SIGURÐARKVIÐA IN SKAMMA

1.
Ár var, þats Sigurðr
sótti Gjúka,
Völsungr ungi,
er vegit hafði;
tók við tryggðum
tveggja bræðra,
seldusk eiða
eljunfræknir.

2.
Mey buðu hánum
ok meiðma fjölð,
Guðrúnu ungu,
Gjúka dóttur;
drukku ok dæmðu
dægr margt saman
Sigurðr ungi
ok synir Gjúka.

3.
Unz þeir Brynhildar
biðja fóru,
svá at þeim Sigurðr
reið í sinni
Völsungr ungi,
ok vega kunni;
hann of ætti,
ef hann eiga knætti.

4.
Sigurðr inn suðræni
lagði sverð nökkvit,
mæki málfán
á meðal þeirra,
né hann konu
kyssa gerði,
né húnskr konungr
hefja sér at armi,
mey frumunga
fal hann megi Gjúka.

5.
Hon sér at lífi
löst né vissi
ok at aldrlagi
ekki grand,
vamm þat er væri
eða vera hygði;
gengu þess á milli
grimmar urðir.

6.
Ein sat hon úti
aptan dags,
nam hon svá margt
um at mælask:
"Hafa skal ek Sigurð,
- eða þó svelta, -
mög frumungan
mér á armi.

7.
Orð mæltak nú,
iðrumk eptir þess:
kván er hans Guðrún,
en ek Gunnars;
ljótar nornir
skópu oss langa þrá."

8.
Opt gengr hon innan
ills of fylld,
ísa ok jökla,
aptan hvern,
er þau Guðrún
ganga á beð
ok hana Sigurðr
sveipr í ripti,
konungr inn húnski
kván frjá sína.

9.
"Vön geng ek vilja
vers ok beggja,
verð ek mik gæla
af grimmum hug."

10.
Nam af þeim heiptum
hvetjask at vígi:
"Þú skalt, Gunnarr,
gerst of láta
mínu landi
ok mér sjalfri;
mun ek una aldri
með öðlingi.

11.
Mun ek aptr fara,
þars ek áðan vark
með nábornum
niðjum mínum;
þar mun ek sitja
ok sofa lífi,
nema þú Sigurð
svelta látir
ok jöfurr öðrum
æðri verðir.

12.
Látum son fara
feðr í sinni,
skal-at ulf ala
ungan lengi.
Hveim verðr hölða
hefnd léttari
síðan til sátta,
at sonr lifi?"

13.
Hryggr varð Gunnarr
ok hnipnaði,
sveip sínum hug,
sat of allan dag;
hann vissi þat
vilgi görla,
hvat hánum væri
vinna sæmst
eða hánum væri
vinna bezt,
alls sik Völsung
vissi firrðan
ok at Sigurð
söknuð mikinn.

14.
Ýmist hann hugði
jafnlanga stund:
þat var eigi
afartítt,
at frá konungdóm
kvánir gengi;
nam hann sér Högna
heita at rúnum,
þar átti hann
alls fulltrúa.

15.
"Ein er mér Brynhildr
öllum betri
of borin Buðla,
hon er bragr kvenna;
fyrr skal ek mínu
fjörvi láta
en þeirar meyjar
meiðmum týna.

16.
Vildu okkr fylki
til fjár véla?
Gótt er at ráða
Rínar malmi
ok unandi
áði stýra
ok sitjandi
sælu njóta."

17.
Einu því Högni
andsvör veitti:
"Samir eigi okkr
slíkt at vinna,
sverði rofna
svarna eiða,
eiða svarna,
unnar tryggðir.

18.
Vitum-a vit á moldu
menn in sælli,
meðan fjórir vér
folki ráðum
ok sá inn húnski
her-Baldr lifir,
né in mætri
mægð á foldu;
ef vér fimm sonu
fæðum lengi,
áttumgóða
æxla knættim.

19.
Ek veit görla,
hvaðan vegir standa:
eru Brynhildar
brek ofmikil."

Gunnarr kvað:

20.
"Vit skulum Guthorm
gerva at vígi,
yngra bróður
ofróðara;
hann var fyr útan
eiða svarna,
eiða svarna,
unnar tryggðir."

21.
Dælt var at eggja
óbilgjarnan,
stóð til hjarta
hjörr Sigurði.

22.
Réð til hefnda
hergjarn í sal
ok eptir varp
óbilgjörnum;
fló til Guthorms
Grams ramliga
kynbirt járn
ór konungs hendi.

