ATLAKVIÐA
Dauði Atla

Guðrún Gjúkadóttir hefndi bræðra sinna svá sem frægt er orðit. Hon drap fyrst sonu Atla, en eptir drap hon Atla ok brenndi höllina ok hirðina alla. Um þetta er sjá kviða ort:

1.
Atli sendi
ár til Gunnars
kunnan segg at ríða,
Knéfröðr var sá heitinn;
at görðum kom hann Gjúka
ok at Gunnars Höllu,
bekkjum aringreypum
ok at bjóri svásum.

2.
Drukku þar dróttmegir,
en dyljendr þögðu,
vín í valhöllu,
vreiði sásk þeir Húna;
kallaði þá Knéfröðr
kaldri röddu,
seggr inn suðræni
sat hann á bekk háum:

3.
"Atli mik hingat sendi
ríða erendi
mar inum mélgreypa
myrkvið inn ókunna,
at biðja yðr, Gunnarr,
at it á bekk kæmið
með hjalmum aringreypum
at sækja heim Atla.

4.
Skjöldu kneguð þar velja
ok skafna aska,
hjalma gullroðna
ok Húna mengi,
silfrgyllt söðulklæði,
serki valrauða
dafar darraðar,
drösla mélgreypa.

5.
Völl lézk ykkr ok mundu gefa
víðrar Gnitaheiðar,
af geiri gjallanda
ok af gylltum stöfnum,
stórar meiðmar
ok staði Danpar,
hrís þat it mæra,
er meðr Myrkvið kalla."

6.
Höfði vatt þá Gunnarr
ok Högna til sagði:
"Hvat ræðr þú okkr, seggr inn æri,
alls vit slíkt heyrum?
Gull vissa ek ekki
á Gnitaheiði,
þat er vit ættim-a
annat slíkt.

7.
Sjau eigum vit salhús
sverða full,
hverju eru þeira
hjölt ór gulli;
minn veit ek mar beztan,
en mæki hvassastan,
boga bekksæma,
en brynjur ór gulli,
hjalm ok skjöld hvítastan
kominn ór höll Kíars;
einn er minn betri
en sé allra Húna."

Högni kvað:

8.
"Hvat hyggr þú brúði bendu,
þá er hon okkr baug sendi
varinn váðum heiðingja?
hygg ek at hon vörnuð byð.
Hár fann ek heiðingja
riðit í hring rauðum,
ylfskr er vegr okkarr
at ríða erendi."

9.
Niðjar hvöttu Gunnar
né náungr annarr,
rýnendr né ráðendr
né þeir er ríkir váru;
kvaddi þá Gunnarr,
sem konungr skyldi,
mærr í mjöðranni
af móði stórum:

10.
"Rístu nú, Fjörnir,
láttu á flet vaða
greppa gullskálir
með gumna höndum.

11.
Ulfr mun ráða
arfi Niflunga,
gamlir, gránvarðir,
ef Gunnars missir,
birnir blakkfjallir
bíta þreftönnum,
gamna greystóði,
ef Gunnarr né kemr-at."

12.
Leiddu landrögni
lýðar óneisir,
grátendr gunnhvata
ór garði húna;
þá kvað þat inn æri
erfivörþr Högna:
"Heilir farið nú ok horskir,
hvars ykkr hugr teygir!"

13.
Fetum létu fræknir
um fjöll at þyrja
mari ina mélgreypu
Myrkvið inn ókunna;
hristisk öll Húnmörk
þar er harðmóðgir fóru,
ráku þeir vandstyggva
völlu algræna.

14.
Land sáu þeir Atla
ok liðskjalfar djúpa,
Bikka greppar standa
á borg inni háu,
sal of suðrþjóðum
sleginn sessmeiðum,
bundnum röndum,
bleikum skjöldum,
dafar darraðar;
en þar drakk Atli
vín í valhöllu,
verðir sátu úti
at varða þeim Gunnari,
af þeir hér vitja kvæmi
með geiri gjallanda
at vekja gram hildi.

15.
Systir fann þeira snemst,
at þeir í sal kómu
bræðr hennar báðir, -
bjóri var hon lítt drukkin:
"Ráðinn ertv nú, Gunnarr.
Hvat muntu, ríkr, vinna
við Húna harmbrögðum?
Höll gakk þú ór snemma.

16.
Betr hefðir þú, bróðir!
at þú í brynju færir,
sem hjalmum aringreypum
at séa heim Atla,
sætir þú í söðlum
sólheiða daga,
nái nauðfölva
létir nornir gráta,
Húna skjaldmeyjar
herfi kanna,
en Atla sjalfan
létir þú í ormgarð koma;
nú er sá ormgarðr
ykkr of folginn."

Gunnarr kvað:

17.
"Seinat er nú, systir,
at samna Niflungum,
langt er at leita
lýða sinnis til,
ef rosmufjöll Rínar
rekka óneissa."

18.
Fengu þeir Gunnar
ok í fjötur settu
vin Borgunda
ok bundu fastla.

19.
Sjau hjó Högni
sverði hvössu,
en inum átta
hratt hann í eld heitan;
svá skal frækn
fjándum verjask
[sem] Högni varði
hendr [sínar].

20.
[ - - - - - -
- - - - - - -
- - - ] Gunnars;
frágu fræknan,
ef fjör vildi,
gotna þjóðann,
gulli kaupa.

