Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 14 Index Previous Next
|
1
[ज] धर्मागतेन तयागेन भगवन सर्वम अस्ति चेत एतन मे सर्वम आचक्ष्व कुशलॊ हय असि भाषितुम 2 ततॊञ्छवृत्तेर यथ्वृत्तं सक्तु थाने फलं महत कदितं मे महथ बरह्मंस तद्यम एतथ असंशयम 3 कदं हि सर्वयज्ञेषु निश्चयः परमॊ भवेत एतथ अर्हसि मे वक्तुं निखिलेन थविजर्षभ 4 अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम अगस्त्यस्य मया यज्ञे पुरावृत्तम अरिंथम 5 पुरागस्त्यॊ महातेजा थीक्षां थवाथश वार्षिकीम परविवेश महाराज सर्वभूतहिते रतः 6 तत्राग्निकल्पा हॊतार आसन सत्रे महात्मनः मूलाहारा निराहाराः साश्म कुट्टा मरीचिपाः 7 परिघृष्टिका वैघसिकाः संप्रक्षालास तदैव च यतयॊ भिक्षवश चात्र बभूवुः पर्यवस्दिताः 8 सर्वे परत्यक्षधर्माणॊ जितक्रॊधा जितेन्थ्रियाः थमे सदिताश च ते सर्वे थम्भमॊहविवर्जिताः 9 वृत्ते शुथ्धे सदिता नित्यम इन्थ्रियैश चाप्य अवाहिताः उपासते सम तं यज्ञं भुञ्जानास ते महर्षयः 10 यदाशक्त्या भगवता तथन्नं समुपार्जितम तस्मिन सत्रे तु यत किं चिथ अयॊग्यं तत्र नाभवत तदा हय अनेकैर मुनिभिर महान्तः करतवः कृताः 11 एवंविधेस तव अगस्त्यस्य वर्तमाने महाध्वरे न ववर्ष सहस्राक्षस तथा भरतसत्तम 12 ततः कर्मान्तरे राजन्न अगस्त्यस्य महात्मनः कदेयम अभिनिर्वृत्ता मुनीनां भावितात्मनाम 13 अगस्त्यॊ यजमानॊ ऽसौ थथात्य अन्नं विमत्सरः न च वर्षति पर्जन्यः कदम अन्नं भविष्यति 14 सत्रं चेथं महथ विप्रा मुनेर थवाथश वार्षिकम न वर्षिष्यति थेवश च वर्षाण्य एतानि थवाथश 15 एतथ भवन्तः संचिन्त्य महर्षेर अस्य धीमतः अगस्त्यस्यातितपसः कर्तुम अर्हन्त्य अनुग्रहम 16 इत्य एवम उक्ते वचने ततॊ ऽगस्त्यः परतापवान परॊवाचेथं वचॊ वाग्मी परसाथ्य शिरसा मुनीन 17 यथि थवाथश वर्षाणि न वर्षिष्यति वासवः चिन्ता यज्ञं करिष्यामि विधिर एष सनातनः 18 यथि थवाथश वर्षाणि न वर्षिष्यति वासवः वयायामेनाहरिष्यामि यज्ञान अन्यान अतिव्रतान 19 बीजयज्ञॊ मयायं वै बहुवर्षसमाचितः बीजैः कृतैः करिष्ये च नात्र विघ्नॊ भविष्यति 20 नेथं शक्यं वृदा कर्तुं मम सत्रं कदं चन वर्षिष्यतीह वा थेवॊ न वा थेवॊ भविष्यति 21 अद वाभ्यर्दनाम इन्थ्रः कुर्यान न तव इह कामतः सवयम इन्थ्रॊ भविष्यामि जीवयिष्यामि च परजाः 22 यॊ यथ आहारजातश च स तदैव भविष्यति विशेषं चैव कर्तास्मि पुनः पुनर अतीव हि 23 अथ्येह सवर्णम अभ्येतु यच चान्यथ वसु थुर्लभम तरिषु लॊकेषु यच चास्ति तथ इहागच्छतां सवयम 24 थिव्याश चाप्सरसां संघाः स गन्धर्वाः स किंनराः विश्वावसुश च ये चान्ये ते ऽपय उपासन्तु वः सथा 25 उत्तरेभ्यः कुरुभ्यश च यत किं चिथ वसु विथ्यते सर्वं तथ इह यज्ञे मे सवयम एवॊपतिष्ठतु सवर्गं सवर्गसथश चैव धर्मश