Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 14 Index Previous Next
|
1
[उ] अभिजानामि जगतः कर्तारं तवां जनार्थन नूनं भवत्प्रसाथॊ ऽयम इति मे नास्ति संशयः 2 चित्तं च सुप्रसन्नं मे तवथ भावगतम अच्युत विनिवृत्तश च मे कॊप इति विथ्धि परंतप 3 यथि तव अनुग्रहं कं चित तवत्तॊ ऽरहॊ ऽहं जनार्थन थरष्टुम इच्छामि ते रूपम ऐश्वरं तन निथर्शय 4 [व] ततः स तस्मै परीतात्मा थर्शयाम आस तथ वपुः शाश्वतं वैष्णवं धीमान थथृशे यथ धनंजयः 5 स थथर्श महात्मानं विश्वरूपं महाभुजम विस्मयं च ययौ विप्रस तथ थृष्ट्वा रूपम ऐश्वरम 6 [उ] विश्वकर्मन नमस ते ऽसतु यस्य ते रूपम ईथृशम पथ्भ्यां ते पृदिवी वयाप्ता शिरसा चावृतं नभः 7 थयावापृदिव्यॊर यन मध्यं जठरेण तथ आवृतम भुजाभ्याम आवृताश चाशास तवम इथं सर्वम अच्युत 8 संहरस्व पुनर थेवरूपम अक्षय्यम उत्तमम पुनस तवां सवेन रूपेण थरष्टुम इच्छामि शाश्वतम 9 [व] तम उवाच परसन्नात्मा गॊविन्थॊ जनमेजय वरं वृणीष्वेति तथा तम उत्तङ्कॊ ऽबरवीथ इथम 10 पर्याप्त एष एवाथ्य वरस तवत्तॊ महाथ्युते यत ते रूपम इथं कृष्ण पश्यामि परभवाप्ययम 11 तम अब्रवीत पुनः कृष्णॊ मा तवम अत्र विचारय अवश्यम एतत कर्तव्यम अमॊघं थर्शनं मम 12 [उ] अवश्य करणीयं वै यथ्य एतन मन्यसे विभॊ तॊयम इच्छामि यत्रेष्टं मरुष्व एतथ धि थुर्लभम 13 [व] ततः संहृत्य तत तेजः परॊवाचॊत्तङ्कम ईश्वरः एष्टव्ये सति चिन्त्यॊ ऽहम इत्य उक्त्वा थवारकां ययौ 14 ततः कथा चिथ भगवान उत्तङ्कस तॊयकाङ्क्षया तृषितः परिचक्राम मरौ सस्मार चायुतम 15 ततॊ थिग्वाससं धीमान मातङ्गं मलपङ्किनम अपश्यत मरौ तस्मिञ शवयूदपरिवारितम 16 भीषणं बथ्धनिस्त्रिंशं बाणकार्मुकधारिणम तस्याधः सरॊतसॊ ऽपश्यथ वारि भूरि थविजॊत्तमः 17 समरन्न एव च तं पराह मातङ्गः परहसन्न इव एह्य उत्तङ्क परतीच्छस्व मत्तॊ वारि भृगूथ्वह कृपा हिमे सुमहती तवां थृष्ट्वा तृट समाहतम 18 इत्य उक्तस तेन स मुनिस तत तॊयं नाभ्यनन्थत चिक्षेप च स तं धीमान वाग्भिर उग्राभिर अच्युतम 19 पुनः पुनश च मातङ्गः पिबस्वेति तम अब्रवीत न चापिबत स सक्रॊधः कषुभितेनान्तर आत्मना 20 स तदा निश्चयात तेन परत्याख्यातॊ महात्मना शवभिः सह महाराज तत्रैवान्तरधीयत 21 उत्तङ्कस तं तदा थृष्ट्वा ततॊ वरीडित मानसः मेने परलब्धम आत्मानं कृष्णेनामित्र घातिना 22 अद तेनैव मार्गेण शङ्खचक्रगथाधरः आजगाम महाबाहुर उत्तङ्कश चैनम अब्रवीत 23 न युक्तं ताथृशं थातुं तवया पुरुषसत्तम सलिलं विप्रमुख्येभ्यॊ मातङ्गस्रॊतसा विभॊ 24 इत्य उक्तवचनं धीमान महाबुथ्धिर जनार्थनः उत्तङ्कं शलक्ष्णया वाचा सान्त्वयन्न इथम अब्रवीत 25 याथृशेनेह रूपेण यॊग्यं थातुं वृतेन वै ताथृशं खलु मे थत्तं तवं तु तन