HELGAKVIÐA HJÖRVARÐSSONAR

Frá Hjörvarði ok Sigrlinn

Hjörvarðr hét konungr. Hann átti fjórar konur. Ein hét Álfhildr; son þeira hét Heðinn. Önnur hét Særeiðr; þeira son hét Humlungr. In þriðja hét Sinrjóð; þeira son hét Hymlingr.

Hjörvarðr konungr hafði þess heit strengt, at eiga þá konu, er hann vissi vænsta. Hann spurði, at Sváfnir konungr átti dóttur allra fegrsta; sú hét Sigrlinn. Iðmundr hét jarl hans; Atli var hans son, er fór at biðja Sigrlinnar til handa konungi. Hann dvalðist vetrlangt með Sváfni konungi. Fránmarr hét þar jarl, fóstri Sigrlinnar; dóttir hans hét Álof. Jarlinn réð, at meyjar var synjat, ok fór Atli heim.

Atli jarls son stóð einn dag við lund nökkurn, en fugl sat í limunum uppi yfir hánum ok hafði heyrt til, at hans menn kölluðu vænstar konur þær, er Hjörvarðr konungr átti. Fuglinn kvakaði, en Atli hlýddi, hvat hann sagði. Hann kvað:

1.
"Sáttu Sigrlinn
Sváfnis dóttur,
mey ina fegrstu
í munarheimi?
Þó hagligar
Hjörvarðs konur
gumnum þykkja
at Glasislundi."

Atli kvað:

2.
"Mundu við Atla
Iðmundar son
fugl fróðhugaðr,
fleira mæla?"

Fuglinn kvað:

3.
"Mun ek, ef mik buðlungr
blóta vildi
ok kýs ek þats vilk
ór konungs garði."

Atli kvað:

4.
"Kjós-at-tu Hjörvarð
né hans sonu,
né inar fögru
fylkis brúðir,
eigi brúðir þær,
er buðlungr á;
kaupum vel samam,
þat er vina kynni."

Fuglinn kvað:

5.
"Hof mun ek kjósa,
hörga marga,
gullhyrnðar kýr
frá grams búi,
ef hánum Sigrlinn
sefr á armi
ok ónauðig
jöfri fylgir."

Þetta var, áðr Atli fœri, en er hann kom heim ok konungr spurði hann tíðenda, hann kvað:

6.
"Höfum erfiði
ok ekki örindi,
mara þraut óra
á meginfjalli,
urðum síðan
Sæmorn vaða,
þá var oss synjat
Sváfnis dóttur,
hringum gœddrar,
er hafa vildum."

Konungr bað, at þeir skyldu fara annat sinn; fór hann sjálfr. En er þeir kómu upp á fjall, ok sá á Sváfaland lanzbruna ok jóreyki stóra. Reið konungr af fjallinu fram í landit ok tók náttból við á eina. Atli helt vörð ok fór yfir ána. Hann fann eitt hús. Fugl mikill sat á húsinu ok gætti, ok var sofnaðr. Atli skaut spjóti fuglinn bana, en í húsinu fann hann Sigrlinn konungs dóttur ok Álofu jarls dóttur ok hafði þær báðar braut með sér. Fránmarr jarl hafði hamazt í arnar líki ok varit þær fyrir hernum með fjölkyngi. Hróðmarr hét konungr, biðill Sigrlinnar. Hann drap Sváfakonung ok hafði rænt ok brent landit. Hjörvarðr konungr fekk Sigrlinnar, en Atli Álofar.

Hjörvarðr ok Sigrlinn áttu son mikinn ok vænan. Hann var þögull; ekki nafn festist við hann. Hann sat á haugi; hann sá ríða valkyrjur níu ok var ein göfugligust. Hon kvað:

7.
"Síð muntu Helgi
hringum ráða,
ríkr rógapaldr,
né Röðulsvöllum,
- örn gól árla, -
ef þú æ þegir,
þótt þú harðan hug
hilmir, gjaldir."

Hjörvarðr kvað:

8.
"Hvat lætr þú fylgja
Helga nafni,
brúðr bjartlituð,
alls þú bjóða ræðr?
Hygg þú fyr öllum
atkvæðum vel,
þigg ek eigi þat,
nema ek þik hafa."

Valkyrja kvað:

9.
"Sverð veit ek liggja
í Sigarsholmi
fjórum færi
en fimm tögu,
eitt er þeira
öllum betra
vígnesta böl
ok varit gulli.

10.
Hringr er í hjalti,
hugr er í miðju,
ógn er í oddi
þeim er eiga getr,
liggr með eggju
ormr dreyrfáaðr,
en á valböstu
verpr naðr hala."

Eylimi hét konungr. Dóttir hans var Sváfa. Hon var valkyrja ok reið loft ok lög. Hon gaf Helga nafn þetta ok hlífði hánum oft síðan í orrostum. Helgi kvað:

11.
"Ert-at-tu, Hjörvarðr
heilráðr konungr,
folks oddviti,
þótt þú frægr séir;
léztu eld eta
jöfra byggðir,
en þeir angr við þik
ekki gerðu.

