GUÐRÚNARKVIÐA IN FORNA

Dráp Niflunga

Gunnarr ok Högni tóku þá gullit allt, Fáfnis arf. Ófriðr var á milli Gjúkunga ok Atla. Kenndi hann Gjúkungum völd um andlát Brynhildar. Þat var til sætta, at þeir skyldu gifta hánum Guðrúnu, ok gáfu henni óminnisveig at drekka, áðr hon játti at giftast Atla. Synir Atla váru þeir Erpr ok Eitill, en Svanhildr var Sigurðar dóttir ok Guðrúnar. Atli konungr bauð heim Gunnari ok Högna ok sendi Vinga eða Knéfröð. Guðrún vissi vélar ok sendi með rúnum orð, at þeir skyldu eigi koma, ok til jartegna sendi hon Högna hringinn Andvaranaut ok knýtti í vargshár. Gunnar hafði beðit Oddrúnar, systur Atla, ok gat eigi. Þá fekk hann Glaumvarar, en Högni átti Kostberu. Þeira synir váru þeir Sólarr ok Snævarr ok Gjúki. En er Gjúkungar kómu til Atla, þá bað Guðrún sonu sína, at þeir bæði Gjúkungum lífs, en þeir vildu eigi. Hjarta var skorit ór Högna, en Gunnarr settr í ormgarð. Hann sló hörpu ok svæfði ormana, en naðra stakk hann til lifrar.

Þjóðrekr konungr var með Atla ok hafði þar látit flesta alla menn sína. Þjóðrekr ok Guðrún kærðu harma sín á milli. Hon sagði hánum ok kvað:

1.
Mær var ek meyja,
- móðir mik fæddi, -
björt í búri,
unna ek vel bræðrum:
unz mik Gjúki
gulli reifði,
gulli reifði,
gaf Sigurði.

2.
Svá var Sigurðr
of sonum Gjúka,
sem væri grænn laukr
ór grasi vaxinn
eða hjörtr hábeinn
of hvössum dýrum
eða gull glóðrautt
af gráu silfri.

3.
Unz mér fyrmunðu
mínir bræðr,
at ek ætta ver
öllum fremra;
sofa þeir né máttu-t
né of sakar dæma,
áðr þeir Sigurð
svelta létu.

4.
Grani rann at þingi,
- gnýr var at heyra, -
enn þá Sigurðr
sjálfr eigi kom;
öll váru söðuldýr
sveita stokkin
ok of vanið vási
und vegöndum.

5.
Gekk ek grátandi
við Grana ræða,
úrughlýra
jó frá ek spjalla;
hnipnaði Grani þá,
drap í gras höfði:
jór þat vissi,
eigendr né lifðu-t.

6.
Lengi hvarfaðak,
lengi hugir deildusk,
áðr ek of frægak
folkvörð at gram.

7.
Hnipnaði Gunnarr,
sagði mér Högni
fra Sigurðar
sárum dauða:
"Liggr of höggvinn
fyr handan ver
Gothorms bani
of gefinn ulfum.

8.
Líttu þar Sigurð
á suðrvega;
þá heyrir þú
hrafna gjalla,
örnu gjalla
æzli fegna,
varga þjóta
of veri þínum."

9.
"Hví þú mér, Högni,
harma slíka
viljalaussi
vill um segja?
Þitt skyli hjarta
hrafnar slíta
við lönd yfir,
en þú vitir manna."

10.
Svaraði Högni
sinni einu
trauðr góðs hugar,
af trega stórum:
"Þess áttu, Guðrún,
græti at fleiri,
at hjarta mitt
hrafnar slíti."

11.
Hvarf ek ein þaðan
annspilli frá
á við lesa
varga leifar;
gerðig-a ek hjúfra
né höndum slá
né kveina um
sem konur aðrar,
þá er sat soltin
of Sigurði.

12.
Nótt þótti mér
niðmyrkr vera,
er ek sárla satk
yfir Sigurði;
ulfar þóttumk
öllu betri,
ef þeir léti mik
lífi týna,
eða brenndi mik
sem birkinn við.

13.
Fór ek af fjalli
fimm dægr talið,
unz ek höll Halfs
háva þekðak.

14.
Sat ek með Þóru
sjau misseri
dætr Hákonar
í Danmörku;
hon mér at gamni
gullbókaði
sali suðræna
ok svani danska.

15.
Hafðu vit á skriptum
þat er skatar léku
ok á hannyrðum
hilmis þegna,
randir rauðar,
rekka Húna,
hjördrótt, hjalmdrótt,
hilmis fylgju.

16.
Skip Sigmundar,
skriðu frá landi,
gyltar grímur,
grafnir stafnar;
byrðu vit á borða
þat er þeir borðusk
Sigarr ok Siggeirr
suðr á Fjóni.

17.
Þá frá Grimildr
gotnesk kona,
hvat ek væra
hyggjuð - -;
hon brá borða
ok búri heimti
þrágjarnliga
þess at spyrja:
hverr vildi son
systur bæta
eða ver veginn
vildi gjalda.

18.
Görr lézk Gunnarr
gull at bjóða
sakar at bæta,
ok it sama Högni;
hon frétti at því,
hverr fara vildi
vigg at söðla
vagn at beita,
hesti ríða,
hauki fleygja,
öðrum at skjóta
af ýboga.