23.
Hné hans um dolgr
til hluta tveggja,
hendr ok höfuð
hné á annan veg,
en fóta hlutr
féll aptr í stað.

24.
Sofnuð var Guðrún
í sæingu
sorgalaus
hjá Sigurði;
en hon vaknaði
vilja firrð,
er hon Freys vinar
flaut í dreyra.

25.
Svá sló hon svárar
sínar hendr,
at rammhugaðr
reis upp við beð:
"Grát-a-ðu, Guðrún,
svá grimmliga,
brúðr frumunga!
þér bróðr lifa.

26.
Á ek til ungan
erfinytja,
kann-at hann firrask
ór fjándgarði;
þeir sér hafa
svárt ok dátt
enn nær numit
nýlig ráð.

27.
Ríðr-a þeim síðan,
þótt sjau alir,
systursonr
slíkr at þingi;
ek veit görla,
hví gegnir nú:
ein veldr Brynhildr
öllu bölvi.

28.
Mér unni mær
fyr mann hvern,
en við Gunnar
grand ekki vannk;
þyrmða ek sifjum,
svörnum eiðum,
síðr værak heitinn
hans kvánar vinr."

29.
Kona varp öndu,
en konungr fjörvi,
svá sló hon svárar
sínar hendr,
at kváðu við
kálkar í rá
ok gullu við
gæss í túni.

30.
Hló þá Brynhildr
Buðla dóttir
einu sinni
af öllum hug,
er hon til hvílu
heyra knátti
gjallan grát
Gjúka dóttur.

31.
Hitt kvað þá Gunnarr
gramr haukstalda:
"Hlær-a þú af því,
heiptgjörn kona,
glöð á gólfi,
at þér góðs viti.
Hví hafnar þú
inum hvíta lit,
feikna fæðir?
Hygg ek, at feig séir.

32.
Þú værir þess
verðust kvenna,
at fyr augum þér
Atla hjöggim,
sæir bróðr þínum
blóðugt sár,
undir dreyrgar
knættir yfir binda."

Brynhildr kvað:

33.
"Frýr-a maðr þér, Gunnarr,
hefir þú fullvegit;
lítt sésk Atli
ófu þína;
hann mun ykkar
önd síðari
ok æ bera
afl it meira.

34.
Segja mun ek þér, Gunnarr,
- sjalfr veiztu görla, -
hvé er yðr snemma
til saka réðuð;
varð ek til ung
né ofþrungin
fullgædd féi
á fleti bróður.

35.
Né ek vilda þat,
at mik verr ætti,
áðr þér Gjúkungar
riðuð at garði
þrír á hestum
þjóðkonungar;
en þeira för
þörfgi væri.

36.
Þeim hétumk þá
þjóðkonungi,
er með gulli sat
á Grana bógum;
var-at hann í augu
yðr um líkr,
né á engi hlut
at álitum,
þó þikkizk ér
þjóðkonungar.

37.
Ok mér Atli þat
einni sagði,
at hvárki lézk
höfn of deila,
gull né jarðir,
nema ek gefsk létak,
ok engi hlut
auðins féar,
þá er mér jóðungri
eigu seldi
ok mér jóðungri
aura talði.

38.
Þá var á hvörfun
hugr minn um þat,
hvárt ek skylda vega
eða val fella
böll í brynju
um bróður sök;
þat myndi þá
þjóðkunnt vera
mörgum manni
at munar stríði.

39.
Létum síga
sáttmál okkur,
lék mér meir í mun
meiðmar þiggja,
bauga ráða
burar Sigmundar,
né ek annars manns
aura vildak.

40.
Unnak einum
né ýmissum,
bjó-at of hverfan
hug men-Skögul;
allt mun þat Atli
eptir finna,
er hann mína spyrr
morðför görva,

41.
at þeygi skal
þunngeð kona
annarrar ver
aldri leiða;
þá mun á hefndum
harma minna."

42.
Upp reis Gunnarr
gramr verðungar
ok um hals konu
hendr of lagði;
gengu allir
ok þó ýmissir
af heilum hug
hana at letja.

43.
Hratt af halsi
hveim þar sér,
lét-a mann sik letja
langrar göngu.

44.
Nam hann sér Högna
hvetja at rúnum:
"Seggi vil ek alla
í sal ganga
þína með mínum
- nú er þörf mikil, -
vita, ef meini
morðför konu,
unz af méli
en mein komi;
þá látum því
þarfar ráða."

45.
Einu því Högni
andsvör veitti:
"Leti-a maðr hana
langrar göngu,
þars hon aftrborin
aldri verði;
hon kröng of komsk
fyr kné móður,
hon æ borin
óvilja til,
mörgum manni
at móðtrega."

