HRÓLFS  SAGA  GAUTREKSSONAR

1. Gautrekr festi sér Ingibjörgu

Þar hefjum vér þessa sögu, er Gautrekr konungr, sonr Gauta konungs, réð fyrir Gautlandi. Hann var ágætr konungr fyrir margra hluta sakir, vinsæll ok stórgjöfull, svá at hans mildi er jafnan við brugðit, þá er fornkonunga er getit. Hann átti eina dóttur barna, ok gifti hann hana Gjafa-Ref Rennissyni með ráði Nera jarls.

Í þann tíma hafði andazt drottning Gautreks konungs. Hann var þá hniginn á inn efra aldr ok var þó inn hraustasti. Konungr sat jafnan á haugi drottningar, því at honum þótti mikit fráfall hennar. Þá fór ríki hans mjök stjórnarlaust, meðan konung angraði mest fráfall drottningar. Eptir þat beiddust vinir konungs, at hann mundi kvænast, kváðust helzt vilja hans afkvæmi til ríkisstjórnar yfir sér, létu þat líkligt, ef hann fengi sæmiligt ráð, at þat mundi þeim öllum til sæmdar ok langæðligra náða. Gautrekr konungr tók þessu vel ok kvað þá jafnan sýna ok sýnt hafa mikinn góðvilja við sik bæði í ráðum ok hraustligri fylgd. Ok litlu síðar býr Gautrekr konungr heiman ferð sína með átta tigu manna, vel búna at vápnum ok klæðum ok inu fríðasta liði. Vildi hann þessa ferð mjök vanda eptir því, sem virðing hans sómdi.

Þórir er nefndr hersir einn ríkr í Noregi. Hann hafði atsetu í Sogni. Hann var virðingamaðr mikill, ágætr ok it mesta mikilmenni. Hann var kvángaðr maðr. Hann átti eina dóttur barna, er Ingibjörg hét. Hún var bæði vitr ok væn ok þótti vera inn bezti kostr; höfðu margir ríkir menn hennar beðit, ok hafði hún öllum af vísat, því at henni þótti sér hvergi fullkosta.

Nú berr svá til, at þar kemr Gautrekr konungr með þessu sínu liði. Var við honum þar tekit harðla vel. Gekk Þórir í móti honum ok bauð honum með sínu föruneyti, svá langa dvöl sem honum vel líkaði. Gautrekr konungr þiggr þar veizlu fagra með inum beztu föngum ok viðtektum. Þar var kominn konungsson einn utan ór löndum; sá hét Óláfr. Hann hafði við sér hundrað manna. Þessi konungsson hafði beðit Ingibjargar Þórisdóttur, en hún hafði því máli vel svarat. Var þessi maðr ungr ok vænligr. Ok er Gautrekr spyrr þetta, gefr hann at því engan gaum. Þá er hann hefir þar litla hríð dvalizt, kallar hann Þóri á tal við sik.

Konungr mælti: "Ek vil yðr kunnigt gera mitt eyrendi: Mér er svá flutt, at þú eigir, Þórir, dóttur væna ok vitra, er Ingibjörg heitir, ok þat hefi ek með mér staðfest, at ek vil biðja hennar mér til eiginkonu ok staðfesta svá við yðr venzl með vináttu."

Þórir mælti: "Glöggva frétt hefi ek af því, at þú ert mikils háttar höfðingi, ok því vil ek þínum eyrendum vel svara. Þykki mér líkligt, at mín dóttir sé vel gift, þótt hún kæmi í yðra forsjá, en svá er mál með grenni, at hér er kominn einn konungsson; ungr ok vænligr, sá er Óláfr heitr. Hann hefir áðr vakit bónorð við dóttur mína, ok vit höfum þar nokkurar stefnur at átt. Nú mun ek þessum vanda víkja af mér ok láta hana sjálfa kjósa sér mann til handa, hefir hún þess beðit mik áðr."

Báðum konungum líkuðu vel þessi andsvör.

Litlu síðar gengu þeir allir saman með vinum sínum til skemmu Ingibjargar. Ok er hún sá föður sinn með þessum tveimr höfðingjum þar kominn, heilsaði hún þeim öllum með blíðu ok bað þá at sitja.

