Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 14 Index Previous Next
|
1
[व] स परविश्य यदान्यायं पाण्डवानां निवेशनम पितामहीम अभ्यवथत साम्ना परमवल्गुना 2 तदा चित्राङ्गथा थेवी कौरव्यस्यात्मजापि च पृदां कृष्णां च सहिते विनयेनाभिजग्मतुः सुभथ्रां च यदान्यायं याश चान्याः कुरु यॊषितः 3 थथौ कुन्ती ततस ताभ्यां रत्नानि विविधानि च थरौपथी च सुभथ्रा च याश चाप्य अन्या थथुः सत्रियः 4 ऊषतुस तत्र ते थेव्यौ महार्हशयनासने सुपूजिते सवयं कुन्त्या पार्दस्य परियकाम्यया 5 स च राजा महावीर्यः पूजितॊ बभ्रु वाहनः धृतराष्ट्रं महीपालम उपतस्दे यदाविधि 6 युधिष्ठिरं च राजानं भीमाथींश चापि पाण्डवान उपगम्य महातेजा विनयेनाभ्यवाथयत 7 स तैः परेम्णा परिष्वक्तः पूजितश च यदाविधि धनं चास्मै थथुर भूरि परीयमाणा महारदाः 8 तदैव स महीपालः कृष्णं चक्रगथाधरम परथ्युम्न इव गॊविन्थं विनयेनॊपतस्दिवान 9 तस्मै कृष्णॊ थथौ राज्ञे महार्हम अभिपूजितम रदं हेमपरिष्कारं थिव्याश्वयुजम उत्तमम 10 धर्मराजश च भीमश च यमजौ फल्गुनस तदा पृदक्पृदग अतीवैनं मानार्हं समपूजयन 11 ततस तृतीये थिवसे सत्यवत्याः सुतॊ मुनिः युधिष्ठिरं समभ्येत्य वाग्मी वचनम अब्रवीत 12 अथ्य परभृति कौन्तेय यजस्व समयॊ हि ते मुहूर्तॊ यज्ञियः पराप्तश चॊथयन्ति च याजकाः 13 अहीनॊ नाम राजेन्थ्र करतुस ते ऽयं विकल्पवान बहुत्वात काञ्चनस्यास्य खयातॊ बहुसुवर्णकः 14 एवम एव महाराज थक्षिणां तरिगुणां कुरु तरित्वं वरजतु ते राजन बराह्मणा हय अत्र कारणम 15 तरीन अश्वमेधान अत्र तवं संप्राप्य बहु थक्षिणान जञातिवध्या कृतं पापं परहास्यसि नराधिप 16 पवित्रं परमं हय एतत पावनानां च पावनम यथ अश्वमेधावभृदं पराप्स्यसे कुरुनन्थन 17 इत्य उक्तः स तु तेजस्वी वयासेनामित तेजसा थीक्षां विवेश धर्मात्मा वाजिमेधाप्तये तथा नराधिपः परायजत वाजिमेधं महाक्रतुम 18 तत्र वेथ विथॊ राजंश चक्रुः कर्माणि याजकाः परिक्रमन्तः शास्त्रज्ञा विधिवत साधु शिक्षिताः 19 न तेषां सखलितं तत्र नासीथ अपहुतं तदा करमयुक्तं च युक्तं च चक्रुस तत्र थविजर्षभाः 20 कृत्वा परवर्ग्यं धर्मज्ञा यदावथ थविजसत्तमाः चक्रुस ते विधिवथ राजंस तदैवाभिषवं थविजाः 21 अभिषूय ततॊ राजन सॊमं सॊमप सत्तमाः सवनान्य आनुपूर्व्येण चक्रुः शास्त्रानुसारिणः 22 न तत्र कृपणः कश चिन न थरिथ्रॊ बभूव ह कषुधितॊ थुःखितॊ वापि पराकृतॊ वापि मानवः 23 भॊजनं भॊजनार्दिभ्यॊ थापयाम आस नित्यथा भीमसेनॊ महातेजाः सततं राजशासनात 24 संस्तरे कुशलाश चापि सर्वकर्माणि याजकाः थिवसे थिवसे चक्रुर यदाशास्त्रार्दचक्षुषः 25 नाषथ अङ्गविथ अत्रासीत सथस्यस तस्य धीमतः नाव्रतॊ नानुपाध्यायॊ न च वाथाक्षमॊ थविजः 26 ततॊ यूपॊच्छ्रये पराप्ते षथ बैल्वान भरतर्षभ खाथिरान बिल्वसमितांस तावतः सर्ववर्णिनः 27 थेवथारु मयौ थवौ तु यूपौ कुरुपतेः करतौ शलेष्मातकमयं चैकं याजकाः समकारयन 