46.
Hvarf sér óhróðugr
andspilli frá,
þar er mörk menja
meiðmum deildi.

47.
Leit hon um alla
eigu sína,
soltnar þýjar
ok salkonur;
gullbrynju smó,
- var-a gott í hug, -
áðr sik miðlaði
mækis eggjum.

48.
Hné við bollstri
hon á annan veg
ok hjörunduð
hugði at ráðum:

49.
"Nú skulu ganga,
þeir er gull vili
ok minni því
at mér þiggja;
ek gef hverri
of hróðit sigli,
bók ok blæju,
bjartar váðir."

50.
Þögðu allir,
hugðu at ráðum,
ok allir senn
andsvör veittu:
"Ærnar soltnar,
munum enn lifa,
verða salkonur
sæmð at vinna."

51.
Unz af hyggjandi
hörskrýdd kona
ung at aldri
orð viðr of kvað:
"Vilk-at ek mann trauðan
né torbænan
um óra sök
aldri týna.

52.
Þó mun á beinum
brenna yðrum
færi eyrir,
þá er ér fram komið,
neitt Menju góð,
mín at vitja.

53.
Sezktu niðr, Gunnarr,
mun ek segja þér
lífs örvæna
ljósa brúði;
mun-a yðvart far
allt í sundi,
þótt ek hafa
öndu látit.

54.
Sátt munuð it Guðrún
snemr, en þú hyggir,
hefir kunn kona
við konungi
daprar minjar
at dauðan ver.

55.
Þar er mær borin,
- móðir fæðir, -
sú mun hvítari
en inn heiði dagr
Svanhildr vera,
sólar geisla.

56.
Gefa muntu Guðrúnu
góðra nökkurum
skeyti skæða
skatna mengi;
mun-at at vilja
versæl gefin,
hana mun Atli
eiga ganga
of borinn Buðla,
bróðir minn.

57.
Margs á ek minnask,
hvé við mik fóru,
þá er mik sára
svikna höfðuð,
vaðin at vilja
vark, meðan ek lifðak.

58.
Muntu Oddrúnu
eiga vilja,
en þik Atli
mun eigi láta;
it munuð lúta
á laun saman,
hon mun þér unna,
sem ek skyldak,
ef okkr góð of sköp
gerði verða.

59.
Þik mun Atli
illu beita,
muntu í öngan
ormgarð lagiðr.

60.
Þat mun ok verða
þvígit lengra,
at Atli mun
öndu týna,
sælu sinni
ok sona lífi,
því at hánum Guðrún
grýmir er á beð
snörpum eggjum
af sárum hug.

61.
Sæmri væri Guðrún,
systir ykkur,
frumver sínum
[at fylgja dauðum],
ef henni gæfi
góðra ráð,
eða ætti hon hug
ossum líkan.

62.
Ört mæli ek nú,
en hon eigi mun
of óra sök
aldri týna;
hana munu hefja
hávar bárur
til Jónakrs
óðaltorfu.

63.
[ Ala mun hon sér jóð,
erfivörðu ],
erfivörðu,
Jónakrs sonum;
mun hon Svanhildi
senda af landi,
sína mey
ok Sigurðar.

64.
Hana munu bíta
Bikka ráð,
því at Jörmunrekkr
óþarft lifir;
þá er öll farin
ætt Sigurðar,
eru Guðrúnar
græti at fleiri.

65.
Biðja mun ek þik
bænar einnar,
- sú mun í heimi
hinzt bæn vera -:
Láttu svá breiða
borg á velli,
at undir oss öllum
jafnrúmt sé,
þeim er sultu
með Sigurði.

66.
Tjaldi þar um þá borg
tjöldum ok skjöldum,
valarift vel fáð
ok Vala mengi;
brenni mér inn húnska
á hlið aðra.

67.
Brenni inum húnska
á hlið aðra
mína þjóna
menjum göfga,
tveir at höfðum
ok tveir haukar;
þá er öllu skipt
til jafnaðar.

68.
Liggi okkar enn í milli
malmr hringvariðr,
egghvast járn,
sem endr lagit,
þá er vit bæði
beð einn stigum
ok hétum þá
hjóna nafni.

69.
Hrynja hánum þá
á hæl þeygi
hlunnblik hallar
hringi litkuð,
ef hánum fylgir
ferð mín heðan;
þeygi mun ór för
aumlig vera.

70.
Því at hánum fylgja
fimm ambáttir,
átta þjónar
eðlum góðir,
fóstrman mitt
ok faðerni,
þat er Buðli gaf
barni sínu.

71.
Mart sagða ek,
munda ek fleira,
er mér meir mjötuðr
málrúm gæfi;
ómum þverr,
undir svella,
satt eitt sagðak,
svá mun ek láta."