Þórir tók þá til orða: "Svá er mál með vexti, dóttir, at hér eru komnir með mér á þinn fund þessir tveir konungar, sem mátt þú líta. Er ok eitt eyrendi beggja þeira, at báðir vilja biðja þín. Nú með því, at hér mun sannast it fornkveðna, at eigi má gera tvá mága at einni dóttur, þá vil ek nú, at þú kjósir þér hlut til handa, hvárn þeira at þú vilt eiga. Bið ek, at þú veitir þeim skýr andsvör ok þann órskurð, at þér sé heyriligr ok oss megi öllum vel gegna."

Ingibjörg svaraði: "Svá lízt mér sem þetta sé meira vandamál en þat sé mín eða annarrar þeirar konu, er eigi er meir reynd at viti en ek, at skipa þessu máli með skynsemd eða víst sé, at ek kynni þetta kjósa fyrir mína hönd, svá sem mér henti, því at mér þykkir mikil líkendi til standa, at hvárrtveggi þessi konungr sé mikils háttar ok mér miklu meiri en fullboðinn, í hvárs þeira umsjá, er ek kem. En með tilteknum dæmum má ek helzt þetta enda: Svá má ek helzt til jafna þessum konungum tveim sem standi tveir apaldrar í einum garði, ok er annarr ungr ok alllíkligr til, at þar á vaxi mörg stór epli ok sæt þann tíma, er hann hefir fullan aldr síns tíma, ok merkir sá Óláf konung. Þar í hjá er annarr apaldr, sá er stendr með margkvísluðum limum á sér, berandi alls konar epli. Sjá apaldr merkir stjórn ok ríki Gautreks konungs, er lengi hefir stjórnat sínu ríki með örleik ok sóma, ok stendr hans ráð allt í fullum tíma. Er oss hans hreysti ok örleikr í hvern stað kunnari, ok þó at svá beri til, at hans ríkisstjórn þrjóti fyrr af sökum náttúru aldrs, þá má þó vera, at hann geti þá hrausta sonu, ok er þá gott við þá at una, þótt konungs missi við. Nú þótt Óláfr sé maðr yngri ok sé líkligr til höfðingja, þá er illt vísu ván at kaupa, ok vef ek eigi lengr þetta mál at sinni, ok kýs ek mér til yndis ok samlaga Gautrek konung, þótt ek vissi þat fyrir, at hann lifði fá ár, en Óláfr yrði gamall sem steinabrú því at þat er mitt hugboð, at hann verði aldri slíkr höfðingi, en allra helzt, ef hann lifir litla hríð."

Við þessi orð meyjarinnar verðr Gautrekr konungr harðla glaðr ok sprettr upp þegar svá sem einn ungr maðr, tekr í hönd meyjunni ok festir hana Óláfi konungi hjá veranda.

Af þessu varð Óláfr konungr harðla reiðr ok kveðst þessa hefna skyldu á Gautreki konungi sjálfum ok hans liði. Gautrekr konungr kvað eigi þann líkan til böl at bera, er eigi mætti bregða, ok skildust þeir við svá búit. Fór Óláfr konungr á braut með sínu liði ok var inn reiðasti.

2. Frá sonum Gautreks konungs

Nú er Gautrekr konungr hefir dvalizt þá stund, er honum vel líkaði, býst hann til heimferðar með Ingibjörgu, kvánarefni sitt, því at hann vildi heima í Gautlandi drekka brúðlaup sitt. Þórir leysti dóttur sína út með mikilli rausn, lét fylgja henni út mikit gull ok silfr. Snýr Gautrekr konungr heim á leið með sínu föruneyti, ok er þeir kómu fram hjá skógi nokkrum um dag, kemr þar Óláfr konungr í móti honum með sínum mönnum. Tekst þar með þeim in harðasta orrosta.

Ok er þeir höfðu barizt um hríð, mælti Óláfr konungr: "Viltu, Gautrekr konungr, at ek geri þér kost á at hjálpa lífi þínu, ok gef þú upp meyna í mitt vald ok öll þau gæði, er henni fylgdu heiman, ok skaltu þá fara í friði, hvert er þú vill, því at eigi hæfir svá gömlum karli at válka svá væna mey; máttu nú með þessu einu þiggja þik frá dauða."

Sem Gautrekr konungr heyrði orð hans, mælti hann: "Þótt ek hafa lið færa en þú, þá skaltu finna, at þessi inn gamli er óragr, áðr kveld komi."