12.
En Hróðmarr skal
hringum ráða,
þeim er áttu
órir niðjar,
sá sésk fylkir
fæst at lífi,
hyggsk aldauða
arfi at ráða."

Hjörvarðr svarar, at hann mundi fá lið Helga, ef hann vill hefna móðurföður síns. Þá sótti Helgi sverðit, er Sváfa vísaði hánum til. Þá fór hann ok Atli ok feldu Hróðmar ok unnu mörg þrekvirki. Hann drap Hata jötun, er hann sat á bargi nökkuru. Helgi ok Atli lágu skipum í Hatafirði. Atli helt vörð inn fyrra hluta nætrinnar. Hrímgerðr Hatadóttir kvað:

13.
"Hverir ro hölðar
í Hatafirði?
Skjöldum er tjaldat á skipum;
frœknliga látið,
fátt hygg ek yðr séask,
kennið mér nafn konungs."

Atli kvað:

14.
"Helgi hann heitir,
en þú hvergi mátt
vinna grand grami;
járnborgir ro
of öðlings flota;
knegu-t oss fálur fara."

Hrímgerðr kvað:

15.
"Hvé þik heitir,
halr inn ámáttki,
hvé þik kalla konir?
Fylkir þér trúir,
er þik í fögrum lætr
beits stafni búa."

Atli kvað:

16.
"Atli heiti ek,
atall skal ek þér vera,
mjök em ek gífrum gramastr;
úrgan stafn
hefi ek oft búit
ok kvalðar kveldriður.

17.
Hvé þú heitir,
hála nágráðug?
Nefndu þinn, fála, föður;
níu röstum
er þú skyldi neðar vera
ok œxi þér á baðmi barr."

Hrímgerðr kvað:

18.
"Hrímgerðr heiti ek,
Hati hét minn faðir,
þann vissa ek ámáttkastan jötun;
margar brúðir
hann lét frá búi teknar,
unz hann Helgi hjó."

Atli kvað:

19.
"Þú vart, hála,
fyr hildings skipum
ok látt í fjarðar mynni fyrir;
ræsis rekka
er þú vildir Rán gefa,
ef þér kœmi-t í þverst þvari."

Hrímgerðr kvað:

20.
"Duliðr ertu nú, Atli,
draums kveð ek þér vera,
síga lætr þú brýnn fyr bráar;
móðir mín
lá fyrir mildings skipum;
ek drekkða Hlövarðs sonum í hafi.

21.
Gneggja myndir þú, Atli,
ef þú geldr né værir,
brettir sinn Hrímgerðr hala;
aftarla hjarta,
hygg ek, at þitt, Atli sé,
þótt hafir reina rödd."

Atli kvað:

22.
"Reini mun ek þér þykkja
ef þú reyna knátt,
ok stíga ek á land af legi,
öll muntu lemjask,
ef mér er alhugat,
ok sveigja þinn, Hrímgerðr, hala."

Hrímgerðr kvað:

23.
"Atli, gakk þú á land,
ef afli treystisk,
ok hittumk í vík Varins,
rifja rétti
er þú munt, rekkr, fáa,
ef þú mér í krummur kemr."

Atli kvað:

24.
"Munk-a ek ganga,
áðr gumnar vakna,
ok halda of vísa vörð;
er-a mér örvænt,
nær óru kemr
skass upp und skipi."

Hrímgerðr kvað:

25.
"Vaki þú, Helgi,
ok bœt við Hrímgerði,
er þú lézt höggvinn Hata;
eina nótt
kná hon hjá jöfri sofa,
þá hefr hon bölva bœtr."

Helgi kvað:

26.
"Loðinn heitir, er þik skal eiga,
leið ertu mannkyni,
sá býr í Þolleyju þurs,
hundvíss jötunn,
hraunbúa verstr,
sá er þér makligr maðr."

Hrímgerðr kvað:

27.
"Hina vildu heldr, Helgi,
er réð hafnir skoða
fyrri nótt með firum;
-- -- -- -- -- --

28.
Marggullin mær
mér þótti afli bera;
hér sté hon land af legi
ok festi svá yðvarn flota,
hon ein því veldr,
er ek eigi mák
buðlungs mönnum bana."

Helgi kvað:

29.
"Heyr nú, Hrímgerðr,
ef bœti ek harma þér,
segðu gerr grami,
var sú ein véttr,
er barg öðlings skipum,
eða fóru þær fleiri saman?"

Hrímgerðr kvað:

30.
"Þrennar níundir meyja,
þó reið ein fyrir
hvít und hjalmi mær,
marir hristusk,
stóð af mönum þeira
dögg í djúpa dala,
hagl í hóva viðu,
þaðan kemr með öldum ár,
alt var mér þat leitt er ek leit."