28 शॊभार्दं चापरान यूपान काञ्चनान पुरुषर्षभ स भीमः कारयाम आस धर्मराजस्य शासनात 29 ते वयराजन्त राजर्षे वासॊभिर उपशॊभिताः नरेन्थ्राभिगता थेवान यदा सप्तर्षयॊ थिवि 30 इष्टकाः काञ्चनीश चात्र चयनार्दं कृताभवन शुशुभे चयनं तत्र थक्षस्येव परजापतेः 31 चतुश चित्यः स तस्यासीथ अष्टाथश करात्मकः स रुक्मपक्षॊ निचितस तरिगुणॊ गरुडाकृतिः 32 ततॊ नियुक्ताः पशवॊ यदाशास्त्रं मनीषिभिः तं तं थेवं समुथ्थिश्य पक्षिणः पशवश च ये 33 ऋषभाः शास्त्रपठितास तदा जलचराश च ये सर्वांस तान अभ्यजुञ्जंस ते तत्राग्निचयकर्मणि 34 यूपेषु नियतं चासीत पशूनां तरिशतं तदा अश्वरत्नॊत्तरं राज्ञः कौन्तेयस्य महात्मनः 35 स यज्ञः शुशुभे तस्य साक्षाथ थेवर्षिसंकुलः गन्धर्वगणसंकीर्णः शॊभितॊ ऽपसरसां गणैः 36 स किं पुरुषगीतैश च किंनरैर उपशॊभितः सिथ्धविप्र निवासैश च समन्ताथ अभिसंवृतः 37 तस्मिन सथसि नित्यास तु वयास शिष्या थविजॊत्तमाः सर्वशास्त्रप्रणेतारः कुशला यज्ञकर्मसु 38 नारथश च बभूवात्र तुम्बुरुश च महाथ्युतिः विश्वावसुश चित्रसेनस तदान्ये गीतकॊविथाः 39 गन्धर्वा गीतकुशला नृत्तेषु च विशारथाः रमयन्ति सम तान विप्रान यज्ञकर्मान्तरेष्व अद |
1
[v] sa praviśya yathānyāyaṃ pāṇḍavānāṃ niveśanam pitāmahīm abhyavadat sāmnā paramavalgunā 2 tathā citrāṅgadā devī kauravyasyātmajāpi ca pṛthāṃ kṛṣṇāṃ ca sahite vinayenābhijagmatuḥ subhadrāṃ ca yathānyāyaṃ yāś cānyāḥ kuru yoṣitaḥ 3 dadau kuntī tatas tābhyāṃ ratnāni vividhāni ca draupadī ca subhadrā ca yāś cāpy anyā daduḥ striyaḥ 4 ūṣatus tatra te devyau mahārhaśayanāsane supūjite svayaṃ kuntyā pārthasya priyakāmyayā 5 sa ca rājā mahāvīryaḥ pūjito babhru vāhanaḥ dhṛtarāṣṭraṃ mahīpālam upatasthe yathāvidhi 6 yudhiṣṭhiraṃ ca rājānaṃ bhīmādīṃś cāpi pāṇḍavān upagamya mahātejā vinayenābhyavādayat 7 sa taiḥ premṇā pariṣvaktaḥ pūjitaś ca yathāvidhi dhanaṃ cāsmai dadur bhūri prīyamāṇā mahārathāḥ 8 tathaiva sa mahīpālaḥ kṛṣṇaṃ cakragadādharam pradyumna iva govindaṃ vinayenopatasthivān 9 tasmai kṛṣṇo dadau rājñe mahārham abhipūjitam rathaṃ hemapariṣkāraṃ divyāśvayujam uttamam 10 dharmarājaś ca bhīmaś ca yamajau phalgunas tathā pṛthakpṛthag atīvainaṃ mānārhaṃ samapūjayan 11 tatas tṛtīye divase satyavatyāḥ suto muniḥ yudhiṣṭhiraṃ samabhyetya vāgmī vacanam abravīt 12 adya prabhṛti kaunteya yajasva samayo hi te muhūrto yajñiyaḥ prāptaś codayanti ca yājakāḥ 13 ahīno nāma rājendra kratus te 'yaṃ vikalpavān bahutvāt kāñcanasyāsya khyāto bahusuvarṇakaḥ 14 evam eva mahārāja dakṣiṇāṃ triguṇāṃ kuru tritvaṃ vrajatu te rājan brāhmaṇā hy atra kāraṇam 15 trīn aśvamedhān atra