Var Gautrekr konungr þá svá ákafr, at hann gekk optliga í gegnum fylking Óláfs, ok létti aldri fyrr en Óláfr var fallinn ok allt lið hans, en Gautrekr konungr fekk sigr ok hafði fengit lítinn mannskaða. Síðan léttir hann eigi fyrr ferð sinni en hann kemr heim í Gautland, ok hafði mjök aukizt hans frami í þessari ferð.

Ok er hann hafði litla hríð heima verit, lætr hann stofna veizlu mikla, býðr til öllu stórmenni í landinu ok drekkr hann enn it sterkasta festaröl til Ingibjargar, ok at því afliðnu velr hann sæmiligar gjafir öllum ríkismönnum, þeim sem hann höfðu heim sótt, ok óx mjök í þessu hans frami. Takast svá með þeim góðar ástir, ok sitja nú um kyrrt at ríki sínu.

Ok eigi miklu síðar getr Gautrekr barn við konu sinni. Þat var sveinbarn ok var færðr konungi. Hann lætr þann svein ausa vatni ok gefa nafn, ok skal hann Ketill heita. Hann óx þar upp með hirðinni. Þrimr vetrum síðar fæddi Ingibjörg annan svein. Hann var mikill ok vænligr; er sá nefndr Hrólfr. Váru þessir sveinar tíguliga upp fæddir, sem konungs sonum hæfði, en á sinn hátt var hvárr þeira bræðra. Ketill var manna minnstr ok inn skjótligasti, hávaðamaðr, framgjarn ok hvatvíss ok fullr áræðis ok inn áleitnasti. Hann var kallaðr Ketill kregð, því at hann var svá lítill. Hrólfr var manna mestr ok sterkastr, fríðr sýnum. Hann var fámálugr, fastorð óframgjarn, ok þótt í móti honum væri gert eða mælt, lét hann fyrst sem hann vissi eigi, en nokkuru síðar, þá er aðra varði sízt, hefndi hann grimmliga sinna mótgerða, ok þótt nokkurir þeir hlutir væri fyrir honum talaðir, er honum varðaði, gaf hann eigi gaum at fyrst í stað. En stundu síðar eða nokkurum vetrum, svá sem hann hafði hugsat útveg á því máli, þá bar hann þat upp, hvárt sem honum var þat með eða mót. Varð þat þá fram at ganga, sem hann vildi vera láta. Hann var vinsæll af alþýðu, unnu menn honum ok mikit. Líðr nú svá fram, þar til at Ketill var tíu vetra, en Hrólfr sjau vetra.

3. Hringr konungr fóstraði Hrólf

Í þann tíma réð sá konungr Danmörk, er Hringr hét. Hann var ríkr konungr ok vinsæll. Hann átti sér drottningu væna ok vitra. Þau áttu einn son, er Ingjaldr hét. Hann var ungr ok inn efniligasti. Með þeim Hringi konungi var mikil vinátta ok Gautreki konungi með veizlum ok fégjöfum ok margi konunglegri tign, er hvárr veitti öðrum, meðan þeira vinátta stóð. Höfðu þeir jafnan verit báðir saman í hernaði, meðan þeir váru yngri, ok skildu aldri sína vináttu, meðan þeir fundust jafnliga, en nú tók heldr at greinast af meðalgöngu vándra manna, þeira er róg kveyktu í millum þeira. Kom þá svá, at hvárrtveggi bjóst at stríða hvárr við annan.

Þat var einn tíma, at Hringr konungr í Danmörku kom at máli við drottningu sína: "Þat er sem þú veizt, at mér er svá flutt, at Gautrekr konungr ætli at stríða á ríki várt, en þess er ek eigi víss orðinn, hvat hann gefi oss at sök. Nú ætla ek hitt ráðligra, at verða fyrr at bragði, því at þat er mælt, at sá hafi annan undir, er á ræðr. Veit ek ok eigi, hvárt hann er sannr þeira vélræða, sem mér eru af honum flutt."

Drottning mælti: "Óvitrliga talar þú, þar sem þú veizt áðr, at þit hafið verit inir beztu vinir, at þú trúir svá rógi vándra manna, at þú vilt halda stríð við Gautrek konung, ok er þetta allókonungligt bragð, at vilja fyrirkoma sínum fóstbróður, ok þótt því sé at skipta, láttu hann heldr níðast á þér en þú gerir honum nokkura meingerð, svá at þú missir fyrir þat konungs vináttu. Ger svá vel, herra, at eigi finnist í þínu brjósti sú greymennska, at þér vilið svá niðr fella ok undir fótum troða svá marga góða hluti sem hvárr ykkar hefir við annan gert. Haldið, herra, við Gautrek konung með prýði ok drengskap uppteknum góðvilja með ást ok fullkomnum friði, ok týn eigi fyrir vándra manna orðróm svá góðs manns vináttu. Hefir hann fengit svá vitra konu ok góðfúsa, at allan ykkarn félagsskap mun hún saman draga ok í lag færa þat, sem áfátt er. Gautrekr konungr á ok svá þroskaliga sonu, at þeir munu þess skjótt hefna, ef feðr þeira er nokkut misboðit. Herra, haf heldr þat ráð, er ek kenni yðr: Farið sjálfir á einu skipi með inu vitrasta yðru ráðaneyti á fund Gautreks konungs, bjóð heim til fóstrs með þér Hrólfi, syni hans, má þér at honum verða ævinligr styrkr ok þínu ríki, ef þeir vilja þekkjast, ok öllum oss út í frá til veraldligrar sæmdar."

Sem drottning lauk sinni ræðu, þótti konungi hún hafa vel talat ok vitrliga ok kveðst eigi skyldu ónýta hennar ráðagerð, lætr nú búa ferð sína, svá sem drottning gaf ráð til. Síðan ferr hann, sem hann verðr búinn ok kemr við Gautland með heilum sínum varnaði.

Ok er Gautrekr konungr fréttir kvámu hans, kallar hann Ingibjörgu drottningu á tal við sik ok mælti: "Mér er svá flutt, at kominn sé í ríki várt með einu skipi Hringr konungr af Danmörku. Nú með því, at þér vitið áðr, hverr fjandskapr oss hefir verit fluttr af honum til vár, þá skal ek nú þat allt gjalda honum, áðr vit skiljum. Er hann nú ok svá fallinn í greipar mér, at ek má þetta vel gera fyrir utan alla mannhættu."

Sem drottning heyrði orð hans, mælti hún til konungsins á þessa leið: "Lítil vizka fylgir þessu yðru orðaframkasti, ef þú vill gera Hringi konungi nokkut til angrs, þar sem kalla má, at hann sé kominn á yðvarn fund, svá sem væntandi sér sæmdar af yðr ok góðvilja, sem þit hafið áðr saman bundit með ykkr. Mátt þú á þat líta, at Hringr konungr væri eigi hér kominn með svá litlu liði, utan hann trýði þér jafnvel sem fyrr, ok mun hann vera loginn á því, er þér er í móti. Nú er þat mín tillaga: Sendið menn á fund hans ok bjóð honum hér at drekka við öllu sínu föruneyti fagra veizlu, ger þik við hann glaðan ok kátan, ok svá sem hann er kominn í höll þína við sínum mönnum, leita eptir með athugasamligri vizku, ef þú finnr hann í nokkuru sakaðan þeira hluta, sem varðar, ok ef nokkur grein finnst ykkar í milli, leggið þat allt niðr með inna beztu manna ráði ok haldið síðan ykkar fóstbræðralag fyrir utan alla grein, meðan þit lifið báðir."

Sem konungr heyrði tillögu drottningar, lét hann orka til prýðiligrar veizlu, býðr þangat fyrst at upphafi Hringi konungi við öllu sínu föruneyti, ok þar með kallar hann til þessarar veizlu marga aðra ríka menn ok vitra, þá er konungr vildi ráð af þiggja. Sem konungar sátu ok glaðir váru í höllinni, inntust þeir til, hverr spillt hefði þeira vinfengi, ok sem þeir við kenndust, at þeira í milli fannst engi óþykktargrein með sönnu, ok þeir báðir fundu, at þetta var róg ok illr orðadráttr vándra manna, endrnýjuðu þeir af upphafi sína vináttu með því upphafi, at Hringr konungr býðr Hrólfi Gautrekssyni til fóstrs. Ok svá sem Gautrekr konungr þiggr þetta með blíðu, býst Hringr konungr til heimferðar ok Hrólfr með honum, útleystr með virðuligum gjöfum, ok þótti nú báðum konungum vel hafa til tekizt. Skildu nú konungar með kærleik ok blíðu ok heldu allan tíma, meðan þeir lifðu.