च सवयम एव तु 26 इत्य उक्ते सर्वम एवैतथ अभवत तस्य धीमतः ततस ते मुनयॊ थृष्ट्वा मुनेस तस्य तपॊबलम विस्मिता वचनं पराहुर इथं सर्वे महार्दवत 27 परीताः सम तव वाक्येन न तव इच्छामस तपॊ वययम सवैर एव यज्ञैस तुष्टाः समॊ नयायेनेच्छामहे वयम 28 यज्ञान थीक्षास तदा हॊमान यच चान्यन मृगयामहे तन नॊ ऽसतु सवकृतैर यज्ञैर नान्यतॊ मृगयामहे 29 नयायेनॊपार्जिताहाराः सवकर्मनिरता वयम वेथाश च बरह्मचर्येण नयायतः परार्दयामहे 30 नयायेनॊत्तर कालं च गृहेभ्यॊ निःसृता वयम धर्मथृष्टैर विधिथ वारैस तपस तप्स्यामहे वयम 31 भवतः सम्यग एषा हि बुथ्धिर हिंसा विवर्जिता एवाम अहिंसां यज्ञेषु बरूयास तवं सततं परभॊ 32 परीतास ततॊ भविष्यामॊ वयं थविज वरॊत्तम विसर्जिताः समाप्तौ च सत्राथ अस्माथ वरजामहे 33 [व] तदा कदयताम एव थेवराजः पुरंथरः ववर्ष सुमहातेजा थृष्ट्वा तस्य तपॊबलम 34 असमाप्तौ च यज्ञस्य तस्यामित पराक्रमः निकामवर्षी थेवेन्थ्रॊ बभूव जनमेजय 35 परसाथयाम आस च तम अगस्त्यं तरिथशेश्वरः सवयम अभ्येत्य राजर्षे पुरस्कृत्य बृहस्पतिम 36 ततॊ यज्ञसमाप्तौ तान विससर्ज महामुनीन अगस्त्यः परमप्रीतः पूजयित्वा यदाविधि |
1
[j] dharmāgatena tyāgena bhagavan sarvam asti cet etan me sarvam ācakṣva kuśalo hy asi bhāṣitum 2 tatoñchavṛtter yadvṛttaṃ saktu dāne phalaṃ mahat kathitaṃ me mahad brahmaṃs tathyam etad asaṃśayam 3 kathaṃ hi sarvayajñeṣu niścayaḥ paramo bhavet etad arhasi me vaktuṃ nikhilena dvijarṣabha 4 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam agastyasya mayā yajñe purāvṛttam ariṃdama 5 purāgastyo mahātejā dīkṣāṃ dvādaśa vārṣikīm praviveśa mahārāja sarvabhūtahite rataḥ 6 tatrāgnikalpā hotāra āsan satre mahātmanaḥ mūlāhārā nirāhārāḥ sāśma kuṭṭā marīcipāḥ 7 parighṛṣṭikā vaighasikāḥ saṃprakṣālās tathaiva ca yatayo bhikṣavaś cātra babhūvuḥ paryavasthitāḥ 8 sarve pratyakṣadharmāṇo jitakrodhā jitendriyāḥ dame sthitāś ca te sarve dambhamohavivarjitāḥ 9 vṛtte śuddhe sthitā nityam indriyaiś cāpy avāhitāḥ upāsate sma taṃ yajñaṃ bhuñjānās te maharṣayaḥ 10 yathāśaktyā bhagavatā tadannaṃ samupārjitam tasmin satre tu yat kiṃ cid ayogyaṃ tatra nābhavat tathā hy anekair munibhir mahāntaḥ kratavaḥ kṛtāḥ 11 evaṃvidhes tv agastyasya vartamāne mahādhvare na vavarṣa sahasrākṣas tadā bharatasattama 12 tataḥ karmāntare rājann agastyasya mahātmanaḥ katheyam abhinirvṛttā munīnāṃ bhāvitātmanām 13 agastyo yajamāno 'sau dadāty annaṃ vimatsaraḥ na ca varṣati parjanyaḥ katham annaṃ bhaviṣyati 14 satraṃ cedaṃ mahad viprā muner dvādaśa vārṣikam na varṣiṣyati devaś ca varṣāṇy etāni dvādaśa 15 etad bhavantaḥ saṃcintya maharṣer asya dhīmataḥ agastyasyātitapasaḥ kartum arhanty anugraham 16 ity evam ukte vacane tato 'gastyaḥ pratāpavān provācedaṃ vaco vāgmī prasādya śirasā munīn 17 yadi dvādaśa varṣāṇi na varṣiṣyati vāsavaḥ cintā yajñaṃ kariṣyāmi vidhir eṣa sanātanaḥ 18 yadi dvādaśa varṣāṇi na varṣiṣyati vāsavaḥ vyāyāmenāhariṣyāmi yajñān anyān ativratān 19 bījayajño mayāyaṃ vai bahuvarṣasamācitaḥ bījaiḥ kṛtaiḥ kariṣye ca nātra vighno bhaviṣyati 20 nedaṃ śakyaṃ vṛthā kartuṃ mama satraṃ kathaṃ cana varṣiṣyatīha vā devo na vā devo bhaviṣyati 21 atha vābhyarthanām indraḥ kuryān na tv iha kāmataḥ svayam indro bhaviṣyāmi jīvayiṣyāmi ca prajāḥ 22 yo yad āhārajātaś ca sa tathaiva bhaviṣyati viśeṣaṃ caiva kartāsmi punaḥ punar atīva hi 23 adyeha svarṇam abhyetu yac cānyad vasu durlabham triṣu lokeṣu yac cāsti tad ihāgacchatāṃ svayam 24 divyāś cāpsarasāṃ saṃghāḥ sa gandharvāḥ sa kiṃnarāḥ viśvāvasuś ca ye cānye te 'py upāsantu vaḥ sadā 25 uttarebhyaḥ kurubhyaś ca yat kiṃ cid vasu vidyate sarvaṃ tad iha yajñe me svayam evopatiṣṭhatu svargaṃ svargasadaś caiva dharmaś ca svayam eva tu 26 ity ukte sarvam evaitad abhavat tasya dhīmataḥ tatas te munayo dṛṣṭvā munes tasya tapobalam vismitā vacanaṃ prāhur idaṃ sarve mahārthavat 27 prītāḥ sma tava vākyena na tv icchāmas tapo vyayam svair eva yajñais tuṣṭāḥ smo nyāyenecchāmahe vayam 28 yajñān dīkṣās tathā homān yac cānyan mṛgayāmahe tan no 'stu svakṛtair yajñair nānyato mṛgayāmahe 29 nyāyenopārjitāhārāḥ svakarmaniratā vayam vedāś ca brahmacaryeṇa nyāyataḥ prārthayāmahe 30 nyāyenottara kālaṃ ca gṛhebhyo niḥsṛtā vayam dharmadṛṣṭair vidhid vārais tapas tapsyāmahe vayam 31 bhavataḥ samyag eṣā hi buddhir hiṃsā vivarjitā evām ahiṃsāṃ yajñeṣu brūyās tvaṃ satataṃ prabho 32 prītās tato bhaviṣyāmo vayaṃ dvija varottama visarjitāḥ samāptau ca satrād asmād vrajāmahe 33 [v] tathā kathayatām eva devarājaḥ puraṃdaraḥ vavarṣa sumahātejā dṛṣṭvā tasya tapobalam 34 asamāptau ca yajñasya tasyāmita parākramaḥ nikāmavarṣī devendro babhūva janamejaya 35 prasādayām āsa ca tam agastyaṃ tridaśeśvaraḥ svayam abhyetya rājarṣe puraskṛtya bṛhaspatim 36 tato yajñasamāptau tān visasarja mahāmunīn agastyaḥ paramaprītaḥ pūjayitvā yathāvidhi |