tvaṃ saṃprāpya bahu dakṣiṇān jñātivadhyā kṛtaṃ pāpaṃ prahāsyasi narādhipa 16 pavitraṃ paramaṃ hy etat pāvanānāṃ ca pāvanam yad aśvamedhāvabhṛthaṃ prāpsyase kurunandana 17 ity uktaḥ sa tu tejasvī vyāsenāmita tejasā dīkṣāṃ viveśa dharmātmā vājimedhāptaye tadā narādhipaḥ prāyajata vājimedhaṃ mahākratum 18 tatra veda vido rājaṃś cakruḥ karmāṇi yājakāḥ parikramantaḥ śāstrajñā vidhivat sādhu śikṣitāḥ 19 na teṣāṃ skhalitaṃ tatra nāsīd apahutaṃ tathā kramayuktaṃ ca yuktaṃ ca cakrus tatra dvijarṣabhāḥ 20 kṛtvā pravargyaṃ dharmajñā yathāvad dvijasattamāḥ cakrus te vidhivad rājaṃs tathaivābhiṣavaṃ dvijāḥ 21 abhiṣūya tato rājan somaṃ somapa sattamāḥ savanāny ānupūrvyeṇa cakruḥ śāstrānusāriṇaḥ 22 na tatra kṛpaṇaḥ kaś cin na daridro babhūva ha kṣudhito duḥkhito vāpi prākṛto vāpi mānavaḥ 23 bhojanaṃ bhojanārthibhyo dāpayām āsa nityadā bhīmaseno mahātejāḥ satataṃ rājaśāsanāt 24 saṃstare kuśalāś cāpi sarvakarmāṇi yājakāḥ divase divase cakrur yathāśāstrārthacakṣuṣaḥ 25 nāṣad aṅgavid atrāsīt sadasyas tasya dhīmataḥ nāvrato nānupādhyāyo na ca vādākṣamo dvijaḥ 26 tato yūpocchraye prāpte ṣad bailvān bharatarṣabha khādirān bilvasamitāṃs tāvataḥ sarvavarṇinaḥ 27 devadāru mayau dvau tu yūpau kurupateḥ kratau śleṣmātakamayaṃ caikaṃ yājakāḥ samakārayan 28 śobhārthaṃ cāparān yūpān kāñcanān puruṣarṣabha sa bhīmaḥ kārayām āsa dharmarājasya śāsanāt 29 te vyarājanta rājarṣe vāsobhir upaśobhitāḥ narendrābhigatā devān yathā saptarṣayo divi 30 iṣṭakāḥ kāñcanīś cātra cayanārthaṃ kṛtābhavan śuśubhe cayanaṃ tatra dakṣasyeva prajāpateḥ 31 catuś cityaḥ sa tasyāsīd aṣṭādaśa karātmakaḥ sa rukmapakṣo nicitas triguṇo garuḍākṛtiḥ 32 tato niyuktāḥ paśavo yathāśāstraṃ manīṣibhiḥ taṃ taṃ devaṃ samuddiśya pakṣiṇaḥ paśavaś ca ye 33 ṛṣabhāḥ śāstrapaṭhitās tathā jalacarāś ca ye sarvāṃs tān abhyajuñjaṃs te tatrāgnicayakarmaṇi 34 yūpeṣu niyataṃ cāsīt paśūnāṃ triśataṃ tathā aśvaratnottaraṃ rājñaḥ kaunteyasya mahātmanaḥ 35 sa yajñaḥ śuśubhe tasya sākṣād devarṣisaṃkulaḥ gandharvagaṇasaṃkīrṇaḥ śobhito 'psarasāṃ gaṇaiḥ 36 sa kiṃ puruṣagītaiś ca kiṃnarair upaśobhitaḥ siddhavipra nivāsaiś ca samantād abhisaṃvṛtaḥ 37 tasmin sadasi nityās tu vyāsa śiṣyā dvijottamāḥ sarvaśāstrapraṇetāraḥ kuśalā yajñakarmasu 38 nāradaś ca babhūvātra tumburuś ca mahādyutiḥ viśvāvasuś citrasenas tathānye gītakovidāḥ 39 gandharvā gītakuśalā nṛtteṣu ca viśāradāḥ ramayanti sma tān viprān yajñakarmāntareṣv atha |