Fór Hrólfr til Danmerkr með Hringi konungi. Veitti konungr honum it ágætasta fóstr. Konungr fekk honum þann meistara, er beztr var á Norðrlöndum, ok kenndi honum allar íþróttir, þær er vaskir menn ok hraustir girntust at nema í þann tíma. Með þeim Hrólfi ok Ingjaldi tókst in mesta vinátta, ok gerðust þeir fóstbræðr. Vaxa þeir nú upp í Danmörku, ok gerist Hrólfr inn mesti afburðarmaðr umfram aðra menn bæði á afl ok vöxt. Ketill óx upp í Gautlandi með feðr sínum ok var manna minnstr vexti ok inn kviklátasti. Þó var hann ekki mjög við lyndi Gautreks konungs sakir hávaða ok kappgirni.

4. Frá Þornbjörgu konungsdóttur

Sá konungr réð fyrir Svíþjóð, er Eirekr hét. Hann átti sér eina drottningu vitra ok vel siðuga. Þau höfðu átt eina dóttur barna, sú er Þornbjörg hét. Hún var hverri konu vænni ok vitrari, þeira er menn vissu. Hún fæddist upp heima með feðr sínum ok móður. Svá hafa menn sagt af mey þessari, at hún var hverri konu kænni, þeiri er menn höfðu spurn af, um allt þat, er til kvenmanns handa kom. Þar með vandi hún sik burtreið ok skilmast með skjöld ok sverð. Hún kunni þessa list jafnframt þeim riddurum, er kunnu vel ok kurteisliga at bera vápn sín.

Eireki konungi líkaði eigi vel, er hún hafði þessa framferð sem karlar, ok bað hana hafa skemmusetu sem aðrar konungadætr.

Hún svaraði: "Nú með því," segir hún, "at þú hefir eigi meir en eins manns líf til ríkisstjórnar ok ek er nú þitt einberni ok á ek allan arf eptir þik, má vera, at ek þurfi þetta ríki at verja fyrir konungum eða konungssonum, ef ek missi þín við. Er eigi ólíkligt, at mér þykki illt at vera þeira nauðkván, ef svá berr til, ok því vil ek kunna nokkurn hátt á riddaraskap. Þykki mér þá líkara, at ek fái haldit ríki þessu með styrk ok trausti góðrar fylgdar, ok því bið ek þik, faðir, at þú fáir mér nokkut af ríki þínu til forráða, meðan þú ert á lífi, ok reyna ek svá stjórn ok umsjá þeira manna, sem í mitt vald eru fengnir. Er þat enn í þessu máli, ef nokkurir menn biðja mín, sem ek vil ekki játa, þá er líkara, at ríki yðvart sé í náðum af þeira ofsa, ef ek held andsvör í móti þeim."

Konungr hugsar nú orð meyjarinnar, finnr þat, at hún var ráðgjörn ok stórlát. Þótti honum eigi ólíkligt, at hann ok ríki hans fengi ónáðir af hennar ofsa ok kappgirnd, tekr þat ráðs, at hann fær henni til forráða þriðjung af ríki sínu. Þar með eflir hann henni atsetu, sem á Ullarakri heitir; þar með fær hann henni til fylgdar harða menn ok hrausta, þá sem henni váru hlýðnir ok eptirlátir at gera vilja hennar.

Sem hún hafði þetta allt saman þegit af feðr sínum, ferr hún á Ullarakr. Síðan stefnir hún þing fjölmennt ok lætr taka sik til konungs yfir þriðjung Svíaveldis, sem Eirekr konungr hafði játat henni til forráða. Þar með lætr hún gefa sér nafn Þórbergs; skyldi ok engi maðr svá djarfr, at hana kallaði mey eða konu, en hverr, er þat gerði, skyldi þola harða refsing. Síðan gerir Þórbergr konungr bæði riddara ok hirðmenn ok gefr þeim mála á einn hátt ok Eirekr konungr á Uppsölum, faðr hans. Stendr nú Svíaveldi með þessi skipan nokkura vetr.