19.
Valdarr Dönum
með Jarizleifi,
Eymóðr þriði
með Jarizskári
inn gengu þá
jöfrum líkir;
Langbarðs liðar,
höfðu loða rauða,
stuttar brynjur,
steypða hjalma,
skalmum gyrðir,
höfðu skarar jarpar.

20.
Hverr vildi mér
hnossir velja,
hnossir velja
ok hugat mæla,
ef þeir mætti mér
margra súta
trygðir vinna, -
né ek trúa gerða.

21.
Forði mér Grímhildr
full at drekka
svalt ok sárligt,
né ek sakar munðak;
þat var of aukit
jarðar magni,
svalköldum sæ
ok sónum dreyra.

22.
Váru í horni
hvers kyns stafir
ristnir ok roðnir,
- ráða ek né máttak;
lyngfiskr langr,
lands Haddingja
ax óskorit,
innleið dyra.

23.
Váru þeim bjóri
böl mörg saman,
urt alls viðar
ok akarn brunnin,
umdögg arins,
iðrar blótnar,
svíns lifr soðin,
því at hon sakar deyfði.

24.
En þá gleymðu,
er getit höfþu,
öll jöfurs
jórbjúg í sal;
kómu konungar
fyr kné þrennir,
áðr hon sjalfa mik
sótti at máli.

Grimhildr kvað:

25.
"Gef ek þér, Guðrún,
gull at þiggja,
fjölð alls féar
at þinn föður dauðan;
hringa rauða,
Hlöðvés sali,
ársal allan
at jöfur fallinn.

26.
Húnskar meyjar,
þér er hlaða spjöldum
ok gera gull fagrt,
svá at þér gaman þykki;
ein skaltu ráða
auði Buðla
gulli göfguð
ok gefin Atla."

Guðrún kvað:

27.
"Vilk eigi ek
með veri ganga
né Brynhildar
bróður eiga;
samir eigi mér
við son Buðla
ætt at auka
né una lífi."

Grímhildr kvað:

28.
"Hirð-a-ðu hölðum
heiptir gjalda,
því at vér höfum
valdit fyrri;
svá skaltu láta,
sem þeir lifi báðir
Sigurðr ok Sigmundr,
ef þú sonu fæðir."

Guðrún kvað:

29.
"Mák-a ek, Grímhildr,
glaumi bella
né vígrisins
vánir telja,
siz Sigurðar
sárla drukku
hrægífr, huginn
hjartblóð saman.

Grímhildr kvað:

30.
"Þann hefi ek allra
ættgöfgastan
fylki fundit
ok framarst nökkvi;
hann skaltu eiga,
unz þik aldr viðr,
verlaus vera,
nema þú vilir þenna."

Guðrún kvað:

31.
"Hirð-a-ðu bjóða
bölvafullar
þrágjarnliga
þær kindir mér;
hann mun Gunnar
grandi beita
ok ór Högna
hjarta slíta,
munk-at ek létta,
áðr lífshvatan
eggleiks hvötuð
aldri næmik."

32.
Grátandi Grímhildr
greip við orði,
er burum sínum
bölva vætti
ok mögum sínum
meina stórra.

Grímhildr kvað:

33.
"Lönd gef ek enn þér,
lýða sinni,
Vinbjörg, Valbjörg,
ef þú vill þiggja;
eigðu um aldr þat
ok uni, dóttir."

Guðrún kvað:

34.
"Þann mun ek kjósa
af konungum
ok þó af niðjum
nauðig hafa;
verðr eigi mér
verr at ynði
né böl bræðra
at bura skjóli."

35.
Senn var á hesti
hverr drengr litinn,
en víf valnesk
hafið í vagna;
vér sjau daga
svalt land riðum,
en aðra sjau
unnir kníðum,
en ina þriðju sjau
þurt land stigum.

36.
Þar hliðverðir
hárar borgar
grind upp luku,
áðr í garð riðum.

37.
Vakði mik Atli,
en ek vera þóttumk
full ills hugar
at frændr dauða.

Atli kvað:

38.
"Svá mik nýliga
nornir vekja," -
vílsinnis spá
vildi at ek réða, -
"hugða ek þik, Guðrún
Gjúka dóttir,
læblöndnum hjör
leggja mik í gögnum."

Guðrún kvað:

39.
"Þat er fyr eldi,
er éarn dreyma,
fyr dul ok vil
drósar reiði;
mun ek þik við bölvi
brenna ganga,
líkna ok lækna,
þótt mér leiðr séir."

Atli kvað:

40.
"Hugða ek hér í túni
teina fallna,
þá er ek vildak
vaxna láta,
rifnir með rótum,
roðnir í blóði,
bornir á bekki,
beðit mik at tyggva.

41.
Hugða ek mér af hendi
hauka fljúga
bráðalausa
bölranna til;
hjörtu hugða ek þeira
við hunang tuggin,
sorgmóðs sefa,
sollin blóði.

42.
Hugða ek mer af hendi
hvelpa losna,
glaums andvana
gylli báðir;
hold hugða ek þeira
at hræum orðit,
nauðigr nái
nýta ek skyldak."

Guðrún kvað:

43.
"Þar munu seggir
um sæing dæma
ok hvítinga
höfði næma;
þeir munu feigir
fára nátta
fyr dag litlu,
drótt of bergja."

Atli kvað:

44.
"Lega ek síðan,
né ek sofa vildak,
þrágjarn í kör;
þat man ek görva."