Gunnarr kvað:

21.
"Hjarta skal mér Högna
í hendi liggja
blóðugt, ór brjósti
skorit balldriða
saxi slíðrbeitu
syni þjóðans."

22.
Skáru þeir hjarta
Hjalla ór brjósti,
blóðugt ok á bjóð lögðu
ok báru þat fyr Gunnar.

23.
Þá kvað þat Gunnarr
gumna dróttinn:
"Hér hefi ek hjarta
Hjalla ins blauða,
ólíkt hjarta
Högna ins frækna,
er mjök bifask,
er á bjóði liggr,
bifðisk halfu meirr,
er í brjósti lá."

24.
Hló þá Högni,
er til hjarta skáru
kvikvan kumblasmið,
klökkva hann sízt hugði;
blóðugt þat á bjóð lögðu
ok báru fyr Gunnar.

25.
Mærr kvað þat Gunnarr
geirniflungr:
"Hér hefi ek hjarta
Högna ins frækna,
ólíkt hjarta
Hjalla ins blauða,
er lítt bifask,
er á bjóði liggr,
bifðisk svági mjök,
þá er í brjósti lá.

26.
Svá skaltu, Atli,
augum fjarri,
sem munt
menjum verða;
er unt einum mér
öll of folgin
hodd Niflunga,
lifir-a nú Högni.

27.
Ey var mér týja,
meðan vit tveir lifðum,
nú er mér engi,
er ek einn lifik;
Rín skal ráða
rógmalmi skatna,
svinn, áskunna
arfi Niflunga;
- í veltanda vatni
lýsask valbaugar,
heldr en á höndum gull
skíni Húna börnum."

Atli kvað:

28.
"Ýkvið ér hvélvögnum,
haptr er nú í böndum."

29.
Atli inn ríki
reið Glaum mönum,
sleginn rógþornum,
sifjungr þeira.
- - - - - -
Guðrún sigtífa,
varnaði við tárum
vaðin í þyshöllu.

Hon kvað:

30.
"Svá gangi þér, Atli,
sem þú við Gunnar áttir
eiða oft of svarða
ok ár of nefnda,
at sól inni suðrhöllu
ok at Sigtýs bergi,
hölkvi hvílbeðjar
ok at hringi Ullar."

31.
Ok meir þaðan
menvörð bituls
dolgrögni dró
til dauðs skokkr.

32.
Lifanda gram
lagði í garð,
þan er skriðinn var,
skatna mengi,
innan ormum;
en einn Gunnarr
heiptmóðr hörpu
hendi kníði,
glumðu strengir;
svá skal gulli
frækn hringdrifi
við fira halda.

33.
Atli lét
lands síns á vit
jó eyrskáan
aptr frá morði;
dynr var í garði,
dröslum of þrungit,
vápnsöngr virða,
váru af heiði komnir.

34.
Út gekk þá Guðrún
Atla í gögn
með gylltum kálki
at reifa gjöld rögnis:
"Þiggja knáttu, þengill,
í þinni höllu
glaðr at Guðrúnu
gnadda niflfarna."

35.
Umðu ölskálir
Atla vínhöfgar,
þá er í höll saman
Húnar tölðusk;
gumar gransíðir
gengu inn hvatir.

36.
Skævaði þá in skírleita
- - - - - - -
veigar þeim at bera,
afkár dís, jöfrum
ok ölkrásir valði
nauðug, neffölum
en níð sagði Atla:

37.
"Sona hefir þinna,
sverða deilir,
hjörtu hrædreyrug
við hunang of tuggin;
melta knáttu, móðugr!
manna valbráðir,
eta at ölkrásum
ok í öndugi at senda.

38.
Kallar-a þú síðan
til knéa þinna
Erp né Eitil
ölreifa tvá;
sér-a þú síðan
í seti miðju
gulls miðlendr
geira skepta,
manar meita
né mara keyra."

39.
Ymr varð á bekkjum,
afkárr söngr virða,
gnýr und guðvefjum,
grétu börn Húna;
nema ein Guðrún
er hon æva grét
bræðr sína berharða
ok buri svása,
unga, ófróða,
þá er hon við Atla gat.

40.
Gulli söri
in gaglbjarta,
hringum rauðum
reifði hon húskarla;
sköp lét hon vaxa,
en skíran malm vaða,
æva fljóð ekki
gáði fjarghúsa.

41.
Óvarr Atli
óðan hafði hann sik drukkit,
vápn hafði hann ekki,
varnaði-t hann við Gudrúnu;
oft var sá leikr betri,
þá er þau lint skyldu
oftar um faðmask
fyr öðlingum.

42.
Hon beð broddi
gaf blóð at drekka
hendi helfússi
ok hvelpa leysti;
hratt fyr hallar dyrr
ok húskarla vakði
brandi brúðr heitum,
þá lét hon gjöld bræðra.

43.
Eldi gaf hon þá alla,
er inni váru
ok frá morði þeira Gunnars
komnir váru ór Myrkheimi;
forn timbr fellu,
fjarghús ruku,
bær Buðlunga,
brunnu ok skjaldmeyjar
inni aldrstamnar,
hnigu í eld heitan.

44.
Fullrætt er um þetta,
ferr engi svá síðan
brúðr í brynju
bræðra at hefna;
hon hefir þriggja
þjóðkonunga
banorð borit
björt, áðr sylti.

Enn segir gleggra í Atlamálum inum grænlenzkum.