5. Andlát Gautreks. Hrólfr tók ríki

Nú er þar til máls at taka, at Gautrekr konungr á Gautlandi tekr sótt. Hann kallar drottningu sína til máls við sik ok þar með aðra ríkismenn ok segir þeim: "Svá er mál með vexti, at ek hefi nokkura þyngd tekit. Nú með því, at ek em hniginn mjök á aldr, þá er líkligt, at ek taka eigi fleiri sóttir. Vil ek öllum mönnum þakka með fögrum orðum fylgd ok félagsskap, er þér hafið mér veitt. En þat er, sem þér vitið, at ek á tvá sonu til arfs eptir mik; er annarr hér með oss, en annarr er í Danmörku með Hringi konungi. Er þat hér landslög, at inn ellri konungsson taki ríki ok konungdóm eptir föður sinn. Nú vil ek eigi brjóta lög á Katli, syni mínum, með einræði mínu eða á yðr landsmönnum, en þó vil ek biðja yðr alla saman, at sá taki ríki eptir mik, sem mér þykkir betr til fallinn."

Þeir kváðust gjarna vilja at hlíta hans forsjá, sögðu sér þat hafa jafnan vel dugat ok kváðust eigi vilja brjóta hans ráð in síðustu, þar sem þeir hefðu haft hvert áðr ok hafi þeim stórliga vel dugat.

Konungr segir þá, at hann vill, at Hrólfr taki konungdóm, lézt þess vænta, at hann mundi verða ágætr maðr ok góðr forstjóri sínum mönnum. Konungr bað, at Ketill léti sér þat vel líka. Ketill kvaðst eigi ágjarn til ríkis ok þótti allvel komit, þótt Hrólfr tæki. Eptir þat þökkuðu þeir ágætan frið ok góðar náðir, er þeir höfðu lengi af hans herrasamligri stjórn ok konungligu tilstilli.

Eptir þetta skipar konungr því, sem honum þykkir varða. Ferr þá síðan hverr til síns heimilis, en þeir sátu yfir konungi, sem til þess váru fengnir. Líða nú eigi langar stundir, áðr þessi sótt hefir konung í helju. Þetta þótti drottningu mikill skaði ok þar með allri landsbyggðinni. Var hann mjög harmdauði allri landsbyggðinni, því at engi konungr hafði verið ástsælli sakir örleiks ok umhyggju. Eptir þat var hann heygðr eptir fornum sið.

Sem eigi liðu þaðan langar stundir, býr drottning ferð sína með vegligu föruneyti, léttir eigi fyrr þessari ferð en hún kemr í Danmörku á fund Hrings konungs, berr upp fyrir konung þann harm ok skaða, sem hún hafði beðit í fráfalli Gautreks konungs. Hún segir honum alla þá tilskipun, sem Gautrekr konungr gerði, áðr hann fór at deyja. Sem konungr hafði heyrt þessi tíðendi, fannst honum mikit um fráfall síns fóstbróður, Gautreks konungs, biðr hann, at Ingibjörg drottning dvelist með honum svá langan tíma sem henni vel líkar.

Drottning svaraði: "Til annars höfum vér vára ferð gert en dveljast í yðru ríki, en ef þér vilið nokkut gera várn sóma, þá bið ek, herra, at þér farið í Gautland at váru boði með Hrólfi, fóstra þínum, ok gerist hann þar konungr með þinni umsjá, svá sem Gautrekr konungr gerði ráð fyrir, ok þar með vil ek, at þú drekkir erfi eptir Gautrek konung eptir fornum siðvana."

Konungr lézt gera mundu sem hún beiddi. Ok eigi miklu síðar lyptir konungr sinni ferð við fríðu föruneyti, léttir eigi fyrr en hann kemr í Gautland ok Ingibjörg drottning með honum ok Hrólfr, sonr hennar. Stendr þar fyrirbúin veizla virðulig, skipuð af mörgum ríkismönnum í landinu. Var nú drukkit erfi Gautreks konungs, ok at þessari veizlu er stefnt þing fjölmennt. Á því þingi er Hrólfr til konungs tekinn með ráði Hrings konungs ok samþykki allrar alþýðu í öllu Gautlandi.

At þessu öllu fylltu ok fram komnu, ferr Hringr konungr heim til Danmerkr, útleystr með sæmiligum gjöfum. En Hrólfr tekr til ríkisstjórnar, semr lög ok landsrétt eptir sínum vilja. Gerðist hann þegar vinsæll af sínum mönnum. Hann var stjórnsamr ok stórgjöfull svá sem faðir hans. Þá var hann tólf vetra, er hann tók ríkisstjórn eða höfðingskap með konungdómi.

