Frá ásynjum

35. Þá mælti Gangleri: "Hverjar eru ásynjurnar?"

Hárr segir: "Frigg er æðst. Hon á þann bæ, er Fensalir heita, ok er hann allvegligr.

Önnur er Sága. Hon býr á Sökkvabekk ok er þat mikill staðr.

Þriðja er Eir. Hon er læknir beztr.

Fjórða er Gefjun. Hon er mær, ok henni þjóna þær, er meyjar andast.

Fimmta er Fulla. Hon er enn mær ok ferr laushár ok gullband um höfuð. Hon berr eski Friggjar ok gætir skóklæða hennar ok veit launráð með henni.

Freyja er tignust með Frigg. Hon giftist þeim manni er Óðr heitir. Dóttir þeira heitir Hnoss. Hon er svá fögr, at af hennar nafni eru hnossir kallaðar, þat er fagrt er ok gersimligt. Óðr fór í braut langar leiðir, en Freyja grætr eftir, en tár hennar er gull rautt. Freyja á mörg nöfn, en sú er sök til þess, at hon gaf sér ýmis heiti, er hon fór með ókunnum þjóðum at leita Óðs. Hon heitir Mardöll ok Hörn, Gefn, Sýr. Freyja átti Brísingamen. Hon er ok kölluð Vanadís.

Sjaunda Sjöfn, hon gætir mjök til at snúa hugum manna til ásta, kvenna ok karla, ok af hennar nafni er elskhuginn kallaðr sjafni.

Átta Lofn, hon er svá mild ok góð til áheita, at hon fær leyfi af Alföðr eða Frigg til manna samgangs, kvenna ok karla, þótt áðr sé bannat eða þvertekit þykki. Þat er af hennar nafni lof kallat ok svá þat, at hon er lofut mjök af mönnum.

Níunda Vár, hon hlýðir á eiða manna ok einkamál, er veita sín á milli konur ok karlar. Því heita þau mál várar. Hon hefnir ok þeim, er brigða.

Tíunda Vör, hon er vitr ok spurul, svá at engi hlut má hana leyna. Þat er orðtak, at kona verði vör þess, er hon verðr vís.

Ellifta Syn, hon gætir dura í höllinni ok lýkr fyrir þeim, er eigi skulu inn ganga, ok hon er sett til varnar á þingum fyrir þau mál, er hon vill ósanna. Því er þat orðtak, at syn sé fyrir sett þá er maðr neitar.

Tólfta Hlín, hon er sett til gæzlu yfir þeim mönnum, er Frigg vill forða við háska nökkurum. Þaðan af er þat orðtak, at sá, er forðast, hleinir.

Þrettánda Snotra, hon er vitr ok látprúð. Af hennar heiti er kallat snotr kona eða karlmaðr sá er hóflátr er.

Fjórtánda Gná, hana sendir Frigg í ýmsa heima at erendum sínum. Hon á þann hest, er renn loft ok lög ok heitir Hófvarpnir. Þat var eitt sinn, er hon reið, at vanir nökkurir sá reið hennar í loftinu. Þá mælti einn:

"Hvat er þar flýgr,
hvat þar ferr
eða at lofti líðr?"
Hon svarar:
"Né ek flýg,
þó ek ferk
ok at lofti líðk
á Hófvarpni
þeim er Hamskerpir
gat við Garðrofu."

Af Gnár nafni er svá kallat, at þat gnæfar, er hátt ferr.

Sól ok Bil eru talðar með ásynjum, en sagt er fyrr frá eðli þeira.

Frá valkyrjum

36. Enn eru þær aðrar, er þjóna skulu í Valhöll, bera drykkju ok gæta borðbúnaðar ok ölgagna. Svá eru þær nefndar í Grímnismálum:

Hrist ok Mist,
vil ek, at mér horn beri,
Skeggjöld ok Skögul,
Hildr ok Þrúðr,
Hlökk ok Herfjötur,
Göll ok Geirahöð,
Randgríðr ok Ráðgríðr,
ok Reginleif,
þær bera einherjum öl.

Þessar heita valkyrjur. Þær sendir Óðinn til hverrar orrustu. Þær kjósa feigð á menn ok ráða sigri. Guðr ok Róta ok norn in yngsta, er Skuld heitir, ríða jafnan at kjósa val ok ráða vígum. Jörð, móðir Þórs, ok Rindr, móðir Vála, eru talðar með ásynjum.