नावबुध्यसे 26 मया तवथर्दमुक्तॊ हि वज्रपाणिः पुरंथरः उत्तङ्कायामृतं थेहि तॊयरूपम इति परभुः 27 स माम उवाच थेवेन्थ्रॊ न मर्त्यॊ ऽमर्त्यतां वरजेत अन्यम अस्मै वरं थेहीत्य असकृथ भृगुनन्थन 28 अमृतं थेयम इत्य एव मयॊक्तः स शचीपतिः स मां परसाथ्य थेवेन्थ्रः पुनर एवेथम अब्रवीत 29 यथि थेयम अवश्यं वै मातङ्गॊ ऽहं महाथ्युते भूत्वामृतं परथास्यामि भार्गवाय महात्मने 30 यथ्य एवं परतिगृह्णाति भार्गवॊ ऽमृतम अथ्य वै परथातुम एष गच्छामि भार्गवायामृतं परभॊ परत्याख्यातस तव अहं तेन न थथ्याम इति भार्गव 31 स तदा समयं कृत्वा तेन रूपेण वासवः उपस्दितस तवया चापि परत्याख्यातॊ ऽमृतं थथत चण्डाल रूपी भवगान सुमहांस ते वयतिक्रमः 32 यत तु शक्यं मया कर्तुं भूय एव तवेप्सितम तॊयेप्सां तव थुर्धर्ष करिष्ये सफलाम अहम 33 येष्व अहःसु तव बरह्मन सलिलेच्छा भविष्यति तथा मरौ भविष्यन्ति जलपूर्णाः पयॊधराः 34 रसवच च परथास्यन्ति ते तॊयं भृगुनन्थन उत्तङ्क मेधा इत्य उक्ताः खयातिं यास्यन्ति चापि ते 35 इत्य उक्तः परीतिमान विप्रः कृष्णेन स बभूव ह अथ्याप्य उत्तङ्क मेघाश च मरौ वर्षन्ति भारत |
1
[u] abhijānāmi jagataḥ kartāraṃ tvāṃ janārdana nūnaṃ bhavatprasādo 'yam iti me nāsti saṃśayaḥ 2 cittaṃ ca suprasannaṃ me tvad bhāvagatam acyuta vinivṛttaś ca me kopa iti viddhi paraṃtapa 3 yadi tv anugrahaṃ kaṃ cit tvatto 'rho 'haṃ janārdana draṣṭum icchāmi te rūpam aiśvaraṃ tan nidarśaya 4 [v] tataḥ sa tasmai prītātmā darśayām āsa tad vapuḥ śāśvataṃ vaiṣṇavaṃ dhīmān dadṛśe yad dhanaṃjayaḥ 5 sa dadarśa mahātmānaṃ viśvarūpaṃ mahābhujam vismayaṃ ca yayau vipras tad dṛṣṭvā rūpam aiśvaram 6 [u] viśvakarman namas te 'stu yasya te rūpam īdṛśam padbhyāṃ te pṛthivī vyāptā śirasā cāvṛtaṃ nabhaḥ 7 dyāvāpṛthivyor yan madhyaṃ jaṭhareṇa tad āvṛtam bhujābhyām āvṛtāś cāśās tvam idaṃ sarvam acyuta 8 saṃharasva punar devarūpam akṣayyam uttamam punas tvāṃ svena rūpeṇa draṣṭum icchāmi śāśvatam 9 [v] tam uvāca prasannātmā govindo janamejaya varaṃ vṛṇīṣveti tadā tam uttaṅko 'bravīd idam 10 paryāpta eṣa evādya varas tvatto mahādyute yat te rūpam idaṃ kṛṣṇa paśyāmi prabhavāpyayam 11 tam abravīt punaḥ kṛṣṇo mā tvam atra vicāraya avaśyam etat kartavyam amoghaṃ darśanaṃ mama 12 [u] avaśya karaṇīyaṃ vai yady etan manyase vibho toyam icchāmi yatreṣṭaṃ maruṣv etad dhi durlabham 13 [v] tataḥ saṃhṛtya tat tejaḥ provācottaṅkam īśvaraḥ eṣṭavye sati cintyo 'ham ity uktvā dvārakāṃ yayau 14 