Ketill, bróðir hans, var með honum, en Ingjaldr, fóstbróðir konungs, var í hernaði á sumrum, en hafði jafnan vetrsetu í Gautlandi með Hrólfi konungi. Líðr nú svá fram, þar til er Hrólfr var fimmtán vetra.

6. Ráðnar kvonbænir Hrólfs

Svá er sagt, at þat var einn tíma, at þeir bræðr talast við. Spurði Hrólfr konungr, hve líkliga Katli þótti á horfa um ríkisstjórn eða höfðingskap. Ketill lét vel fyrir flestra hluta sakir.

Hrólfr konungr svaraði: "Ok því, at þú hefir grein í þessu máli, þá ertu skyldr at segja mér, hvers þér þykkir áfátt, þat mér er sjálfrátt."

Ketill svarar: "Vel má ek finna þann hlut, er mér þykkir vanta yðra heill. Þú ert maðr ókvæntr, ok mundir þú þykkja miklu gildari konungr, ef þú fengir þér kvánfang við þitt hæfi."

Konungr mælti: "Hvar skal ek þess orka?"

Ketill svaraði: "Þá mundi yðar sæmd vaxa, ef þér bæðið þeirar konungsdóttur, er bæði er hyggin ok forsjál, en mér þykkir vís ván, hvar sem þú vill at víkja, at þér mun eigi frá vísat."

Konungr svarar: "Ekki býr mér þat í skapi svá búit. Er land þetta lítit, ok mun engum þykkja slægr til várs ríkis, eða hvar horfir þú helzt á um þetta mál, frændi?"

Ketill svaraði: "Þat hefi ek frétt, at Eirekr konungr í Svíþjóð á sér dóttur væna ok vitra, þá er Þornbjörg heitir. Hefi ek svá frétt, at eigi muni fást slíkr kostr hingat á Norðrlönd fyrir allra hluta sakir, þeira er kvenmann má prýða, en hún hefir suma hluti til jafns við hrausta riddara: þat er burtreið ok at skilmast við skildi ok sverði. Þat hefir hún um fram allar konur, þær ek hefi spurn af. Eirekr konungr, faðir hennar, er ágætr fyrir ríkdóms sakir ok margra hluta annarra, þeira er frægan konung má prýða."

Hrólfr konungr svaraði: "Ekki berum vér áræði til slíkra hluta. Er slíkt meir talat af ákefð en forsjá, sem þik hendir stundum, frændi. Er þat illt at ætla sér á dul, er vonarlaust er, at hann fái risit með. Lízt mér svá, þótt ek fara at biðja dóttur Eireks konungs í Svíþjóð, sem þú vildir, þá þykkjumst ek vita, at mér mundi synjat konunnar, ok eigi ólíkligt, at ek fengi nokkur orð hæðilig ok yrði ek at þola þat allt, með því ek hefði engi föng á at hefna sakir ríkis konungsins, ok munda ek við svá búit þessu una allilla."

Ketill kvað ekki svá fara mundu. "Skortir oss ekki her af Danmörku ok Gautlandi at herja á Eirek konung, ef hann synjar þér mægðar."

Hrólfr konungr mælti: "Ekki þarf slíkar glósur fyrir mér at gera, því at ek þykkjumst sjá, hversu þetta mundi fara, þótt freistat væri."

Þetta fór enn sem annat eptir skaplyndi Hrólfs konungs, at hann gaf at þessu engan gaum ok lét líða hjá sér sem margt annat, þat sem honum var tjáð, ok eigi vissi at nær, hvat honum bjó í skapi. Tók hann þá til þess jafnan síðan, er öðrum var ór minni liðit. Líðr svá fram nú um hríð, at þeir fóstbræðr sátu ýmist í Danmörku eða Gautlandi, en herjuðu jafnan á sumrum ok fengu of fjár ok váru inir hraustustu bardagamenn, svá at ekki stóð við þeim. Urðu þeir harðla víðfrægir af sínum fremdarverkum; kunnu allir náliga þeira nafn.

