Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 14 Index Previous Next
|
1
[बर] रजॊ ऽहं वः परवक्ष्यामि यादा तद्येन सत्तमाः निबॊधत महाभागा गुणवृत्तं च सर्वशः 2 संघातॊ रूपम आयासः सुखथुःखे हिमातपौ ऐश्वर्यं विग्रहः संधिर हेतुवाथॊ ऽरतिः कषमा 3 बलं शौर्यं मथॊ रॊषॊ वयायामकलहाव अपि ईर्ष्येप्सा पैशुनं युथ्धं ममत्वं परिपालनम 4 वधबन्धपरिक्लेशाः करयॊ विक्रय एव च निकृन्त छिन्धि भिन्धीति परमर्मावकर्तनम 5 उग्रं थारुणम आक्रॊशः परवित्तानुशासनम लॊकचिन्ता विचिन्ता च मत्सरः परिभाषणम 6 मृषावाथॊ मृषा थानं विकल्पः परिभाषणम निन्थास्तुतिः परशंसा च परतापः परितर्पणम 7 परिचर्या च शुश्रूषा सेवा तृष्णा वयपाश्रयः वयूहॊ ऽनयः परमाथश च परितापः परिग्रहः 8 संस्कारा ये च लॊके ऽसमिन परवर्तन्ते पृदक पृदक नृषु नारीषु भूतेषु थरव्येषु शरणेषु च 9 संतापॊ ऽपरत्ययश चैव वरतानि नियमाश च ये परथानम आशीर युक्तं च सततं मे भवत्व इति 10 सवधा कारॊ नमः कारः सवाहाकारॊ वषट करिया याजनाध्यापने चॊभे तदैवाहुः परिग्रहम 11 इथं मे सयाथ इथं मे सयात सनेहॊ गुणसमुथ्भवः अभिथ्रॊहस तदा माया निकृतिर मान एव च 12 सतैन्यं हिंसा परीवाथः परितापः परजागरः सतम्भॊ थम्भॊ ऽद रागश च भक्तिः परीतिः परमॊथनम 13 थयूतं च जनवाथश च संबन्धाः सत्रीकृताश च ये नृत्तवाथित्रगीतानि परसङ्गा ये च के चन सर्व एते गुणा विप्रा राजसाः संप्रकीर्तिताः 14 भूतभव्य भविष्याणां भावानां भुवि भावनाः तरिवर्गनिरता नित्यं धर्मॊ ऽरदः काम इत्य अपि 15 कामवृत्ताः परमॊथन्ते सर्वकामसमृथ्धिभिः अर्वाक सरॊतस इत्य एते तैजसा रजसावृताः 16 अस्मिँल लॊके परमॊथन्ते जायमानाः पुनः पुनः परेत्य भाविकम ईहन्त इह लौकिकम एव च थथति परतिगृह्णन्ति जपन्त्य अद च जुह्वति 17 रजॊगुणा वॊ बहुधानुकीर्तिता; यदावथ उक्तं गुणवृत्तम एव च नरॊ हि यॊ वेथ गुणान इमान सथा; स राजसैः सर्वगुणैर विमुच्यते |
1
[br] rajo 'haṃ vaḥ pravakṣyāmi yāthā tathyena sattamāḥ nibodhata mahābhāgā guṇavṛttaṃ ca sarvaśaḥ 2 saṃghāto rūpam āyāsaḥ sukhaduḥkhe himātapau aiśvaryaṃ vigrahaḥ saṃdhir hetuvādo 'ratiḥ kṣamā 3 balaṃ śauryaṃ mado roṣo vyāyāmakalahāv api īrṣyepsā paiśunaṃ yuddhaṃ mamatvaṃ paripālanam 4 vadhabandhaparikleśāḥ krayo vikraya eva ca nikṛnta chindhi bhindhīti paramarmāvakartanam 5 ugraṃ dāruṇam ākrośaḥ paravittānuśāsanam lokacintā vicintā ca matsaraḥ paribhāṣaṇam 6 mṛṣāvādo mṛṣā dānaṃ vikalpaḥ paribhāṣaṇam nindāstutiḥ praśaṃsā ca pratāpaḥ paritarpaṇam 7 paricaryā ca śuśrūṣā sevā tṛṣṇā vyapāśrayaḥ vyūho 'nayaḥ pramādaś ca paritāpaḥ parigrahaḥ 8 saṃskārā ye ca loke 'smin pravartante pṛthak pṛthak nṛṣu nārīṣu bhūteṣu dravyeṣu śaraṇeṣu ca 9 saṃtāpo 'pratyayaś caiva vratāni niyamāś ca ye pradānam āśīr yuktaṃ ca satataṃ me bhavatv iti 10 svadhā kāro namaḥ kāraḥ svāhākāro vaṣaṭ kriyā yājanādhyāpane cobhe tathaivāhuḥ parigraham 11 idaṃ me syād idaṃ me syāt sneho guṇasamudbhavaḥ abhidrohas tathā māyā nikṛtir māna eva ca 12 stainyaṃ hiṃsā parīvādaḥ paritāpaḥ prajāgaraḥ stambho dambho 'tha rāgaś ca bhaktiḥ prītiḥ pramodanam 13 dyūtaṃ ca janavādaś ca saṃbandhāḥ strīkṛtāś ca ye nṛttavāditragītāni prasaṅgā ye ca ke cana sarva ete guṇā viprā rājasāḥ saṃprakīrtitāḥ 14 bhūtabhavya bhaviṣyāṇāṃ bhāvānāṃ bhuvi bhāvanāḥ trivarganiratā nityaṃ dharmo 'rthaḥ kāma ity api 15 kāmavṛttāḥ pramodante sarvakāmasamṛddhibhiḥ arvāk srotasa ity ete taijasā rajasāvṛtāḥ 16 asmiṁl loke pramodante jāyamānāḥ punaḥ punaḥ pretya bhāvikam īhanta iha laukikam eva ca dadati pratigṛhṇanti japanty atha ca juhvati 17 rajoguṇā vo bahudhānukīrtitā; yathāvad uktaṃ guṇavṛttam eva ca naro hi yo veda guṇān imān sadā; sa rājasaiḥ sarvaguṇair vimucyate |