Helgi kvað:

31.
"Austr líttu nú, Hrímgerðr,
ef þik lostna hefr
Helgi helstöfum,
á landi ok á vatni
borgit er lofðungs flota
ok siklings mönnum it sama."

Atli kvað:

32.
"Dagr er nú, Hrímgerðr,
en þik dvalða hefr
Atli til aldrlaga,
hafnarmark
þykkir hlœgligt vera,
þars þú í steins líki stendr."

Helgi konungr var allmikill hermaðr. Hann kom til Eylima konungs ok bað Sváfu dóttur hans. Þau Helgi ok Sváfa veittust várar ok unnust furðu mikit. Sváfa var heima með feðr sínum, en Helgi í hernaði. Var Sváfa valkyrja enn sem fyrr.

Heðinn var heima með föður sínum, Hjörvarði konungi, í Nóregi.

Heðinn fór einn saman heim ór skógi jólaaptan ok fann trollkonu. Sú reið vargi ok hafði orma at taumum ok bauð fylgð sína Heðni. "Nei," sagði hann. Hon sagði: "Þess skaltu gjalda at bragarfulli." Um kveldit óru heitstrengingar. Var fram leiddr sonargöltr. Lögðu menn þar á hendr sínar ok strengðu menn þá heit at bragarfulli. Heðinn strengði heit til Sváfu Eylima dóttur, unnustu Helga bróður síns, ok iðraðisk svá mjök, at hann gekk á braut villistígu suðr á lönd ok fann Helga bróður sinn. Helgi kvað:

33.
"Kom þú heill, Heðinn,
hvat kanntu segja
nýra spjalla
ór Nóregi,
hví er þér, stillir,
stökkt ór landi
ok ert einn kominn
oss at finna?"

Heðinn kvað:

34.
"[Erumk-a, stillir,
stökkt ór landi],
mik hefr miklu glœpr
meiri sóttan,
ek hef körna
ina konungbornu
brúði þína
at bagarfulli."

Helgi kvað:

35.
"Sakask eigi þú,
sönn munu verða
ölmál Heðinn
okkur beggja.
-- -- -- -- -- --

36.
Mér hefr stillir
stefnt til eyrar,
þriggja nátta
skylak þar koma;
if er mér á því,
at ek aftr komak;
þá má at góðu
gerask slíkt, ef skal."

Heðinn kvað:

37.
"Sagðir þú, Helgi,
at Heðinn væri
góðs verðr frá þér
ok gjafa stórra;
þér er sœmra
sverð at rjóða,
en frið gefa
fjándum þínum."

Þat kvað Helgi, þvíat hann grunaði um feigð sína ok þat at fylgjur hans höfðu vitjat Heðins þá er hann sá konuna ríða varginum.

Álfr hét konungr, son Hróðmars, er Helga hafði öll haslaðan á Sigarsvelli á þriggja nátta fresti. Þá kvað Helgi:

38.
"Reið á vargi,
er rökvit var,
fljóð eitt er hann
fylgju beiddi;
hón vissi þat,
at veginn myndi
Sigrlinnar sonr
á Sigarsvöllum."

Þar var orrosta mikil, ok fekk þar Helgi banasár.

39.
Sendi Helgi
Sigar at ríða
eftir Eylima
eingadóttur;
"Bið bráðliga
búna verða,
ef hon finna vill
fylki kvikvan."

Sigarr kvað:

40.
"Mik hefr Helgi
hingat sendan
við þik, Sváfa
sjalfa at mæla;
þik kvazk hilmir
hitta vilja,
áðr ítrborinn
öndu týndi."

Sváfa kvað:

41.
"Hvat varð Helga
Hjörvarðs syni?
Mér er harðliga
harma leitat,
ef hann sær of lék
eða sverð of beit,
þeim skal ek gumna
grand of vinna."

Sigarr kvað:

42.
"Fell hér í morgin
at Frekasteini,
buðlungr sá er var
baztr und sólu;
Alfr mun sigri
öllum ráða,
þótt þetta sinn
þörfgi væri."

Helgi kvað:

43.
"Heil vertu Sváfa,
hug skaltu deila,
sjá mun í heimi
hinztr fundr vera;
téa buðlungi
blœða undir,
mér hefr hjörr komit
hjarta it næsta.

44.
Bið ek þik, Sváfa,
- brúðr grát-at-tu -,
ef þú vill mínu
máli hlýða,
at þú Heðni
hvílu gervir
ok jöfur ungan
ástum leiðir."

Sváfa kvað:

45.
"Mælt hafða ek þat
í munarheimi,
þá er mér Helgi
hringa valði,
myndig-a ek lostig
at liðinn fylki
jöfur ókunnan
armi verja."

Heðinn kvað:

46.
"Kyss mik, Sváfa,
kem ek eigi áðr
Rogheims á vit
né Röðulsfjalla,
áðr ek hefnt of hefik
Hjörvarðs sonar
þess er buðlungr var
baztr und sólu."
Helgi ok Sváfa, er sagt, at væri endrborin.