Freyr fekk Gerðar Gymisdóttir

37. Gymir hét maðr, en kona hans Aurboða. Hon var bergrisa ættar. Dóttir þeira er Gerðr, er allra kvinna var fegrst. Þat var einn dag, at Freyr hafði gengit í Hliðskjálf ok sá of heima alla. En er hann leit í norðrætt, þá sá hann á einum bæ mikit hús ok fagrt, ok til þess húss gekk kona, ok er hon tók upp höndum ok lauk hurð fyrir sér, þá lýsti af höndum hennar bæði í loft ok á lög, ok allir heimar birtust af henni. Ok svá hefnði honum þat mikla mikillæti, er hann hafði setzt í þat it helga sæti, at hann gekk í braut fullr af harmi. Ok er hann kom heim, mælti hann ekki, Ekki svaf hann, ekki drakk hann. Engi þorði ok at krefja hann orða.

Þá lét Njörðr kalla til sín Skírni, skósvein Freys, ok bað hann ganga til Freys ok beiða hann orða ok spyrja, hverjum hann væri svá reiðr, at hann mælti ekki við menn. En Skírnir lézt ganga mundu ok eigi fúss ok kvað illra svara vera ván af honum. En er hann kom til Freys, þá spurði hann, hví Freyr var svá hnipinn ok mælti ekki við menn.

Þá svarar Freyr ok sagði, at hann hafði sét konu fagra ok fyrir hennar sakir var hann svá harmfullr, at eigi myndi hann lengi lifa, ef hann skyldi eigi ná henni - "ok nú skaltu fara ok biðja hennar mér til handa ok hafa hana heim hingat, hvárt er faðir hennar vill eða eigi, ok skal ek þat vel launa þér."

Þá svarar Skírnir, sagði svá, at hann skal fara sendiferð, en Freyr skal fá honum sverð sitt. Þat var svá gott sverð, at sjálft vást. En Freyr lét eigi þat til skorta ok gaf honum sverðit. Þá fór Skírnir ok bað honum konunnar ok fekk heit hennar, ok níu nóttum síðar skyldi hon þar koma, er Barrey heitir, ok ganga þá at brullaupinu með Frey. En er Skírnir sagði Frey sitt erindi, þá kvað hann þetta:

Löng er nótt,
löng er önnur,
hvé mega ek þreyja þrjár?
Oft mér mánaðr
minni þótti
en sjá half hýnótt.

Þessi sök er til þess, er Freyr var svá vápnlauss, er hann barðist við Belja ok drap hann með hjartarhorni."

Þá mælti Gangleri: "Undr mikit, er þvílíkr höfðingi sem Freyr er vildi gefa sverð, svá at hann átti eigi annat jafngott. Geysimikit mein var honum þat, þá er hann barðist við þann, er Beli heitir. Þat veit trúa mín, at þeirar gjafar myndi hann þá iðrast."

Þá svarar Hárr: "Lítit mark var þá at, er þeir Beli hittust. Drepa mátti Freyr hann með hendi sinni. Verða mun þat, er Frey mun þykkja verr við koma, er hann missir sverðsins, þá er Múspellssynir fara at herja."

Frá vist Einherja ok Óðins

38. Þá mælti Gangleri: "Þat segir þú, at allir þeir menn, er í orrustu hafa fallit frá upphafi heims eru nú komnir til ðins í Valhöll. Hvat hefir hann at fá þeim at vistum? Ek hugði, at þar skyldi vera allmikit fjölmenni."

Þá svarar Hárr: "Satt er þat, er þú segi, allmikit fjölmenni er þar. En miklu fleira skal enn verða, ok mun þó oflítit þykkja, þá er úlfrinn kemr. En aldri er svá mikill mannfjöldi í Valhöll, at eigi má þeim endast flesk galtar þess, er Sæhrímnir heitir. Hann er soðinn hvern dag, ok heill at aftni. En þessi spurning er nú spyrr þú, þykkir mér líkara, at fáir myni svá vísir vera, at hér kunni satt af at segja, en Endhrímnir heitir steikarinn, en Eldhrímnir ketillinn. Svá er hér sagt:

Andhrímnir
lætr í Eldhrímni
Sæhrímni soðinn,
fleska bazt,
en þat fáir vitu
við hvat einherjar alask."

Þá mælti Gangleri: "Hvárt hefir Óðinn þat sama borðhald sem einherjar?"

Hárr segir: "Þá vist, er á hans borði stendr, gefr hann tveim úlfum, er hann á, er svá heita; Geri ok Freki. En enga vist þarf hann: Vín er honum bæði drykkr ok matr. Svá segir hér:

Gera ok Freka
seðr gunntamiðr,
hróðigr Herjaföður;
en við vín eitt
vápngöfigr
Óðinn æ lifir.