tataḥ kadā cid bhagavān uttaṅkas toyakāṅkṣayā tṛṣitaḥ paricakrāma marau sasmāra cāyutam 15 tato digvāsasaṃ dhīmān mātaṅgaṃ malapaṅkinam apaśyata marau tasmiñ śvayūthaparivāritam 16 bhīṣaṇaṃ baddhanistriṃśaṃ bāṇakārmukadhāriṇam tasyādhaḥ srotaso 'paśyad vāri bhūri dvijottamaḥ 17 smarann eva ca taṃ prāha mātaṅgaḥ prahasann iva ehy uttaṅka pratīcchasva matto vāri bhṛgūdvaha kṛpā hime sumahatī tvāṃ dṛṣṭvā tṛṭ samāhatam 18 ity uktas tena sa munis tat toyaṃ nābhyanandata cikṣepa ca sa taṃ dhīmān vāgbhir ugrābhir acyutam 19 punaḥ punaś ca mātaṅgaḥ pibasveti tam abravīt na cāpibat sa sakrodhaḥ kṣubhitenāntar ātmanā 20 sa tathā niścayāt tena pratyākhyāto mahātmanā śvabhiḥ saha mahārāja tatraivāntaradhīyata 21 uttaṅkas taṃ tathā dṛṣṭvā tato vrīḍita mānasaḥ mene pralabdham ātmānaṃ kṛṣṇenāmitra ghātinā 22 atha tenaiva mārgeṇa śaṅkhacakragadādharaḥ ājagāma mahābāhur uttaṅkaś cainam abravīt 23 na yuktaṃ tādṛśaṃ dātuṃ tvayā puruṣasattama salilaṃ vipramukhyebhyo mātaṅgasrotasā vibho 24 ity uktavacanaṃ dhīmān mahābuddhir janārdanaḥ uttaṅkaṃ ślakṣṇayā vācā sāntvayann idam abravīt 25 yādṛśeneha rūpeṇa yogyaṃ dātuṃ vṛtena vai tādṛśaṃ khalu me dattaṃ tvaṃ tu tan nāvabudhyase 26 mayā tvadarthamukto hi vajrapāṇiḥ puraṃdaraḥ uttaṅkāyāmṛtaṃ dehi toyarūpam iti prabhuḥ 27 sa mām uvāca devendro na martyo 'martyatāṃ vrajet anyam asmai varaṃ dehīty asakṛd bhṛgunandana 28 amṛtaṃ deyam ity eva mayoktaḥ sa śacīpatiḥ sa māṃ prasādya devendraḥ punar evedam abravīt 29 yadi deyam avaśyaṃ vai mātaṅgo 'haṃ mahādyute bhūtvāmṛtaṃ pradāsyāmi bhārgavāya mahātmane 30 yady evaṃ pratigṛhṇāti bhārgavo 'mṛtam adya vai pradātum eṣa gacchāmi bhārgavāyāmṛtaṃ prabho pratyākhyātas tv ahaṃ tena na dadyām iti bhārgava 31 sa tathā samayaṃ kṛtvā tena rūpeṇa vāsavaḥ upasthitas tvayā cāpi pratyākhyāto 'mṛtaṃ dadat caṇḍāla rūpī bhavagān sumahāṃs te vyatikramaḥ 32 yat tu śakyaṃ mayā kartuṃ bhūya eva tavepsitam toyepsāṃ tava durdharṣa kariṣye saphalām aham 33 yeṣv ahaḥsu tava brahman salilecchā bhaviṣyati tadā marau bhaviṣyanti jalapūrṇāḥ payodharāḥ 34 rasavac ca pradāsyanti te toyaṃ bhṛgunandana uttaṅka medhā ity uktāḥ khyātiṃ yāsyanti cāpi te 35 ity uktaḥ prītimān vipraḥ kṛṣṇena sa babhūva ha adyāpy uttaṅka meghāś ca marau varṣanti bhārata |