Svá er sagt frá Hrólfi konungi, at hann var allra manna mestr ok sterkastr. Hann var svá þungr, at engum hesti mátti hann ríða allan dag út, svá at eigi kafnaði eða spryngi undir honum, ok varð jafnan at skipta við hann. Hrólfr konungr var manna vænstr ok kurteis ok at öllu vel skapaðr, hærðr manna bezt, breiðleitr ok mikilleitr, eygðr manna bezt ok fögr augun ok snör, miðmjór ok herðimikill ok manna bezt á sik kominn ok at öllu inn hæverskasti, hverjum manni betr vígr ok at öllum íþróttum búinn um fram hvern annan, þann er honum var samtíða á Norðrlöndum. Manna var hann vinsælastr. Hrólfr konungr var vitr maðr ok í öllu forsjáll, skynugr ok glöggþekkinn. Gerðist hann brátt víðfrægr af sínum höfðingskap bæði nær ok fjarri.

Þat var eitt vár, er Ketill spurði, hvat Hrólfr konungr ætlaði at athafast um sumarit.

Hann svaraði: "Mun eigi ráðligt at fara til Svíþjóðar ok leita mægða við Eirek konung, svá sem þú talaðir fyrr?"

Ketill mælti: "Undarligt er yðvart lyndi. Þér látið fyrst hjá yðr líða, þat er talat er, ok gefið engan gaum at þá í stað, þó at yðr sé þat í hug, þá minnizt þér á þat síðan ok látið þá sem nýmælt sé, þá er margir vetr líða. Er mér samt í hug sem þá, ok er ekki at fresta."

Konungr mælti: "Hefir þú nokkut frétt af þessari mey?"

Ketill svarar: "Með öllu ekki annat en þat, sem ek hefi þér áðr af sagt."

Konungr mælti: "Frétt hefi ek, at hún er bæði vitr ok væn, ok svá er mér flutt, at svá sé hún stór ok stolt, at hún vili, at engi maðr kvenkenni hana ok hún sé tekin til konungs yfir þriðjung Svíþjóðar ok hennar atseta sé á Ullarakri ok haldi þar hirð sem aðrir konungar. Heyrt hefi ek þat ok sagt, at hennar hafi beðit nokkurir konungar ok hafi suma látit drepa, suma hafi hún látit klækja á einhvern hátt, suma blinda, gelda, handhöggva eða fóthöggva, en valit öll orð hæðilig með svívirðu, ok vili hún svá af venja, at þessara mála sé leitat. Sé ek ok, at þessi ferð mun hefjast mjök tveim stofnum, því at ef vér fáum þetta ráð fengit, mun oss í aukast frami í ferð þessari, hitt elligar, at vér munum fá af þessari ferð skömm ok sneypu ok ævinligt athlægi."

Ketill mælti: "Litlir eruð þér margir brjósti, þótt þér séið gildir saman reknir, ok er yðr þat mikil athlægi at treystast varla at flytja við einn kvenmann eyrendi. Vænti ek ok þess, því meira dramb sem hún hefir á sik dregit, at því vesalligar falli hennar ofstæki, þegar sá tími er kominn, er þar verðr endir á."

Hrólfr konungr mælti: "Nú með því at þú frýr hugar um ferð þessa, þá vil ek senda þik til Danmerkr eptir Ingjaldi, fóstbróður mínum. Vil ek, at hann fari þessa ferð með mér."

Síðan hættu þeir tali sínu. Býr Ketill ferð sína til Danmerkr. Ingjaldr bregðr við skjótt ok ferr á fund Hrólfs konungs. Konungr fagnar honum vel ok segir honum sína fyrirætlan. Ingjaldr tekr vel, lézt vænta með konungs hamingju, at góðan enda mundi eiga þeira eyrindi, um þat er lyki, þótt nokkut seinkaðist. Hrólfr konungr segir Katli, bróður sínum, at hann skal vera heima ok gæta ríkis.

Ketill mælti: Þér munuð ráða, herra, en undra ek, at þér kallið mik þat ómannan, at ek sé eigi hæfr í yðru föruneyti."

Konungr mælti: "Eigi skaltu svá virða, bróðir, því at þá skaltu fara þessa ferð, ef vér þurfum við nokkurra harðræða, en vér munum þessara mála leita fyrst með hógværi ok góðu þoli, ef þess er kostr."

Var Ketill eptir inn nauðugasti ok kvað þeim fyrir þat illa farast mundu. Lyptir Hrólfr konungr ferð sinni, ríðr heiman við sex tigu manna. Var þetta lið mjög valit bæði at mannvirðing ok skartsamligum búnaði klæða ok vápna. Ríða síðan sem leið liggr, létta eigi fyrri sinni ferð en þeir kómu til Uppsala.