Hrafnar tveir sitja á öxlum honum ok segja í eyru honum öll tíðendi, þau er þeir sjá eða heyra. Þeir heita svá, Huginn ok Muninn. Þá sendir hann í dagan at fljúga um  heim allan, ok koma þeir aftr at dögurðarmáli. Þar af verðr hann margra tíðinda víss. Því kalla menn hann Hrafnaguð, svá sem sagt er:

Huginn ok Muninn
fljúga hverjan dag
jörmungrund yfir;
óumk ek Hugin
at hann aftr né komi,
þó sjáumk ek meir of Munin."

Frá drykk Einherja

39. Þá mælti Gangleri: "Hvat hafa einherjar at drykk, þat er þeim endist jafngnógliga sem vistin, eða er þar vatn drukkit?"

Þá segir Hárr: "Undarliga spyrr þú nú, at Alföðr mun bjóða til sín konungum eða jörlum eða öðrum ríkismönnum ok myni gefa þeim vatn at drekka. Ok þat veit trúa mín, at margr kemr sá til Valhallar, er dýrt mundi þykkjast kaupa vatnsdrykkinn, ef eigi væri betra fagnaðar þangat at vitja, sá er áðr þolir sár ok sviða til banans. Annat kann ek þér þaðan segja. Geit sú, er Heiðrún heitir, stendr uppi á Valhöll ok bítr barr af limum trés þess, er mjök er nafnfrægt, er Læraðr heitir, en ór spenum hennar rennr mjöðr sá, er hon fyllir skapker hvern dag. Þat er svá mikit, at allir Einherjar verða fulldrukknir af."

Þá mælti Gangleri: "Þat er þeim geysihaglig geit. Forkunnargóðr viðr mun þat vera, er hon bítr af."

Þá mælti Hárr: "Enn er meira mark at of hjörtinn Eikþyrni, er stendr á Valhöll ok bítr af limum þess trés, en af hornum hans verðr svá mikill dropi, at niðr kemr í Hvergelmi, ok þaðan af falla þær ár, er svá heita: Síð, Víð, Sækin, Ekin, Svöl, Gunnþró, Fjörm, Fimbulþul, Gípul, Göpul, Gömul, Geirvimul. Þessar falla um ása byggðir. Þessar eru enn nefndar: Þyn, Vín, Þöll, Höll, Gráð, Gunnþráin, Nyt, Nöt, Nönn, Hrönn, Vína, Vegsvinn, Þjóðnuma."

Um stærð Valhallar

40. Þá mælti Gangleri: "Þetta eru undarlig tíðendi, er nú sagðir þú. Geysimikit hús mun Valhöll vera. Allþröngt mun þar oft vera fyrir durum."

Þá svarar Hárr: "Hví spyr þú eigi þess, hversu margar dyrr eru á Valhöll eða hversu stórar? Ef þú heyrir þat sagt, þá muntu segja, at hitt er undarligt, ef eigi má ganga út ok inn hverr, er vill. En þat er með sönnu at segja, at eigi er þröngra at skipa hana en ganga í hana. Hér máttu heyra í Grímnismálum:

Fimm hundrað dura
ok of fjórum tögum,
svá hygg ek á Valhöllu vera;
átta hundruð Einherja
ganga senn ór einum durum
þá er þeir fara með vitni at vega."

Frá skemmtan Einherja

41. Þá mælti Gangleri: "Allmikill mannfjölði er í Valhöll. Svá njóta trú minnar, at allmikill höfðingi er Óðinn, er hann stýrir svá miklum her. Eða hvat er skemmtun Einherja, þá er þeir drekka eigi?"

Hárr segir: "Hvern dag þá er þeir hafa klæðzt, þá hervæða þeir sik ok ganga út í garðinn ok berjask, ok fellir hverr annan. Þat er leikr þeira. Ok er líðr at dögurðarmáli, þá ríða þeir heim til Valhallar ok setjast til drykkju, svá sem hér segir:

Allir Einherjar
Óðins túnum í
höggvask hverjan dag,
val þeir kjósa
ok ríða vígi frá,
sitja meir of sáttir saman.

En satt er þat, er þú sagðir: Mikill er Óðinn fyrir sér. Mörg dæmi finnast til þess. Svá er hér sagt í orðum sjálfra ásanna:

Askr Yggdrasils
hann er æðstr viða,
en Skíðblaðnir skipa,
Óðinn ása,
en jóa Sleipnir,
Bifröst brúa,
En Bragi skalda,
Hábrók hauka,
en hunda Garmr."